Triggerpoint behandeling van de sternocleidomastoideus bij migraine

Hoofdpijn is een van de meest voorkomende klachten bij volwassenen. De World Health Organization rapporteert dat 47% van de volwassenen wel eens last heeft van hoofdpijn. Hoofdpijn wordt ingedeeld in primaire en secundaire hoofdpijn. Primaire hoofdpijn gaat over migraine, spanningshoofdpijn (tension-type) en trigeminale autonome cefalalgie. Migraine is het meest voorkomend hiervan.

De oorzaak van migraine is multifactorieel. Het kan komen vanuit vascularisatie, het centrale zenuwstelsel, perifere oorzaken en nociceptieve input vanuit een myofasciale oorsprong. Myofasciale triggerpoints in de craniocervicale regio kunnen migraine opwekken en de pijn verergeren, met name vanuit het bovenste deel van de trapezius, sternocleidomastoideus en suboccipitale musculatuur. Patiënten met migraine hebben vaak een beperking in de neuromusculaire sturing van de nek en meer triggerpoints in de cervicale musculatuur. Daarnaast is er vaak een anteropositie van het hoofd, verminderde cervicale mobiliteit en verhoogde gevoeligheid van de cervicale musculatuur. Dry needling kan een behandelvorm zijn om de triggerpoints te verminderen, waardoor het functioneren van de nek zal verbeteren.

Dry needling wordt ingezet om een triggerpoint te de-activeren. Het is een invasieve behandelvorm. De klinische effectiviteit is niet duidelijk, omdat onderzoek beperkt van kwaliteit was. Er zijn ondertussen wel manieren om onderzoek te doen naar de status van triggerpoints. Ultrasonografie lijkt daar het meest betrouwbaar en valide in.

Het doel van dit onderzoek is om het effect van dry needling te vergelijken met placebobehandeling bij mensen met migraine en triggerpoints in de sternocleidomastoideus. De subjectieve uitkomstmaten betroffen: frequentie, intensiteit en duur van de hoofdpijn, medicatiegebruik, pijndrempel. De objectieve uitkomstmaten betroffen: spierdikte, actieve cervicale range of motion.

Methode

Er is een randomized controlled trial uitgevoerd bij patiënten tussen 25 en 55 jaar. Patiënten werden geïncludeerd als zij gediagnosticeerd waren door een neuroloog met migraine volgens de International Headache Society criteria. Deelnemers dienden daarnaast actieve triggerpoints in de sternocleidomastoideus te hebben, welke de hoofdpijnklachten konden provoceren. Bij onderliggende aandoeningen of specifieke aandoeningen van de nek werd er geëxcludeerd. Ook als de deelnemers recent fysiotherapeutisch behandeling van de nek had ondergaan deden ze niet mee.

De 40 deelnemers zijn willekeurig verdeeld over de onderzoeksgroep en controlegroep. Ze hielden een hoofdpijndagboek bij. Bij aanvang van het onderzoek werden de drempelwaarde voor drukpijn, cervicale range of motion en spierdikte onderzocht. De drukpijn werd gemeten ter hoogte van een triggerpoint. De behandeling werd uitgevoerd gedurende één week, met drie behandelingen met telkens 48 uur ertussen. Na afloop van de behandelweek werd de aanvangsmeting herhaald.

De onderzoeksgroep kreeg behandeling middels dry needling in liggende positie. Hierbij werd de nek van de patiënt in lichte lateroflexie gelegd naar de ipsilaterale zijde, zodat de triggerpoints in de sternocleidomastoideus gepalpeerd konden worden. Er zijn standaard acupunctuurnaalden gebruikt (0.25 x 25 mm). De beide koppen van de sternocleidomastoideus zijn geprikt in anterior-posteriore richting. Hierbij zijn er 8-10 snelle prikken gegeven, volgens de procedure van Hong et al. Na het verwijderen van de naald is er compressie gegeven gedurende 90 seconden op de prikplek.

De controlegroep kreeg een fictieve behandeling met een botte naald, waardoor de patiënt wel het gevoel had dat er geprikt werd. Dit werd ook drie keer gedaan binnen één week, met minimaal 48 uur tussen de behandelingen.

Resultaten

Aan het begin van het onderzoek hadden alle variabelen een normale verdeling. Er waren ook geen significante verschillen in geslachtsverdeling, leeftijd, gewicht en BMI. Er hebben 22 mensen geparticipeerd in de onderzoeksgroep en 20 in de controlegroep (gemiddelde leeftijd 36.1 en 37.5 jaar).

