Somatoforme patiënt is opgegroeid in een cultuur van emotionele vermijding

8-15-Somatoforme-patiënt-is-opgegroeid-in-een-cultuur-van-emotionele-vermijding_100485745

Er is bewijs dat stress een rol speelt bij aandoeningen zoals somatoforme stoornissen of bijvoorbeeld fibromyalgie. Het exacte mechanisme tussen de (ervaren) stress en de ontwikkeling van deze aandoeningen is echter nog niet bekend. Een breed palet van psychologische factoren is echter geassocieerd met de ontwikkeling van somatoforme stoornissen en/of fibromyalgie, zoals: traumatische ervaringen, dysfunctioneel gezinsklimaat, onveilige hechting, slecht kunnen uiten van emoties etc. Ook zijn er stressgerelateerde neuro-endocrine disfuncties aangetoond bij fibromyalgie.
Somatoforme stoornissen en fibromyalgie zijn volgens de auteurs psychosomatische aandoeningen met een ‘betwiste status’. Onderzoek toont dat het hebben van een niet erkende of betwiste psychosomatische aandoening stressvol kan zijn door de identiteitscrisis die het creëert en door het stigmatiseringsproces. Deze patiënten verlangen naar existentiële erkenning van hun aandoening en hun behoeften, gevoelens, en kwetsbaarheden. Ze ervaren onzekerheid omtrent hun ziekte percepties en ervaren moeilijkheden bij het communiceren van emoties of disstress. Daardoor neigen ze tot vermijdende coping.
Het doel van het onderzoek van de auteurs is om nieuw inzicht te krijgen in de stress processen die voorafgaan aan de ontwikkeling van somatoforme stoornissen of ‘bodily disstress syndrome’.

Methode

De onderzoekers voerden een semigestructureerd diepte interview uit met 24 deelnemers met een somatoforme stoornissen of ‘bodily disstress syndrome’. De deelnemers, waarvan 21 vrouwen, werden geworven in een kliniek voor functionele- en psychosomatische stoornissen in Denemarken. De proefpersonen hadden door de aandoening minimaal 6 maanden gematigde tot sterke beperkingen. De interviews duurden 2 tot 4 uur en waren gericht op de ervaren levens stress, reacties op stress, en het omgaan met stress. Elk aspect uit de levensgeschiedenis, waarvan de deelnemer retrospectief meende dat het een relatie had met het ontstaan of hebben van de somatoforme stoornis, werd verder uitgediept. De semi-gestructureerde vragen waren geïnspireerd op topics die men in de literatuur terugvond.
De interviews werden uitgevoerd en geanalyseerd op thema’s volgens de regels van kwalitatief onderzoek.

TIP:  Voorbij de relaxatierespons: Intentioneel systemische mindfulness

Kernthema van emotionele vermijdingscultuur en aanverwante subthema’s

Emotionele vermijdingscultuur

Twintig patiënten zeiden dat ze veel stress in hun kindertijd hadden meegemaakt zoals, constante conflicten, strenge religieuze regels, alcohol misbruik, overmatig kritische ouders, overmatig ambitieuze ouders naar kinderen, etc. Tien patiënten rapporteerden traumatische ervaringen, zoals seksueel misbruik, verkrachting, geweld, dood van een ouder, etc. Achttien patiënten meldden dat ze op school genegeerd, gepest werden, etc. Zestien patiënten hadden leerproblemen zoals problemen met lezen of schrijven. Negen patiënten hadden in hun kindertijd al psychosomatische- of psychiatrische klachten.
De belangrijkste overeenkomst in de interviews was dat alle patiënten in de kindertijd/jeugd moeilijk met hun ouders over stressvolle zaken, zorgen en emoties konden spreken. Vaak werd dit passief genegeerd, maar soms werd de patiënt er ook actief om gekleineerd. Men uitte daarom de stress en emoties niet meer, en dit had een negatief effect op zelfvertrouwen, zelfwaarde, en vertrouwen in anderen.
Samenvattend stellen de auteurs dat ouders en onderwijzers te weinig actief de stress, zorgen en emoties onderzochten en bespraken met de patiënten. De auteurs zien in de data het hoofdthema een ‘cultuur van emotionele vermijding’. Onder dit hoofdthema vallen de volgende drie subthema’s

1. Moeilijkheden met communiceren van problemen, zorgen, en aanverwante emoties.

Veel patiënten herinneren zich dat hun pogingen om stress, zorgen of emoties te bespreken uitdraaiden op vernedering, afwijzing, negeren, en onbegrip. Er was weinig liefde of steun. Dit werd als zeer pijnlijke ervaren. Soms werd men gestraft of geïsoleerd, of juist geprezen als men niet huilde of men leerde een vrolijk gezicht op te houden.

