Vijfentwintig minuten matige inspanning is gunstig voor zowel pijn en brein bij fibromyalgie

Bij fibromyalgie zijn er aanwijzingen voor verhoogde sensitiviteit voor sensorische stimuli, overmatige hersenresponsen op pijnlijke en niet-pijnlijke stimuli, en een verminderde pijnmodulatie. Aerobe duurtraining beïnvloedt het pijn modulerende systeem in gunstige zin en heeft een gunstig effect op de pijn van fibromyalgie patiënten. Toch is het nog onduidelijk of dit echt door de fysieke inspanning komt. Onderzoeken spreken elkaar in dat op zicht tegen. Sommige onderzoeken melden een afname in pijn direct na inspanning, anderen melden geen afname of zelfs een toename direct na inspanning. Hoe het brein van de fibromyalgie patiënten na sporten reageert op pijnlijke stimuli is nagenoeg niet onderzocht. Om hier helderheid in te krijgen hebben de auteurs van dit artikel het volgende onderzoek opgezet.

Methode

Aan het onderzoek deden twaalf vrouwelijke fibromyalgie patiënten mee en twaalf vrouwelijke deelnemers zonder pijn. De deelnemers waren gematched op leeftijd. Van de deelnemers werden tweemaal een fMRI scan van de hersenen gemaakt. Eén keer na fysieke inspannen en één keer tijdens rust. Tijdens de scan werden pijnlijke hitte stimuli toegediend. Deze pijnstimulus werd toegediend via een temperatuurstimulus van 44 graden, 46 graden en 48 graden Celsius. De waargenomen pijn en de hersen respons werden daarbij vastgelegd. De fysieke inspanning bestond uit 25 minuten matig intensief fietsen op een hometrainer. De trapfrequentie was 60-70 RPM. De inspanning werd opgevoerd tot ‘enigszins zwaar’ en ongeveer 13 op de schaal van Borg. Tijdens de fase van rust zat men 25 minuten stil op de fiets. De beide metingen werden in drie rondes gedaan.

Resultaten

Pijn
Pijn intensiteit en pijn onplezierigheid was tijdens de eerst ronde hoger tijdens de rustfase dan tijdens de fysieke inspanningsfase. Dit verschil zag men niet meer op een later moment in de tweede of derde ronde. De pijnscore was na de eerste ronde van fysieke inspanning gelijk aan die van de gezonde-controlegroep. Dit verschil verminderde ook tijdens de tweede en derde ronde. Tijdens de rustfase waren de pijnscores van de fibromyalgie patiënten duidelijk hoger dan die van de gezonde controlegroep. Na de scan was er in de inspanningsgroep een daling in algemene pijnsymptomen ten opzichte van voor de inspanning. In de rustconditie was er juist een toename in pijn.

Brein
De fMRI data van negen deelnemers kon geanalyseerd worden. Na de inspanning is bij de fibromyalgie patiënten de activiteit in de anterior insula beiderzijds toegenomen ten opzichte van de rustconditie. De anterior insula is een belangrijke regio voor pijnverwerking. De fibromyalgie patiënten hadden in de rustconditie ook een lagere activiteit in de linker dorsolaterale prefrontale cortex (dlPFC) dan de gezonde proefpersonen. Dat kan duiden op een lagere activatie van het descenderende pijn inhiberende systeem. Direct na de inspanning was deze activiteit toegenomen en gelijk aan die van de gezonde controlegroep. Deze toename in dlPFC activiteit na inspanning in vergelijking met de rustconditie, correleerde met een afname in pijnintensiteit. Voor de toename in activiteit in de anterior insula zag men dit zelfde patroon maar deze was niet significant

Opmerkingen samenvatter

Verminderde activiteit in rust in de anterior insula is een onderscheidend kenmerk van fibromyalgie patiënten. Dit onderzoek laat ook een verminderde activiteit in rust zien in de linker dorsolatera prefrontale cortex (dlPFC). Beide systemen zijn betrokken bij pijnmodulatie en een korte puls van fysieke inspanning lijkt deze activiteit tijdelijk te herstellen. Bovendien nam de pijn gevoeligheid en de algemene pijnsymptomen af na inspanning. In onderzoek is er een algemene trend zichtbaar dat aerobe duurtraining een gunstig effect heeft op de pijnsymptonen van fibromyalgie patiënten. Hoe dit effect tot stand komt was nog onbekend. De uitkomsten van het huidige onderzoek laat zien dat het daadwerkelijk door fysiek inspanning kan komen, en dat deze fysieke inspanning het functioneren van het pijn modulerende systeem in het brein tijdelijk opkrikt. Het effect van deze eenmalige fysieke inspanning hield 20-30 minuten aan. Mogelijk dat herhaling (een trainingsprogramma) tot meer duurzame aanpassing van het pijn systeem zal leiden. Fysiotherapeuten kunnen fibromyalgie patiënten begeleiden in het oppakken en volhouden van een matig intensief duurtrainingsprogramma en daarmee zowel de pijn als het brein van de fibromyalgie patiënt in gunstige zin beïnvloeden.