Van monteur naar coach: de rol van de fysiotherapeut

Originele bijdrage: Gordon Browne

Mijn schoonvader, een automonteur met pension en een professionele klager, rijdt een Pontiac uit de jaren 80 en vult zijn tijd met een antiek Model T. Waarom hij een 30 jaar oude auto rijdt? Omdat de fabrikanten in het midden van de jaren 80 computers in auto’s gingen installeren. Mijn schoonvader kan nu nergens meer aan werken behalve aan de oudere modellen. Hij kan een moer vastzetten of een schroef indraaien, een band strak zetten of een bougie afstellen als de beste, maar mist het gereedschap en de kennis om met geavanceerde controlesystemen te werken.

Toen ik in 1983 mijn opleiding tot fysiotherapeut had afgerond, was ik tamelijk mechanisch getraind. We mobiliseerden gewrichten om het gewrichtsspel en de artrokinematica te verbeteren. We gebruikten weefsel ‘release’ technieken om de fasciale mobiliteit en de bewegingsuitslag te verbeteren. We schreven oefeningen voor om individuele spieren te rekken of te versterken. We gebruikten muscle energy techniques, strain/couter-strain om de positie en de uitlijning van een wervel te beïnvloeden.

Waar we toen niet aan dachten, en wat ook nu als klinische toepassing nog in de kinderschoenen staat, is hoe we het controlesysteem konden beïnvloeden. Daarmee is niet gezegd dat de boven genoemde lokale strategieën niet behulpzaam zijn of dat je ze niet zou moeten gebruiken. Maar dat we meer kunnen doen. Besef dat voor elk gewricht dat gemobiliseerd is, voor elke fascia die ‘released’ is, voor elke spier die versterkt is, er een aansluitende verandering in neuro-motorische gedrag nodig is; de ‘computer’ moet geherprogrammeerd worden om de nieuwe mogelijkheden die je als fysiotherapeut gecreëerd hebt in het systeem van de patiënt op te nemen.

Het door gewoonten aangedreven zenuwstelsel is moeilijk te veranderen. Patronen in de houding, beweging en spieractivatie zijn weliswaar niet in steen uitgehakt maar willen wel het skelet alsmaar terugbrengen naar de homeostase: terugbrengen naar wat als ‘thuis’ of bekend voelt. En dat betekent doorgaans terugvallen in het oude gewoonte patroon.
Sommige mensen hebben genoeg aan je fysiotherapeutische interventie en komen er mee weg. Hun zenuwstelsel past zich automatisch aan en er ontstaat blijvende verbetering. Dit betreft echter een kleine groep gelukkigen. Voor de meeste mensen moet je je mechanische interventies opvolgen met instructies in de taal van het zenuwstelsel in de vorm van: ervaringsgericht bewegen, proprioceptief waarnemen, en functionele intenties.

Integratie gaat niet vanzelf. Verbetert het sporen van de patella automatisch als we de vastus medialis oblique versterken? Zal het rekken van de heup extensoren automatisch de lumbale hyperextensie verminderen? Kan het versterken van de core daadwerkelijk de lumbale wervelkolom stabiliseren terwijl er gewoontepatronen zijn die de weg van de minste weerstand blijven kiezen? Zal versterking van de triceps LeBron James’ jump shot verbeteren? Perifeer wel, maar is er niet meer? Gelukkig zijn we als fysiotherapeut niet beperkt tot het werken met de hardware alleen. We kunnen de patiënt coachen in het herprogrammeren van zijn eigen software!

De beroepsorganisatie voor fysiotherapeuten in Amerika heeft een nieuwe visie op het beroep van fysiotherapeut ontwikkeld, een visie die gemakkelijk door elke revalidatie professioneel omarmd kan worden.

“Het transformeren van de maatschappij via het optimaliseren van bewegen met als doel de menselijke ervaring te verbeteren.”

Het transformeren van de maatschappij is waarschijnlijk wat al te ambitieus, het optimaliseren van bewegen past echter precies in ons straatje.

We lopen echter de kans om gefrustreerd te raken als we denken dat wij ervoor kunnen zorgen dat iemand beter beweegt; we hebben immers de toegangscodes niet die nodig zijn om het programma te herschrijven en zo de manier van bewegen en handelen in de wereld van iemand te verbeteren.

Wie dan wel? Onze patiënten! Laten we onze beroepsomschrijving aanpassen. We assisteren onze patiënten bij het herkennen van suboptimaal bewegen; we moedigen mensen aan zich bewust te worden van wat ze aan het doen zijn en hoe dit hun musculoskeletale gezondheid en functioneren beïnvloedt. We bieden de condities aan waarin iemand verschillende bewegingsopties kan ervaren, en zo de optie kan kiezen die het best werkt. We kunnen de facilatoren zijn voor optimaal bewegen; docenten. We kunnen dingen aan mensen doen om ze te helpen, maar we kunnen ook dingen met mensen doen door ze te coachen.

Als we deze rol omarmen zijn er twee primaire vragen die we moeten beantwoorden.

• Een, wat gaan we doceren; hoe definiëren we optimaal bewegen?
• Twee, hoe gaan we de bewegingsvrijheid aanleren; wat zijn de kenmerken of de geheimen van het vak die we kunnen gebruiken om onze oefeningen informatief te laten zijn?

Beide vragen zijn algemeen en historisch genegeerd of worden slechts kort beantwoord in vage generalisaties tijdens de initiële opleiding en voortgezette scholing binnen de fysiotherapie. Misschien is het tijd voor meer definitieve antwoorden, voor specificiteit; misschien is het tijd om de sprong te maken van het kennen van de biomechanica van de anatomie naar het begrijpen en faciliteren van geïntegreerd bewegen.

Opmerking editor

Wilt u ook uw ‘mechanische’ vaardigheden uitbreiden met specifieke bewegingscoaching die uiterst informatief is voor het zenuwstelsel van de patiënt, zie de cursussen Motorisch trainen bij musculoskeletale pijn: Wervelkolom (4 dagen) & Extremiteiten (4 dagen).