TIP:  Zelfbehandeling van slaapstoornissen is mogelijk

2. Aanpassing van de emotionele reacties en communicatie van zorgen en aanverwante emoties aan de cultuur van emotionele vermijding.

Gaandeweg gaven patiënten het op om hun emoties of zorgen te bespreken. Men sloot zich af, werd koud, als overlevingsstrategie. Dit had echter een verdere verslechtering van de relatie tot gevolg. Nagenoeg alle patiënten beschreven hoe het helpen van anderen (anderen op de eerste plaats zetten) een manier werd om liefde, acceptatie, aandacht te krijgen.

3. Gewaarzijn loskoppelen van stressvolle lichamelijke symptomen en emoties.

De patiënten vermeden zelf ook de stressvolle lichamelijke sensaties of emoties door bijvoorbeeld hyperactief te blijven of door vooral vanuit het ‘hoofd’ te leven, of door bijvoorbeeld veel televisie te kijken. Daardoor ontwikkelende men een gebrekkig inzicht in eigen belevingen wat betreft de relaties tussen denken, voelen en doen. De meeste patiënten kunnen niet ontspannen of stil zitten en hebben problemen met in slaap vallen.

Opmerking samenvatter

Fysiotherapeuten zullen met regelmaat patiënten behandelen met somatoforme stoornissen. Deze patiënten worden nogal eens als lastig te behandelen ervaren. Door de ‘ongrijpbaarheid’ van de klachten en het communicatieve onvermogen van de patiënt is de omgang met deze patiënt ook niet altijd even makkelijk. Dit onderzoek kan fysiotherapeuten aansporen meer compassie voor deze ‘lastige’ patiënten groep te hebben. De pijnklachten en andere klachten weerspiegelen feitelijk de pijnlijke leergeschiedenis van de patiënt. Een leergeschiedenis die gekenmerkt wordt door veel stressvolle gebeurtenissen terwijl dit met afwijzing of onbegrip door de ouders ontvangen werd (emotionele vermijding), waarop de patiënt de communicatie opgeeft en ‘verhard’, en ook leert de eigen emoties uiteindelijk niet meer te voelen door hyperactiviteiten of overmatige rationaliteit. Men is daarmee vervreemd geraakt van zichzelf. Het vraagt geduld en tact van de fysiotherapeut om de veiligheid en de leeromgeving te bieden waarin de patiënt de eigen emotioneel-lichamelijke belevingen weer leert/durft toe te laten en de patiënt ook leert deze weer voor zichzelf en naar anderen tot expressie te brengen in woorden, beweging of mimiek.

TIP:  Effecten van psychologsiche behandeling van eczeem

Bron

Lind, A. B., et al. (2014). “Struggling in an emotional avoidance culture: a qualitative study of stress as a predisposing factor for somatoform disorders.” J Psychosom Res 76(2): 94-98.

Peter van Burken

Peter van Burken

Psycholoog / ex-fysiotherapeut. Auteur van Gezondheidspsychologie voor de fysiotherapeut en het boek Mindfulness en Fysiotherapie. Initiator en docent Psychfysio opleidingen.

Zin in een leuke en boeiende cursus?

Kijk dan hier voor inspiratie!

" 3000+ tevreden fysiotherapeuten gingen je voor. "

Nieuwsbrief

Elke twee weken 3 samenvattingen voor fysiotherapeuten. Gratis, al 17 jaar. 6000+ fysiotherapeuten gingen je voor.

Volg ons op facebook:

Database met 1500+ artikelen

Voorjaar 2023

Werken met beleving en emotie binnen de fysiotherapie

3 dagen. Start 15 mei 2024. Prijs € 595,- …

Acceptance and Commitment Therapy bij pijn

3 dagen. Start 7 juni 2024. Prijs € 495,-…

Pijn- en Stressmanagement technieken

3 dagen. Start 31 mei 2024. Prijs € 595,-…

Vrouw doet pilates oefeningen en voorkomt daardoor rugpijn.

Fysiopilates opleiding

9 dagen. Start 10 september 2024. Prijs € 1395,-…

De Mindful Fysiotherapeut

8 dagen. Start 12 september 2024. Prijs € 1395,-…

Dansante Fysiotherapie op basis van Laban/Bartenieff

8 dagen. Start 20 september 2024. Prijs € 1395,-…

Vrouw stretcht mindfull tegen rugpijn.

Belevingsgericht lichaamswerk binnen de fysiotherapie

5 dagen. Start 28 september 2024. Prijs € 995,-…

kngf-logo-klein
keurmerk-fysiotherapie-logo-klein
crkbo_instelling_rgb