Voorbereidingen treffen voor een actievere leefstijl helpt het meer actief worden

Veel mensen willen meer gaan sporten, maar het lukt hen niet om ermee te beginnen of het vol te houden. Plannen blijkt een belangrijke zelfregulatie strategie te zijn die de kans verhoogt dat een voornemen omgezet wordt in gedrag. Bij planning bedenkt men vooraf wat men in een komende situatie zal gaan doen. Als men dan in die situatie komt triggert dit het voorgenomen gedrag. Bij deze actieplanning specificeert men vooraf wanneer, waar en hoe men een bepaald gedragsvoornemen gaat uitvoeren. Er is veel bewijs dat zelf geïnitieerde actieplanning helpt om het beruchte gat tussen intentie en gedrag te overbruggen. De effectsterkte is medium tot sterk. Het is echter nog onduidelijk hoe planning zich uiteindelijke vertaalt in gedrag. Voorbereidende acties spelen ook een rol bij het omzetten van een voornemen (intentie) in daadwerkelijk gedrag. Het betreft acties die vooraf gedaan moeten worden om het sporten uit te kunnen voeren. Men kan daarbij denken aan:

• aanmelden bij een sportclub (commitment),
• sportkleren kopen (Investering),
• datum prikken met sportmaatje (sociale verwachtingen),
• de sporttas klaarzetten (reminder cue).

De auteurs wilden weten of voorbereidende acties een rol speelt bij het omzetten van intenties in gedrag via planning. De auteurs speculeren dat het effect van planning op gedrag gedeeltelijk via voorbereidende acties verloopt. Het vooronderstelde procesverloop: voornemen -> planning -> voorbereidende acties -> gedrag.

Methode

Data van 338 deelnemers, geworven vanuit een nieuwjaarsshow waarin men voornemens uitsprak, konden uiteindelijk worden geanalyseerd.

Metingen

• Fysieke activiteiten: Godin leisure – time activity Questionnaire (Godin, e.a 1985) en de Office in Motion Questionnaire (OIMQ: Mäder, e.a.a 2006).
• Intentie: aanpassing van schalen van Schwarzer, e.a. 2011. Ik ben sterk voornemens:
  • … te gaan sporten.
  • … regelmatig fysiek actief te zijn.
  • … een paar dagen per week fysieke actief te zijn.
• Planning: aanpassing van schalen van Schwarzer, e.a. 2011. Ik heb in details gepland:
  • … hoe, wanneer, en waar ik fysiek actie zal zijn.
  • … hoe vaak ik fysiek actief zal zijn.
  • … met wie ik fysiek actief zal zijn.
  • … wat ik zal doen als er iets tussen komt.
• Voorbereidende acties. Hoe vaak heb je de afgelopen week:
  • … een datum afgesproken met een sportmaatje?
  • … je sportspullen mee naar school of je werk genomen?
  • … informatie over sport of fitness club verzameld?
  • … nieuwe sportspullen gekocht?
  • … je sportspullen op tijd voorbereid?

Resultaten

Planning blijkt ook in dit onderzoek te helpen om intenties om te zetten in gedrag. De sterkte was echter matig, en dus moeten er ook andere mechanismen zijn. Voorbereidende acties blijken een veel sterker effect te hebben op daadwerkelijke uitvoering van het voornemen om meer te gaan sporten.

Opmerking samenvatter

Als de fysiotherapeut een patiënt begeleid richting een meer actieve leefstijl is het goed om de patiënt aan te sporen zijn voornemen om te zetten in een plan dat specificeert: waar, wanneer en hoe de patiënt fysiek actief wordt. Nog beter is het om naast dit plan, de patiënt aan te sporen voorbereidende stappen te formuleren en uit te voeren. Men kan daarbij denken aan: een afspraak maken met een sportmaatje, of sportkleding kopen en klaarleggen. Uit het huidige onderzoek blijkt dat als het lukt de patiënt ‘uit zijn stoel’ te krijgen om de voorbereidingen te treffen om te sporten, de kans op daadwerkelijk sporten aanzienlijk toeneemt.