Synchroon bewegen, oxytocine en fysiotherapie

Tijdens het samen dansen ontstaat er vaak een vorm van synchroniciteit. Mensen passen hun bewegingen aan elkaar aan. Het hormoon oxytocine speelt hier een belangrijke rol in. De synchroniciteit vergroot na het toedienen van oxytocine. Aan het eind van deze samenvatting zullen we een vertaalslag maken naar pijndemping en fysiotherapie.

De menselijke vaardigheid om te kunnen synchroniseren met andere mensen is vanuit evolutionair oogpunt belangrijk en is ook terug te zien bij andere diersoorten. Dieren kunnen zich op deze wijze als samenhangende groep beschermen tegen bedreigingen van buitenaf. Mensen hebben de neiging anderen in houding en acties te imiteren. Dit ontwikkelt zich al vroeg in het leven en speel een sleutelrol bij het opbouwen van een band tussen moeder en kind en in de sociale communicatie in het algemeen. Gesynchroniseerd gedrag is terug te zien in veel sociale gedragingen en in bijvoorbeeld psychotherapie.

Non-verbale synchroniciteit kan dienen als een indicator voor verschillende aspecten van sociale interacties. Een theorie hierbij is dat mensen hun gedrag meer synchroniseren naarmate ze mensen aardiger vinden. Dansen is een van de manieren waarop interpersoonlijke samenwerking wordt verbeterd en waarmee gevoelens van saamhorigheid en groepscohesie worden opgeroepen. De meeste dansen bevatten dan ook synchroniciteit en het kan dienen als therapeutische benadering.

Oxytocine

Het neurohormoon oxytocine speelt een rol bij het reguleren van sociaal gedrag. Oxytocine wordt ook wel het ‘gelukshormoon’ of het ‘knuffelhormoon’ genoemd. Voor fysiotherapeuten is het belangrijk te weten dat samen bewegen een pijndempende werking heeft. Waarschijnlijk via oxytocine. Milde vormen van synchroon bewegen kunnen daarom ingezet worden bij centrale pijnsensitisatie. Oxytocine wordt geproduceerd in de hypothalamus en staat bekend om de invloed die het heeft op  verschillende aspecten van sociaal gedrag. Sommige onderzoekers suggereren dat oxytocine gerelateerd is aan de regulatie van complexe sociale cognities en sociale gedragingen bij mensen. Andere mensen opperen dat oxytocine een sleutelrol speelt bij het verminderen van angst, en bij groei en herstel. Ook wordt oxytocine wel gekoppeld aan een algeheel gevoel van welbevinden en het verbeteren van sociale interacties.

In deze studie kijken de onderzoekers of oxytocine een modulerende rol heeft bij de interpersoonlijke synchroniciteit tijdens dans. Oxytocine lijkt ook een rol te spelen in de synchroniciteit die aanwezig is tijdens sociale coördinatie, gezamenlijke acties en empathisch reageren.

Methode

De onderzoekers zetten een experiment op waarin vriendenparen werden gevraagd om vrij te bewegen door een ruimte, samen of apart van elkaar. De onderzoekers bestudeerden hun neiging om hun bewegingen te synchroniseren, nadat ze een neusspray kregen met oxytocine of een placebo.

Er werden mannelijke deelnemers geïncludeerd. Vrouwelijke participanten werden geëxcludeerd om hormonale interacties te voorkomen. De paren werden gerandomiseerd ingedeeld. De ene groep kreeg een neusspray met oxytocine, de andere een placebo. De deelnemers namen deel aan twee opdracht: een met een individuele opdracht en een met een opdracht in tweetallen. In beide opdrachten moesten de deelnemers vrij dansen, zonder muziek met iedere stijl, ritme en bewegingen die ze wilden binnen een vastomlijnde ruimte. Ze mochten niet met elkaar praten of elkaar aanraken. In de individuele opdracht stelden de onderzoekers de baseline vast van de individuele opdracht, om in de tweede opdracht met het paar een vergelijking te kunnen maken. Een camera legden de bewegingen vast en een bewegingssensor registreerde de snelheid van de hoofdbewegingen. Uit eerdere onderzoeken blijkt dat synchroniciteit met het hoofd een marker is van interpersoonlijke communicatie.

De Interpersonal Reactive Index (IRI) werd afgenomen om eigenschap (trait) empathie te meten. Deze schaal bestaat uit 4 subschalen met 7 items. Aan het eind van de sessies werden nog twee vragen gesteld over de huidige mate (state) van empathie. De mate van intimiteit tussen de partners werd gemeten met de Intimate Friendship Scale, bestaand uit 32 items.

Resultaten

Er deden 62 gezonde mannen mee, met een gemiddelde leeftijd van 26 jaar. Zij vormden 31 vriendenparen. Er waren geen verschillen tussen de groepen in mate van intimiteit.

De analyse van de bewegingen liet zien dat er een significante correlatie was tussen synchroniciteit van bewegen en de mate van intimiteit. De groep die oxytocine had gekregen hadden een grotere synchroniciteit dan de placebo-groep. Oxytocine moduleerde bovendien de relatie tussen de gemiddelde scores van de paren op de subschaal Perspective Taking van de IRI en hun synchronisatie van de snelheid. De deelnemers met lage scores op Perspective Taking lieten geen effect zien van oxytocine op de synchronisatie, terwijl dit wel significant was bij mensen met hogere scores op Perspective Taking. Dezelfde resultaten waren ook te zien op de state-empathie vragen na afloop van de danssessies. Bij mensen met lage state-empathie had oxytocine geen effect op de synchroniciteit van de hoofdbewegingen, voor mensen met hoge state-empathie was dit significant.

Conclusie en opmerkingen

In deze studie analyseerden de auteurs de mate van synchroniciteit die van nature optreedt bij vrienden onder de invloed van oxytocine. Het toedienen van oxytocine vergrootte de synchroniciteit in bewegen bij mensen die aan het dansen waren vergeleken met de placebogroep. Dit gold vooral voor mensen die hoog scoren op empathie als karaktereigenschap of empathie op een bepaald moment. De auteurs concluderen dat het oxytocine-systeem een belangrijke rol speelt bij interpersoonlijke synchroniciteit tijdens dans. Dit kan een marker zijn kinesthetische empathie.

Fysiotherapie

Voor fysiotherapeuten is dit alles erg van belang. Samen synchroon oefenen kan het oxytocine niveau verhogen en dit kan een pijn dempend effect geven. Er is echter nog een andere route. Als fysiotherapeuten gaan bewegen met groepen patiënten met chronische pijn dan is aangepast dansant bewegen een goede fysiotherapeutische interventie. De fysiotherapeut kan dan makkelijk met muziek bewust aansturen op synchroon bewegen. Dat is plezierig voor patiënten met chronische pijn, want dit verlaagt niet alleen de pijn tijdens het bewegen, maar verhoogt ook positieve gevoelens, en het vermindert gevoelen van isolement. Dat laatste is belangrijk omdat pijn het hechtingssysteem dempt waardoor mensen met pijn zich meer eenzaam voelen (en dus somber). Synchroon bewegen kan deze gevoelens van isolement verminderen door het hechtingssysteem meer aan te zetten.
Uit dit onderzoek blijkt ook dat patiënten die vanuit zichzelf meer ik-focused zijn mogelijk minder profiteren van deze positieve effecten van oxytocine en dus van synchroon bewegen.

Meer leren over dansant bewegen binnen de fysiotherapie? Zie: opleiding dansante fysiotherapie