Welke fysiotherapeutische interventie helpt bij chronische bekkenpijn?

Chronische bekkenpijn komt veel voor, maar de behandeling ervan vormt nog een uitdaging. Chronische bekkenpijn wordt gedefinieerd als een chronische pijn in de bekken-gerelateerde structuren en organen. Als er geen duidelijke associatie is tussen pathologie of infectie en de pijnklachten, dan is er spraken van een chronisch bekkenpijnsyndroom. Wereldwijd varieert de prevalentie van 2,1% tot 26,6% bij vrouwen en 2,0% tot 9,7% bij mannen.
De klinische symptomen bij chronische bekkenpijn zijn gevarieerd en kunnen samenhangen met seksuele activiteit, urologische klachten en psychosociale problemen. Vaak zijn er ook musculoskeletale problemen, waarvoor fysiotherapie geïndiceerd kan zijn. Bij deze mensen zijn soms pijnlijke myofasciale triggerpoints te vinden in de spieren rondom het bekken. Uit verschillende case-studies blijkt dat fysiotherapie effectief kan zijn bij de behandeling van onder meer deze triggerpoints, maar ook andere fysiotherapeutische interventies zouden effectief kunnen zijn. Het doel van dit review was om een overzicht te geven van het huidige bewijs van fysiotherapeutische behandelingen op het verminderen van pijn bij mensen met chronische bekkenpijn.

Methode

Kwantitatieve studies met meer dan 10 proefpersonen naar het effect van een fysiotherapeutische interventie op chronische bekkenpijn werden geïncludeerd. Pijn was de primaire uitkomstmaat en moest gemeten worden met het onderdeel pijn van de National Institutes of Health Chronic Prostatitis Symptom Index of met een VAS-schaal. De methodologische kwaliteit van de geïncludeerde studies werd gescoord met de Critical Review Form – Quantitative Studies.

Resultaten

Er werden 10 artikelen geïncludeerd, waarin 8 verschillende studies werden besproken. Vier studies waren RCT’s, waarvan 1 een pilotstudie. De andere vier studies waren case series en chart reviews.

Triggerpoint-therapie
Triggerpoint-therapie werd onderzocht in vier studies, waarvan 2 RCT’s en 2 case-series. In de case-series werden kleine significante verbeteringen in pijn gevonden. De controlegroepen in de RCT’s kregen massage of massage gecombineerd met een placebo-behandeling. In de eerste RCT ging zowel de interventiegroep als de controlegroep significant vooruit maar het verschil tussen de twee groepen was niet significant. In de andere RCT kon geen algehele berekening gemaakt worden vanwege inconsistente uitkomsten op de drie locaties waar de studie werd uitgevoerd. De trend in de drie groepen was wel dat ook in dit RCT zowel de mensen in de interventiegroep als in de controlegroep verbeterden op de uitkomstmaat pijn.

Biofeedback
Eén studie bekeek de invloed van biofeedback en vond bij de meting voor en na de behandeling een significante vermindering van de pijn.

Aerobe oefeningen
Eén RCT vergeleek aerobe oefeningen (krachttraining gecombineerd met wandelen op hoge snelheid) met bewegings- en rekoefeningen. Beide groepen verbeterden significant, maar de verandering in de interventiegroep was significant groter dan  in de controlegroep.

Oefentherapie
Oefentherapie werd in een RCT vergeleken met een standaard gynaecologische behandeling. De mensen in de interventiegroep hadden na afloop significant minder pijn, de mensen in de controlegroep niet.

Thiele massage
In een case-serie (n=21) werd het effect van Thiele massage gemeten. Er was een significante vooruitgang op de VAS-schaal van 5,4 bij baseline naar 2,6 na 4,5 maand.

Conclusie en opmerkingen

Van de 8 geïncludeerde studies in dit review, vonden alle studies een significante verbetering op pijn, ongeacht welke behandelmethode werd gebruikt. Dat is op zich goed nieuws. In drie RCT’s waren ook de controlegroepen significant vooruit gegaan en in 2 RCT’s was die vooruitgang vergelijkbaar met die in de interventiegroep.
Dat wil nog niet zeggen dat alle behandelmethodes daadwerkelijk effectief zijn; vier interventies werden maar getest in 1 studie, dus daar zijn nog geen duidelijke conclusies uit te trekken. Bovendien waren de resultaten uit deze studies wel positief, maar dusdanig klein dat het wellicht niet klinisch relevant is. De auteurs roepen op tot meer onderzoek naar interventies bij mensen met chronische bekkenklachten, vooral RCT’s van hoge kwaliteit.