Wat de fysiotherapeut kan doen bij het ‘zondags elleboogje’.

Subluxatie van het caput radiale is de meest voorkomende oorzaak van klachten aan de bovenste extremiteit bij peuters en kleuters: het vormt tweederde van de klachten. Het wordt in de volksmond ook wel het ‘zondags elleboogje’ of in de literatuur de ‘pulled elbow’ genoemd. Kinderen van 1-4 jaar lopen het meeste risico op deze aandoening en het lijkt meer voor te komen aan de linkerarm van de meisjes.

Onderzoek

Het zondags elleboogje is een subluxatie van het caput radiale als gevolg van axiale tractie of een plotselinge trek aan een ge-extendeerde arm in pronatie. Het caput radii wordt hierbij uit het zwakke ligamentum annulare radii getrokken en dit leidt tot directe pijn. Typisch beeld is dat het kind zijn/haar arm niet meer wil bewegen, dicht bij het lichaam houdt, en er geen zwelling of vervormingen zichtbaar zijn. Het ontstaat doorgaans als gevolg van een plotselinge ruk aan de hand van een kind of ‘slingeren’ met het kind.

Het lichamelijk onderzoek moet onderscheid maken tussen een subluxatie van het caput radi en meer grotere letsels zoals een dislocatie van de elleboog of een fractuur. Een röntgenfoto kan een fractuur en dislocatie van de elleboog uitsluiten. Het is van belang dat het ontstaansmechanisme goed wordt uitgevraagd en dat er ook differentiaal diagnoses worden opgesteld. Als er sprake is van een val of het beeld is niet herkenbaar, is het te adviseren om een röntgenfoto te laten maken.

Behandeling

Als het zondags elleboogje vastgesteld is, kan er een vrij eenvoudige behandeling worden uitgevoerd ter reductie van klachten. Hier zijn twee technieken voor: de supinatie-flexie techniek (SF) en de hyperpronatie techniek (HP). Bij de SF techniek houdt de behandelaar de elleboog van het kind in 90 graden en met de andere hand wordt een snelle supinatie van de onderarm en flexie van de elleboog doorgevoerd. Bij de HP techniek wordt de elleboog ook in 90 graden gehouden en met de andere hand wordt een stevige pronatie van de onderarm doorgevoerd.

Deze technieken zijn in eerder studies al onderzocht en daaruit kwam dat de HP techniek het meest effectief is. Ook kwam hieruit dat het behandelaars meestal lukt om bij de eerste poging de radius te reponeren. Het is effectief als er een klik gehoord wordt tijdens het uitvoeren van de behandeling. Het kind kan daarna meestal na 10 tot 15 minuten normaal bewegen, waaronder ook proneren en supineren van de onderarm.

Als de eerste poging niet succesvol is, kan nog een poging overwogen worden en als bij de tweede poging de HP techniek wordt gehanteerd, dan is dit in 70% van de gevallen succesvol, in vergelijking met 30% voor de SP techniek. Wel moet goed nagedacht worden of bij een niet succesvolle eerste poging, er misschien niet beter aanvullend onderzoek gedaan kan worden om een van de differentiaal diagnoses aan te tonen dan wel uit te sluiten.

Recidivering

Recidivering van klachten treedt op bij 27-39%, meestal in de eerste twee levensjaren. Als dit wordt genegeerd, kan dit leiden tot permanente beperkingen en recidivering van de zondags elleboog. Ook dient er rekening gehouden te worden met het ontstaan van eventuele osteochrondritis dissecans van het caput radi.

Conclusie

De zondags elleboog ontstaat meestal door een val of onverwachte trekkracht aan de arm bij kinderen. De HP techniek is het meest succesvol om dit te behandelen en dit is het meest succesvol bij de eerste poging. Als het niet succesvol is, wordt aangeraden om 2 dagen later de HP techniek te herhalen. Wel moeten behandelaars overwegen om beeldvormend onderzoek te laten uitvoeren om abnormaliteiten uit te sluiten.