Trapeziusactiviteit tijdens beeldschermwerk

Mensen die kantoorwerk doen en dagelijks achter de computer zitten, hebben over het algemeen vaker nek- en schouderklachten in vergelijking met andere beroepen. Hoe langer het computerwerk duurt, hoe groter het risico op musculoskeletale aandoeningen van de bovenste extremiteit. Uit verschillende overzichtsartikelen blijkt dat de niet-neutrale houding van de arm en de continu actieve nek- en schouderspieren de belangrijkste fysieke factoren die bijdragen aan de pijn in de nek- en schouderregio.

Een van de veronderstelde hypotheses in de pathofysiologie van aanhoudende nek-schouder pijn, is dat er mogelijk een verband is tussen spieractivatie en spierschade. De aanhoudende laag-intensieve spieractiviteit van de Trapezius, zorgt voor continue activatie van type I-motor units, wat leidt tot overload. Verschillende studies hebben aangetoond dat mensen wiens bewegingspatronen minder ‘rust’ in de Trapezius hebben, d.w.z. minder periodes met zeer lage activiteit (ofwel gezien als ‘gaps’ in de elektromyografie (EMG)), een groter risico hebben om een Trapeziusmyalgie te ontwikkelen.

In een prospectieve studie onder net aangestelde productiemedewerkers bleek dat diegenen die tijdens het werk minder EMG-gaps in de Trapezius hadden, vaker later nek- en schouderklachten kregen. Ook studies die een hoge mate van activiteit in de Trapezius lieten zien tijdens computertaken bij mensen met nek- en schouderklachten, wijzen op een mogelijk causaal verband tussen spieractivatie en nek- schouderpijn.
Voor computertaken is het echter lastig om met EMG-gaps in de spieractiviteit vast te stellen en onderscheid te maken tussen mensen met en zonder pijn. Waarschijnlijk omdat de spieractiviteit sowieso laag is.
In deze studie voerden de onderzoekers een meer gedetailleerde analyse van activatiepatronen van de Trapezius uit tijdens computertaken in een werksetting. Ze focusten zich op mensen die routinematig kantoorwerk achter de computer verrichten met mild tot matige chronische nek- en/of schouderpijn. De veronderstelling was dat zij langer aanhoudende spiercontracties in de Trapezius zouden hebben dan mensen zonder klachten.

Methode

Dertien rechtshandige computergebruikers deden mee aan het onderzoek, waarvan vijf met pijnklachten en acht zonder. De deelnemers met klachten moesten wel in staat zijn om één a twee uur continu, zonder ernstig ongemak achter de computer te zitten. Het waren mensen die nog geen ernstige klachten hadden, en die hun werk in een normaal tempo konden doen, maar die wel terugkerende pijnklachten hadden.
Voor het onderzoek werden deelnemers achter een ergonomisch individueel ingestelde werkplek gezet, met stoel en bureau op de juiste hoogte. Ze kregen drie verschillende computertaken: een typetaak (een tekst typen op een toetsenbord), een kliktaak (met de muis boksen aanklikken), en een combinatie van die twee. Elke taak duurde ongeveer tien minuten en mochten ze in eigen tempo doen.
Tijdens de uitvoering werd de spieractiviteit van het bovenste gedeelte van de Trapezius gemeten met een EMG. Vervolgens analyseerden de onderzoekers de EMG-signalen met een zogeheten Exposure Variation Analysis (EVA). Dit is een methode om de EMG-signalen gedetailleerder te kunnen onderzoeken en inzicht te krijgen in de variatie van de activiteit. Daarvoor deelden zowel de amplitude als de duur van de EMG-signalen in vijf categorieën in, van laag naar hoog. Dit zetten ze af in een 5×5 matrix.

Resultaten

De Trapeziusactiviteit van de deelnemers met nek- en schouderklachten liet minder tijd in de lage amplitudecategorieën en meer tijd in de hogere amplitudecategorieën zien, vergeleken met de deelnemers zonder klachten. De deelnemers met klachten hadden ook langere ononderbroken periodes van spieractivatie dan de klachtenvrije deelnemers. Dus mensen zonder klachten hadden meer variatie in de Trapeziusactiviteit dan mensen met pijnklachten. Beide groepen voerden de drie taken gemiddeld even snel uit en in beide groepen was het aantal fouten minimaal.

Discussie/conclusie

In deze studie keken de onderzoekers niet alleen naar de gemiddelde spieractiviteit van de Trapezius bij mensen met en zonder nek- en schouderklachten, maar hebben ze ook de patronen van de spieractiviteit gekwantificeerd, in termen van timing en amplitude.

Uit eerdere studies bleek dat mensen met pijn in de nek na beeldschermwerk moeite hadden om de Trapezius te ontspannen na het werk. Volgens de onderzoekers laat deze studie zien er ook tijdens het uitvoeren van computertaken langduriger contracties van de Trapezius zijn waar te nemen bij mensen met klachten. Dit patroon van langdurige continue activatie kan wijzen mogelijk blijvende veranderingen in de motorcontrole in de adaptatie aan pijn.
Fysiotherapeuten kunnen middels biofeedback training of lokaal gerichte progressieve relaxatie van Jacobson de patiënten leren met minder spierspanning en meer rust te werken.