Succesvolle patiënten omarmen de centrale boodschap van pijneducatie

Pijneducatie bij aanhoudende pijn is erg belangrijk, omdat ze de misvattingen van de patiënt over pijn en bewegen verminderen. Daardoor krijgen therapieën gericht op het hervatten van activiteiten en het psychologische functioneren meer kans. De inhoud van pijneducatie is in het algemeen bedacht door clinici en onderzoekers. Het is niet bekend wat daarin voor de patiënt belangrijk is geweest voor het verbeteren van zijn functioneren en welzijn. De auteurs van het artikel dat we hier bespreken deden hier een onderzoek naar. Daarbij werden zowel kwantitatieve data als kwalitatieve data geanalyseerd. De data werden via een online vragenlijst verzameld.

Voor dit onderzoek werden 123 patiënten met aanhoudende pijn benaderd die een uitgebreid en gestandaardiseerd pijneducatie programma hadden ondergaan. Dit programma bestond tussen de 1 en de 6 face-to-face-sessies en 2 tot 8 telefoon- of video gesprekken. Alleen de patiënten die aangaven een verbetering te hebben ervaren door het programma, werden onderzocht. Uiteindelijk konden van 97 patiënten de data worden geanalyseerd.

Resultaten

In de antwoorden die de deelnemers geven in de open vragen verschijnen drie thema’s:

• Pijn betekent niet dat mijn lichaam kapot of beschadigd is.
• Gedachten, emoties en ervaringen beïnvloeden de pijn.
• Ik kan mijn overmatig beschermende pijnsysteem hertrainen.

Hier zien we dat wat de patiënten als waardevolle inzichten oppikken voor hun herstel, feitelijk ook de centrale boodschap is die men met pijneducatie probeert over te brengen.

Opmerkingen samenvatter

Het mooie van dit onderzoek is dat pijneducatie door de patiënt beleefd wordt als zinvol en waardevol voor zijn herstel, en wel precies rond de centrale boodschappen die in pijneducatie zitten. Dit is natuurlijk enorm belangrijk. Want de clinicus kan wel een bepaald (onderbouwd) perspectief op de klacht en het functioneren hebben, het is maar de vraag of de patiënt dit perspectief kan overnemen op een manier die voor hem persoonlijk belangrijk is in zijn functioneren rond pijn.

Het biopsychosociale perspectief dat rond de pijn wordt aangeboden geeft een enorme verruiming in het perspectief van de patiënt op zichzelf en zijn pijn. Die verruiming is precies wat een vastgelopen pijnpatiënt nodig heeft. Het is triest, maar ook wel interessant, dat een rigide, simplistische en onjuiste visie op pijn op vanzelfsprekende wijze leidt tot rigide, simplistische en ‘foute’ manier van ervaren en omgaan met de pijn. De patiënt zit klem in een disfunctionele conceptueel-affectieve-gedragsmatige fuik. Fysieke of psychologische interventies aanbieden die buiten deze beperkte scope van de patiënt vallen, zijn zinloos. De patiënt heeft namelijk geen referentiekader om daar ‘ja’ tegen te kunnen zeggen. Daarom is pijneducatie, in welke vorm dan ook (expliciet of impliciet), altijd een voorwaardelijke stap in de behandeling van aanhoudende chronische pijn. Om een voorbeeld te geven. Bij de acceptance and commitmenttherapie bij chronische pijn bestaat het centrale model uit een hexaflex van zes kernprocessen:

• pijn accepteren,
• contact maken met belangrijke centrale waarde van je,
• mindful in het hier-en-nu leven,
• loskomen van de verhalen (gedachten) rondom pijn en stress,
• loskomen van een te beperkte visie op je identiteit,
• handelen naar belangrijke waarden die je hebt.

Dat is natuurlijk een heel waardevol en prachtig model, maar je bereikt niets als de patiënt daar vanuit een rigide, simplistische en foutieve visie op pijn, er niet open voor kan staan. Dus relatieopbouw en pijneducatie die het perspectief van de patiënt verruimen zijn altijd een voorwaardelijke stap. De drie kernthema’s die in dit onderzoek naar voren komen zijn een springplank naar een beter leven. En de patiënten geven in dit onderzoek aan deze te gebruiken.

Foto bij artikel door SDI Productions / iStock.

Bron: Leake, H. B., Moseley, G. L., Stanton, T. R., O’Hagan, E. T., & Heathcote, L. C. (2021). What do patients value learning about pain? A mixed-methods survey on the relevance of target concepts after pain science education. Pain, Publish Ahead of Print. https://doi.org/10.1097/j.pain.0000000000002244