Sportletsels bij jongeren met de helft verminderd door goede warming-up

De hoogste incidentie voor sportletsels geldt voor adolescenten in pivoterende sporten zoals voetbal, basketball en handbal. Vrouwen hebben daarbinnen een 3-5 maal grotere kans dan mannen. Preventiestudies zijn veel belovend, maar volgens de onderzoekers te klein van opzet en niet gerandomiseerd.

Methode

In het huidige onderzoek zijn 123 handbalclubs in blokken van vier, gerandomiseerd over een interventiegroep die een warming-up invoerde en een controlegroep die de oorspronkelijke training handhaafde. Het betrof de jeugd van 15-17jaar. Er is gematcht op regio, sekse, aantal spellers en speelniveau.

De warming-up in de interventiegroep bestond uit vier soorten oefeningen, oplopend in moeilijkheidsgraad (zie tabel). De clubtrainers kregen aan het begin van het sportseizoen instructies in het programma en kregen het oefenmateriaal (oefenboek, wielplank, balansmatten). Bij de eerste 15 trainingen moest de warming-up aan het begin van de training worden uitgevoerd en daarna één keer per week gedurende de rest van het seizoen.

Het hoofddoel van de oefeningen was het vergroten van het gewaarzijn en de controle over de knieën en enkels met aandacht voor rompstabiliteit en de positie van de heup en knieën in relatie tot de voet. De nadruk lag op het boven de tenen houden van de knie om te voorkomen dat de knie mediaal wegzakt. Dit laatste blijkt een risicofactor voor voorste kruisbandletsels. De spelers moesten tijdens de trainingen en de wedstrijden ook op elkaar letten en elkaar feedback geven. Elke oefensoort werd 4-5 minuten uitgevoerd, in totaal 15-20 minuten (zie schema).

Fysiotherapeuten tekenden de blessure data op. De primaire uitkomstmaat was ‘acuut letsel aan knie of enkel’ en de secondaire uitkomstmaat ‘elk ander letsel aan de onderste extremiteit’. Tien fysiotherapeuten hielden contact met de trainers en met de geblesseerde atleet. Therapietrouw is opgetekend.

Resultaat

De twee groepen waren bij de start van het onderzoek goed vergelijkbaar in sekse, leeftijd en drop-out. 13% van de spelers van de interventiegroep gebruikt de aanbevolen warming-up oefeningen niet en 22% van de spelers in de controlegroep gebruikt wel soortgelijke oefeningen.

In het verloop van acht maanden krijgt 14% van de 1873 spelers een letsels (81% acuut, 19% overbelasting). In de interventie groep ontstaan ongeveer 50% minder blessures dan in de controle groep.

Tabel: het warming-up programma

1. Warm-up oefeningen [elke 30 seconden] Joggen Achteruit rennen met zijpassen Voorwaarts rennen met knie heffen en hiel aanslag. Zijwaarts rennen met kruispas (‘carioca’) Zijwaarts rennen met armen geheven (‘parade’) Voorwaarts rennen met romp rotaties Voorwaarts rennen met intermitterend stoppen.   2. Techniek [Één oefeningen tijdens elke training: 4 minuten en 5x 30 seconden] voetplaatsingsoefeningen en draai- en kapbewegingen Sprongschotlandingen

3. Balans [Op balansmat of oefentol, één oefening tijdens elke training: 4 minuten en 2×90 seconden] Aangooien van de bal [stand op twee benen] Squats [één of twee benen] Aangooien van de bal [stand op één been] Stuiten van de bal met ogen dicht Elkaar uit balans duwen   4. Kracht [2 minuten en 3 x 10 herhalingen elk] Één quadriceps oefening: Squats tot 80graden knie flexie Loopsprongen Voorwaartse sprongen Sprongschot- twee benen landen “Nordic hamstrings lowers” (2 minuten en 3×10 herhalingen).