De gemiddelde scores van de hoofdpijnfrequentie, -intensiteit, -duur en de hoeveelheid medicatiegroep in de onderzoeksgroep waren afgenomen na de behandeling en na één maand follow-up. Er waren geen veranderingen op deze scores in de controlegroep. Dit geldt ook voor de drempelwaarde voor pijn bij druk van de sternocleidomastoideus; deze nam toe in de onderzoeksgroep en af in de controlegroep. Ook was er een significante toename van de dikte van de sternocleidomastoideus in de onderzoeksgroep, in vergelijking met de controlegroep. Tot slot was er een toename van de cervicale mobiliteit in alle richtingen in de onderzoeksgroep en een afname van de mobiliteit in de controlegroep. De verschillen tussen de twee groepen waren significant na de interventie en na follow-up.

Er werd een positieve correlatie gevonden tussen hoofdpijnintensiteit, -frequentie, -duur, medicatiegebruik, drempelwaarde voor pijn en cervicale mobiliteit met de spierdikte van de sternocleidomastoideus.

Discussie

Het doel van dit onderzoek was om het effect van dry needling als behandeling bij triggerpoints van de sternocleidomastoideus te onderzoeken bij migrainepatiënten. Er was sprake van een significante reductie in de hoofdpijnparameters na deze vorm van behandeling. Een mogelijke verklaring is dat een afname van de activiteit van een triggerpoint kan leiden tot een herverdeling van de lengte van de sarcomeren. Ook kan het leiden tot een toegenomen bloedtoevoer, verlenging van het bindweefsel en afname van lokale sensitisatie.

Dry needling heeft niet alleen effect op mechanische aspecten (hierboven beschreven), maar ook op neurofysiologische en chemische processen. Het neurofysiologische effect van dry needling houdt in dat er stimulatie is van A-delta vezels, waardoor en inhibitie ontstaan van de dorsale neuronen, wat leid tot afname van pijn. Het chemisch effect houdt in de toegenomen aanwezigheid van bradykinine, substantie-p en andere stoffen direct worden gecorrigeerd door dry needling.

Er zijn eerdere onderzoeken gedaan naar het effect van dry needling bij hoofdpijn, waarbij er diverse spiergroepen zijn onderzoek. Hierbij werden er positieve effecten gevonden van onder andere behandeling van de suboccipitale musculatuur en bovenste deel van de trapezius. Dit sluit aan bij de resultaten van dit onderzoek.

Een van de resultaten uit dit onderzoek is dat dry needling van de triggerpoints van de sternocleidomastoideus leiden tot een afname van pijn en toegenomen drempelwaarde voor pijn bij druk. Dit sluit aan bij eerdere onderzoeken die gedaan zijn. De verklaring hierachter is dat dit mogelijk heeft geleid tot spinale en supraspinale mechanismen, evenals perifere en centrale mechanismen. Aan de andere kant kan een afgenomen spierdikte van de sternocleidomastoideus veroorzaakt worden door de taut band (streng) en triggerpoint in de spier. In eerder onderzoek werd aangetoond dat er een relatie bestaat tussen de zwakte van de sternocleidomastoideus en unilaterale nekpijn en hoofdpijn. Afname van spierdikte van de nekflexoren werd gezien bij mensen met nekpijn, in vergelijking gezonde personen. Weer een ander onderzoek rapporteerde snellere vermoeidheid van de sternocleidomastoideus in de nek bij osteoartritis van de wervelkolom.

De beperkingen van dit onderzoek waren dat het effect van pijnstillers niet is meegenomen in dit onderzoek. Ook zijn de deelnemers geïncludeerd als er sprake was van migraine en aanwezigheid van triggerpoints in de sternocleidomastoideus en daarom zijn de resultaten niet te generaliseren naar alle migrainepatiënten. Ook de duur van de behandeling was een beperking in dit onderzoek.

Conclusie

Het toepassen van behandeling middels dry needling kan effectief zijn bij migraine patiënten. De resultaten van dit onderzoek suggereren dat parameters gerelateerd aan hoofdpijn, drempelwaarde voor het voelen van pijn bij druk op de sternocleidomastoideus en actieve cervicale mobiliteit een directe relatie hebben met een afgenomen spierdikte van de sternocleidomastoideus. Daarom kan deze behandelvorm worden toegepast bij mensen met migraine en triggerpoints in de sternocleidomastoideus.

Bron: Rezaeian, T., Mosallanezhad, Z., Nourbakhsh, M. R., Noroozi, M., & Sajedi, F. (2020). Effects of Dry Needling Technique Into Trigger Points of the Sternocleidomastoid Muscle in Migraine Headache. American Journal of Physical Medicine & Rehabilitation, 99(12), 1129–1137. https://doi.org/10.1097/phm.0000000000001504

Foto bij artikel door PeopleImages / iStock