Rugklachten verminderen met dansante fysiotherapie

Langlaufen of crosscountry skiën doet als sport een sterk beroep op het cardiovasculaire systeem en het musculoskeletale systeem. Bijna alle grote spiergroepen worden geactiveerd. Tijdens deze sport kunnen aanzienlijke compressie- en schuifkrachten op de lumbale discus optreden. Rugklachten komen dan ook bij deze sport veel voor. 64% van de elite crosscountry skiërs in zweden hebben last van lage rugpijn. Vaak gaat dit samen met stijve- en gespannen spieren rond de heup en rug. Het is een monotone sport die tot spierverkortingen kan leiden en blessures. Goede mobiliteit/lenigheid rond de heup en rug regio is erg van belang.
Eerder onderzoek van Alricsonn e.a. (2003) toonde al dat 8 maanden danstraining de snelheid, behendigheid, flexie van de heup, en mobiliteit van de wervelkolom bij crosscountry skiërs verbeterde. De auteurs willen in dit onderzoek kijken of een kortere danstraining, dit keer gegeven in het voorseizoen, dezelfde positieve fysieke effecten heeft. Bovendien willen ze weten of de training ook effect heeft op rugklachten.

Methode

Aan dit onderzoek deden 26 elite crosscountry skiërs mee. De proefpersonen werden verdeeld in een interventie- en een controlegroep. Deelnemers die op bereisbare afstand waren kwamen in de interventie groep, de overige skiërs in de controlegroep. In leeftijd, lengte en gewicht bleken er geen verschillen te zijn tussen de groepen.

Interventie

De interventie groep kreeg 12 weken lang 6 uur per week de danstraining (2 x 3 uur). De controlegroep kreeg dit niet. Beide groepen namen verder deel aan de gangbare ski trainingen, zoals die in het voorseizoen gegeven wordt (o.a. rollerskiën en hardlopen). De danstraining bestond uit verschillende dansoefeningen uit ballet, moderne dans, jazzdance gericht op het verbeteren van balans, coördinatie, lenigheid, en motorische behendigheid.

Metingen

De volgende metingen werden aan het begin en na 12 weken afgenomen:

• Deze lijst was afgestemd op crosscountry skiën. 9 deelnemers hadden last van rugklachten. 6 deelnemers in de interventie groep en 3 deelnemers in de controlegroep.
• Mobiliteit en vorm van de verschillende regionen van de wervelkolom.
• Mobiliteit van de heup, knie en enkels (diverse metingen).
• Functietesten sport gerelateerd: slalomtest en ‘hurdle test’.

Op 10 van de 13 variabelen bleken de groepen bij aanvang goed vergelijkbaar met elkaar.

Resultaat

79% van de deelnemers deden alle danssessie mee. De rugklachten namen alleen af in de interventiegroep. Vier van de zes deelnemers met rugpijn in deze groep hadden na de aanvullende danstraining geen rugklachten meer. Bij de drie deelnemers in de controlegroep trad geen verbetering in klachten op.
Alleen in de interventie groep neemt mobiliteit toe. De mobiliteit van de thoracale en lumbale wervelkolom, de heupflexie en de enkeldorsaalflexie verbetert. In de controlegroep treden er geen verbeteringen op. Op de sportgerelateerde functietest traden in deze goed getrainde groepen geen verbeteringen op.

Opmerkingen samenvatter

Dit onderzoek kan fysiotherapeuten inspireren om dansant bewegen in te zetten om fysiotherapeutische doelstellingen te behalen. Het dansante bewegen kan de monotonie van diverse sporten doorbreken. Het is te vergelijken met eenzijdig eten uit slechts een of twee categorieën van de schijf van vijf. Dat is vragen om gezondheidsproblemen. Bij bewegen is dit niet anders. De grondmotorische eigenschappen zou men als ‘de schijf van vijf van bewegen’ kunnen zien. Het zal duidelijk zijn dat sommige sporten overmatig- en eenzijdige bewegingen ‘nuttigen’ uit de categorie kracht of bijvoorbeeld de categorie uithoudingsvermogen. Coördinatie wordt natuurlijk automatisch getraind en ingeslepen, maar ook weer erg eenzijdig.
Dansant bewegen kan door fysiotherapeuten ingezet worden om deze bewegingseenzijdigheid te doorbreken. De patiënt-sporter gaat daardoor gevarieerder bewegen. In het bovenstaande programma werden de elite sporters 2 x 3 uur met dansant bewegen getraind. Dat is natuurlijk veel. Onze ervaring is dat wat betreft souplesse en coördinatie kort dansant bewegen veel oplevert. Die test kan iedereen zelf gemakkelijk doen:

• Maak een moment opname van hoe je lichamelijk beweegt (even staan, wat rondlopen, wat bukken en reiken). We doen geen objectieve metingen, we vertrouwen een keer op wat onze eigen ervaring ons laat zien.
• Zet muziek op waarbij je voelt dat je bijna niet stil kan staan (dit inspireert de motoriek o.a. via motorische entrainment).
• Ga in het ritme mee. Eerst met kleine bewegingen en vervolgens maak je de bewegingen in je kinesfeer alsmaar groter. Beweeg ook allerlei nieuwe richtingen op. Vergeet niet het bekken en/of de thorax mee te bewegen op de muziek.
• Doe dit 2 of 3 nummers (dat is doorgaans ongeveer 10-12 minuten).
• Beoordeel het resultaat. Ongetwijfeld voel je je vitaler, is het hart-long systeem geactiveerd, en voelt het lichaam warmer aan. Maar ook kan je voelen dat je meer ‘verbonden’ bent met je lijf. Dat is handig voor bijvoorbeeld spanningsregulatie. Belangrijk is natuurlijk ook dat het staan, lopen en reiken qua souplesse en coördinatie verbeterd is. Interessant is te beseffen dat nu niet alleen je lijf veranderd is maar ook je brein. Een voor chronische pijn patiënten belangrijk gegeven.
• Stel dat je dit elke dag 10 minuten doet. Wat zou dat opleveren? Stel dat een patiënt met chronische pijn die ‘alsmaar blijft terugkomen’ dit elk dag 10 minuten zou doen … ?

Dit gevarieerde en niet-lineaire bewegen is wat we binnen de fysiotherapie goed kunnen gebruiken. Niet alleen om (a) heel gericht via klinisch redeneren bepaalde beperkingen op te heffen of (b) klachten gebaseerd op sedentair (zittend) leven te verminderen, maar ook (c) om klachten gebaseerd op de bewegingsmonotonie te verminderen.

Revolutionair denken

Dansante fysiotherapie vraag wel even ‘revolutionair’ denken. Fysiotherapie interventies verrijken met (elementen) van dansant bewegen is te vergelijken met het vallen van Berlijnse de muur. Voor veel mensen werd daarmee een inperkende monotonie doorbroken en ontstond letterlijk en figuurlijk veel meer bewegingsvrijheid. Deze bewegingsvrijheid hebben we binnen de fysiotherapie ook hard nodig!
Psychfysio opleidingen is de aanjager van deze ‘revolutie’. Dansant bewegen binnen de fysiotherapie wordt daarbij niet alleen ingezet bij de ziekte van Parkinson, dat gebeurt al veel, maar juist ook bij mensen met chronische pijn, mensen met stress gerelateerde problematiek, en bijvoorbeeld ouderen die gebaat zijn bij meer bewegingsrijkdom.
Wil je ook dansante elementen binnen je fysiotherapie integreren dan kan je dat leren in de 8-daagse opleiding dansante fysiotherapie op basis van Laban/ Bartenieff.