Krachttraining in vroege en late stadia van kwetsbaarheid en sarcopenie

Sarcopenie en kwetsbaarheid zijn leeftijdsgebonden syndromen en hebben invloed op de kwaliteit van leven van ouderen. Er is al veel onderzoek gedaan naar de effecten van lichaamsbeweging op kwetsbaarheid en sarcopenie. Toch is er een kennislacune. Krachttrainingis een essentieel onderdeel van trainingsprogramma’s voor ouderen. Maar wat precies het effect daarvan is op spierkracht, lichamelijk functioneren en lichaamssamenstelling in een vroeg (preventie) én in een laat (behandeling) stadium bij beide syndromen, is volgens de auteurs van dit artikel niet helemaal duidelijk.

Methode

De auteurs zochten in de wetenschappelijke literatuur naar gerandomiseerde onderzoeken met 65-plussers. Deelnemers waren kwetsbare ouderen, of zaten daar net tegenaan (pre-kwetsbaar) en/of hadden (pre-)sarcopenie. Verder hadden ze geen andere aandoeningen zoals diabetes, kanker, beroerte, dementie of depressie. De weerstandstraining moest minstens acht weken duren. Acht weken is namelijk minimaal nodig om spierkracht te vergroten en sarcopenie te behandelen. Verder moesten de studies ten minste een van de volgende uitkomstmaten rapporteren, voor en na de trainingsinterventie: spierkracht, lichaamssamenstelling, loopsnelheid, evenwicht, of wendbaarheid.

Resultaten

Vijfentwintig studies met in totaal 2267 deelnemers voldeden aan de inclusiecriteria. De gemiddelde leeftijd varieerde van 62 tot 98 jaar. De weerstandstrainingsprogramma’s duurden gemiddeld zo’n 23 weken. De meest voorkomende trainingsfrequentie was twee tot drie keer per week. De resultaten van de verschillende artikelen werden bij elkaar opgeteld. Daaruit bleek dat weerstandstraining tot statistisch significante verbeteringen leidde in:

• handknijpkracht (effectmaat = 0,51)
• spierkracht in de benen (effectmaat = 0,93)
• wendbaarheid gemeten met de Timed-Up-and -Go test (effectmaat = 0,78)
• loopsnelheid (effectmaat = 0,75)
• evenwicht (effectmaat = 0,68)
• functionele krachttesten, zoals herhaald opstaan en traplopen (effectmaat = 0,76)
• vetmassa (effectmaat = 0,41)
• spiermassa (effectmaat = 0,29)

Een effectmaat van 0,2-0,49 duidt op een klein effect; een effectmaat van 0,50-0,79 wijst op een middelgroot effect; een effectmaat van 0,80 of hoger duidt op een groot effect.

Wanneer de auteurs in hun analyses alleen naar de deelnemers keken in de vroege stadia van kwetsbaarheid en sarcopenie, dan was er weliswaar een positief effect van weerstandstraining op de handknijpkracht en beenspierkracht. Maar dit was niet statistisch significant. Dat gold ook voor de Timed-up-and-Go test, de evenwichtstesten, de vetmassa en spiermassa.

Het effect van weerstandstraining op de loopsnelheid en de functionele krachttesten was wel statistisch significant in de vroege stadia van kwetsbaarheid en sarcopenie. De effectmaat voor de loopsnelheid in de vroege stadia was 0,63; voor de functionele krachttesten 0,53.

Discussie en conclusie

Weerstandstraining is een zeer effectieve strategie is om spierkracht, fysiek functioneren, en de lichaamssamenstelling te verbeteren bij (pre-)kwetsbare ouderen en bij ouderen met (pre-sarcopenie. Al in een vroeg stadium zijn er positieve effecten, vooral wat betreft het lichamelijk functioneren.

Deze bevindingen benadrukken nog eens hoe belangrijk krachttraining is om de gevolgen van kwetsbaarheid en sarcopenie te vertragen en te verminderen.

De krachttoename in de benen vertaalt zich hier duidelijk naar een verbetering van de loopsnelheid, het opstaan en traplopen. Deze verbeteringen in het lichamelijk functioneren vergroten de zelfredzaamheid van ouderen.

De positieve effecten van weerstandstraining op spiermassa en vetmassa kunnen helpen om het risico op andere veel voorkomende ziekten bij ouderen te verminderen. Zoals het metabool syndroom, een verzameling van klachten rondom de stofwisseling: verhoogd cholesterolgehalte, hoge bloeddruk, overgewicht en een hoge bloedsuikerspiegel.

Volgens de auteurs ondersteunen zij met hun bevindingen het bewijs dat weerstandstraining de meest effectieve interventie is om spierkracht en het lichamelijk functioneren bij ouderen te verbeteren. Effectiever dan duurtraining. Maar een oefenprogramma met zowel weerstandsoefeningen, evenwichtsoefeningen en oefeningen gericht op het uithoudingsvermogen verdient de voorkeur.

Bron: Talar, K., Hernández-Belmonte, A., Vetrovsky, T., Steffl, M., Kałamacka, E., & Courel-Ibáñez, J. (2021). Benefits of Resistance Training in Early and Late Stages of Frailty and Sarcopenia: A Systematic Review and Meta-Analysis of Randomized Controlled Studies. Journal of clinical medicine, 10(8), 1630. https://doi.org/10.3390/jcm10081630

Foto bij artikel door HRAUN / iStock.