Slechte kwaliteit van voeding draagt bij aan chronische pijn

Obesitas is geassocieerd met chronische pijn. Dat heeft niet alleen met het gewicht te maken, want de associatie geldt ook voor niet gewicht dragende gewrichten. Het is mogelijk dat het excessieve gewicht leidt tot een aanhoudende pro-inflammatoire staat die de chronische pijn verergerd. Vetweefstel produceert namelijk adipokine leptin en dat activeert het aangeboren immuunsysteem. Bovendien laten macrofagen die zich in het vetweefsel ophopen pro-inflammatoire cytokinen los.  Het is echter niet alleen het gewicht, maar ook de kwaliteit van de voeding die tot een pro-inflammatoire staat kan leiden. Vaak is obesitas het gevolg van een dieet met een hoge energiedichtheid maar met weinig voedingsstoffen. Het dieet bestaat doorgaans uit koolhydraten, verzadigde vetzuren en omega-6 polyonverzadigde vetzuren.

• Koolhydraten dragen bij aan oxidatieve stress,
• Verzadigde vetzuren activeren de toll-like receptor 4 (TLR4) en de inflammasome.
• Omega-6 polyonverzadigde vetzuren zijn voorlopers van prostaglandines en spelen een belangrijke rol in de productie van cytokinen en interleukine-6.

Een cafetariadieet leidt tot de ophoping van pro-inflammatoire mediatoren in vetweefsel en een verhoogd niveau van perifere inflammatoire markers. Een vetrijk voedingspatroon veroorzaakt bij muizen vetophoping en een verdubbeling van het aantal circulerende monocyten en neutrofilen. Dit herstelde weer als ze op een vetarm dieet gezet werden. Een vetrijk dieet veroorzaakt dus een pro-inflammatoire staat via het activeren van het immuunsysteem.
Dit is ongunstig voor chronische pijn want cytokinen kunnen de pijn versterken. Een blokkade van glia receptoren en gliacellen, de primaire bron van cytokinen in het centrale zenuwstelsel, blijkt pijn juist te verminderen. Het is dus aannemelijk dat een slechte kwaliteit van het voedsel, via systemische inflammatie tot pijn leidt. Dit is echter nog nooit in directe zin onderzocht. De auteurs van dit artikel deden hier wel onderzoek naar en gebruikten daar muizen voor.

Methode

De onderzoekers gaven de muizen, zoals zij dat noemen, een ‘totaal-westers dieet’. Dit dieet was gebaseerd op de mediaan cijfers van de National Health and Nutrition Examination Survey (NHANES). De onderzoekers bootsten daarmee het gangbare voedingspatroon van een Amerikaan na. Dit voedingspatroon is relatief rijk aan koolhydraten.

Tien muizen werden dertien weken lang op het Amerikaanse voedingspatroon gezet. Acht muizen kregen een controle dieet.

Metingen
Mechanische- en thermische sensitiviteit: Één keer per week werd de mechanische sensitiviteit getest door met von Frey filamenten stevig te drukken op de achterpoot. Het terugtrekken van de poot was het criterium. Op vergelijkbare wijze werd de thermische sensitiviteit getest.
Gewicht en vetgehalte werd na 13 weken gemeten.
Allodynia en hyperalgesie: via een injectie met ‘complete Freund’s adjuvant (CFA)’ werd inflammatoire pijn opgewekt die via mechanische allodynia en thermische hyperalgesie werd onderzocht. Deze inflammatoire pijn werd 24 uur na de injectie en na 3, 5, 8, 11, en 14 dagen getest.
Leptine concentratie, inflammatoire cytokinen, en corticosteroïden: nadat de inflammatie verdwenen was werd het bloedserum van de muizen hierop onderzocht.

Resultaten

Beide groepen muizen komen aan in gewicht.
De mechanische- en thermische drempel neemt bij muizen op het Amerikaanse dieet toe terwijl die bij het gangbare dieet gelijk blijft. De muizen op het Amerikaanse dieet hadden na de CFA injectie tot acht dagen daarna een allodynia. Deze was op dag elf weer verdwenen. Bij de muizen op het controledieet duurde de allodynia slechts drie dagen en was die op dag vijf weer hersteld. Voor de thermische hyperalgesie zag men een soortgelijk patroon. Bij de muizen op het Amerikaanse dieet was er elf dagen lang een hyperalgesie die op dag veertien weer hersteld was. Bij de controlegroep duurde de hyperalgesie acht dagen en was hij na elf dagen volledig hersteld.
De muizen op het Amerikaanse dieet nemen meer toe qua vetpercentage.
De muizen op het Amerikaanse dieet hadden een hoger leptine niveau dan de muizen op het controle dieet. Deze toename correleerde alleen met de vetmassa en niet met de dieet vorm.
De pro-inflammatoire cytokinen (TNF-alpha en IL-6) niveaus waren in de muizen op het Amerikaanse dieet significant hoger dan bij de muizen in het controle dieet. Ook als men controleerde op vetmassa bleef dit verschil bestaan en kon dus toegeschreven worden aan de kwaliteit van de voeding.

Opmerking samenvatter

Fysiotherapeuten hebben doorgaans veel patiënten met chronische pijn in behandeling. In eerdere samenvattingen zagen we al dat aandacht hebben voor overgewicht hierbij belangrijk is. Zie ook: Hoe obesitas bijdraagt aan chronische pijn. Het huidige onderzoek laat zien dat chronische pijn niet alleen door het gewicht en de pro-inflammatoire staat geïnitieerd vanuit vetweefsel versterkt kan worden, maar dat de kwaliteit van het voedsel hier ook een rol speelt. Fysiotherapeuten moeten daarom chronische pijnpatiënten niet alleen adviseren om af te vallen, maar ook om kwalitatief gezonder te gaan eten.

Ondertussen is de lijst van gedragsfactoren die van invloed zijn op chronische pijn gelijk geworden aan de lijst die bekend is bij andere belangrijke westerse aandoeningen:

• Stress,
• Te weinig bewegen.
• Roken.
• Overgewicht/obesitas.
• Slechte voedingskwaliteit.