Zelfvertrouwen bij chronische pijn bepaalt beperkingen, affectieve disstress en pijn intensiteit

Eigen effectiviteit verwachting (self-efficacy: SE) is het vertrouwen dat men bepaald gedrag succesvol kan uitvoeren. Het bepaalt in belangrijk mate het doorzettingsvermogen op momenten dat het tegenzit. Eigen effectiviteit verwachting beïnvloedt ook het omgaan met chronische pijn. Het bepaalt hoe iemand met situaties omgaat waarin hij pijn verwacht. Iemand met een lage SE zal die situaties waarschijnlijk vermijden. Talloze studies hebben SE gekoppeld aan adaptief functioneren rond chronische pijn (bijvoorbeeld minder beperkingen, stress, pijn intensiteit etc). De bevindingen zijn echter niet geheel consistent, want sommige studies tonen geen relatie aan. Een meta-analyse kan hier uitkomst bieden. Interessant is om daarbij ook te kijken of socio-demografische variabelen of het bijvoorbeeld type pijn het effect van SE beïnvloeden.

Methode

De auteurs doorzochten de volgende databases op relevante artikelen in de periode september 1987-september 2012: PubMed, PsycINFO, Web of Science, Google Scholar, Science Direct. Het betrof studies naar de invloed van SE bij chronische pijn. Pijn op basis van kanker was een exclusie criteria. In totaal werden 86 artikelen gevonden, gebaseerd op 83 onderzoekspopulaties. Het aantal betrokken proefpersonen betrof N= 15.616. Opvallend was dat meer dan de helft (54%) van de artikelen zeer recent gepubliceerd was: tussen 2008-2012. Het type pijn in de studies was fysiotherapeutisch relevant:

• 23 studies naar chronische lage rugpijn.
• 12 studies naar reumatoïde artritis,
• 7 studies naar osteoartritis,
• En overige studies:
  • TMD (n=3),
  • Wervelkolom letsel (N=3),
  • Fibromyalgie (N=3),
  • Sikkelcel ziekte (N=1),
  • Lupus (N=1),
  • Cystitis (N=1),
  • WAD (N=1),
  • Mix van verschillende chronische pijn aandoeningen (N=29)

Resultaten

De algehele effect sterkte van de invloed van self-efficacy op de drie hoofd uitkomsten van chronische pijn zijn middelmatig tot sterk.

• Beperkingen d = – .49
• Affectieve disstress d = -.43
• Pijn intensiteit d = -.39

Enkele detail invloeden van SE op beperkingen

Het effect van SE op beperkingen was sterker bij relatief oudere patiënten en naar mate de pijn langer bestond. Studies met zelfrapportage gaven een sterker effect weer dan studies gebaseerd op gedragsmatige prestatie maten. Een sterker effect werd gezien op ‘functioneren ondanks pijn’, dan op ‘pijnbeheersing’ of ‘het managen van andere symptomen’. Een lagere score op baseline-SE was een voorspeller voor latere beperkingen (kleine effectsterkte).

Enkele detail invloeden van SE op affectieve-disstress

Het effect van SE op affectieve-disstress was sterker in populaties met betaald werk. Een lagere score op baseline SE was een voorspeller voor latere affectieve-distress (kleine effectsterkte).

Enkele detail invloeden van SE op de sterkte van de pijn

Er werden geen modererende invloeden gevonden van socio-demografische status, type pijn, SE meetinstrument. Een lagere score op baseline SE was een voorspeller voor latere pijn intensiteit (kleine effectsterkte).

Opmerkingen samenvatter

Deze meta-analyse laat zien dat het belangrijk is dat de patiënt het zelfvertrouwen heeft om met zijn chronische pijn om te gaan. Dit vertrouwen beïnvloedt in belangrijke mate de ervaren beperkingen, affectieve-disstress en pijn intensiteit. Bandura, de grondlegger van het SE onderzoek, stelt dat eigen-effectiviteit verhoogd kan worden via:

• directe succes ervaringen,
• observatie hoe anderen met vallen en opstaan succesvol omgaan met pijn,
• verbale overreding (aanmoediging),
• fysiologische waarneming (pijn voor en na een handeling).

De directe succes ervaringen zijn echter het belangrijkst. Mede daarom zijn graded activiteit en graded exposure ook belangrijke interventie methoden. Deze methoden ontwikkelen vooraf, in samenspraak met de patiënt, een hiërarchie qua zwaarte van situaties en oefeningen oplopend in zwaarte. Doordat men op de laagste treden begint is succesvolle uitvoering nagenoeg verzekerd. Dergelijke succes ervaringen stellen niet alleen de ideeën over de schadelijkheid van de pijn bij, maar geven ook een boost aan het zelfvertrouwen met chronische pijn om te kunnen gaan. Fysiotherapeuten kunnen er niet omheen psychological informed fysiotherapie te bedrijven.