Slaapapneu verbetert door fysieke training

Het Obstructief Slaapapneu Syndroom (OSAS) is aandoening waarbij er een obstructie is van de ademweg tijden het slapen. Dit leidt tot korte adempauzes waarbij de luchttoevoer geblokkeerd is. Daardoor treedt desaturatie en krijgt het lichaam een waarschuwingssignaal om wakker te worden (arousal). OSAS komt voor bij ongeveer 22% van de mannen en 17% van de vrouwen en neemt progressief toe met de leeftijd. Obesitas, roken en alcoholgebruik zijn belangrijke voorspellers van OSAS, waarbij obesitas de belangrijkste is.

OSAS heeft allerlei consequenties voor de gezondheid. Mensen hebben overdag vaak last van slaperigheid en er zijn cognitieve beperkingen. Daarnaast verhoogt het de kans op cardiovasculaire problemen, waaronder een hogere kans op een CVA, atriumfibrillatie, coronaire hartziekten en hartfalen. De belangrijkste behandeling bij slaapapneu is continuous positive airway pressure (CPAP). Het vermindert symptomen en heeft een gunstige invloed op de gezondheidsrisico’s. Het slapen met het masker wordt door een groot deel van de mensen als onprettig beschouwd en daardoor is de therapietrouw op de lange termijn beperkt.

Naast CPAP krijgt de patiënt ook leefstijladviezen, zoals verandering van het voedingspatroon om af te vallen, te stoppen met roken en alcoholgebruik te stoppen of in ieder geval te minderen. Het verliezen van gewicht is efficiënt om de ernst van OSAS te verminderen. Fysieke activiteit is bij de leefstijladviezen vooral opgenomen om gewicht te verliezen, maar het is recent aangetoond dat de voordelen van fysieke activiteit bij OSAS niet direct gerelateerd waren aan het verlies van lichaamsgewicht. Dit suggereert dat fysieke activiteit alleen mogelijk een direct effect heeft op het verbeteren van de slaapapneu.

Het doel van dit review was om alle literatuur te verzamelen over de effectiviteit van een fysiek trainingsprogramma op het verminderen van de ernst van de slaapapneu en het verbeteren van bijkomende comorbiditeiten.

Methode

Gerandomiseerde en niet-gerandomiseerde studies werden geïncludeerd als de onderzoekspopulatie bestond uit volwassenen met primair obstructief slaapapneu syndroom. De interventie was een vorm van fysieke activiteit. Studies die daarnaast CPAP of een ander eetpatroon in de interventie op hadden genomen werden geëxcludeerd. De uitkomst moest gemeten zijn op de Apnea-Hypopnea Index (AHI).

Resultaten

Acht studies met in totaal 354 participanten voldeden aan de inclusiecriteria, waarvan 7 RCT’s en  1 gecontroleerde case-series studie. Twee RCT’s waren van lage kwaliteit, beoordeeld via de Critical Review Form. De meeste studies gebruikten matig intensieve oefeningen, 3 tot 7 keer per week op een loopband of een fietsergometer.

Analyse van de resultaten liet zien dat de ernst van OSAS significant verminderd was na de interventie. AHI verminderde significant in 6 studies, met een vermindering van 2 tot 17,4 ademstilstanden per uur in de interventiegroep. Hetzelfde was te zien in het aantal keer dat de saturatie daalde met ≥ 4% per uur slaap. De interventiegroepen lieten een groter effect zien dan de controlegroepen, behalve in de studie waarin fysieke activiteit werd vergeleken met CPAP. De totale slaaptijd en de mediaan of minimale O2-saturatie verbeterden niet.

Het lichaamsgewicht werd beïnvloed door de fysieke activiteit in alle studies, met een trend richting een verbetering in lichaamsgewicht, lager BMI, vetpercentage en middel- en nekomtrek. De cardiovasculaire fitheid vergrootte, de musculaire kracht verbeterde significant.

De slaperigheid overdag, gemeten op de Epworth Sleepiness Scale (ESS), en de slaapkwaliteit, gemeten op de Pittsburgh Sleep Quality Index (PSQI), en kwaliteit van leven (SF-36) waren aan het eind van de studie significant verbeterd, behalve de SF-36 in één studie.

Conclusie en opmerkingen

Uit dit systematische review concluderen de auteurs dat de ernst van het primair obstructief slaapapneu syndroom afneemt door fysieke training. Daarbij was er een toename in cardiovasculaire fitheid en musculaire kracht. De invloed op lichaamsgewicht was niet significant. Dit geeft aanwijzingen dat fysieke activiteit op zichzelf effectief is op slaapapneu.

De auteurs doen de voorzichtige aanbeveling dat fysieke activiteit opgenomen kan worden in het interventieprogramma bij patiënten met het obstructief slaapapneu syndroom. Er is nog meer onderzoek nodig om de effectiviteit op lange termijn vast te kunnen stellen en om de achterliggende fysiologische mechanismes te begrijpen.