De attitude van de medische student voorspelt zijn attitude tijdens de stage

De auteurs omschrijven een humanistische arts als iemand die:

1. de visie van de patiënt respecteert en zijn of haar mening in overweging neemt bij beslissingen over zijn gezondheid,
2. oog heeft voor het psychologische welzijn van de patiënt,
3. de patiënt als een uniek individu beschouwd,
4. de patiënt vanuit de context van zijn of haar familie en sociale en fysieke omgeving benadert,
5. goede communicatie en luistervaardigheden bezit,
6. ‘engenders trust and confidence’,
7. warmte en compassie demonstreert, en
8. empathisch is.

Er is nog weinig bekend over de voorspellers van humanisme in medische studenten. Het doel van de studie was het identificeren van potentieel veranderbare attituden die geassocieerd waren met de student zijn humanistische prestaties in de klinische stage.

Methode

Tweede jaars medische studenten vulden een attitude vragenlijsten in voordat ze hun klinische stage in gingen en deden dit nogmaals in het derde jaar tijdens hun klinische stage. In het derde jaar werd ook een ‘clinical perfomance exmination’ (CPX) afgenomen waarbij ‘gestandariseerde patiënten’ (SP) onderandere de mate van humanisme van de student beoordeelde. Er werden vier attitude vragenlijsten gegeven:

• Physician belief scale: meet het verschil tussen artsen die het biopsychosociale model in hun werk geadopteerd hebben en artsen die dat niet hebben.
• Physician reaction to uncertainty: meet de affectieve reactie op onzekerheid (de stress en de terughoudendheid die men heeft deze onzekerheid te openbaren). Het is een factor die een belangrijke rol speelt bij medische beslissingsprocessen.
• Risk in clinical practice questionaire: meet de door de arts zelf aangegeven perceptie van eigen risico-vermijdend of risico-zoekend gedrag, en risico attitudes over financiën, fysiek welzijn, sociale en ethische domeinen.
• Dicision-making style: meet of men meer intuïtief te werk gaat of meer analytisch bij het nemen van beslissingen.

Alle vragenlijsten zijn volgens de auteurs niet alleen een verwijzing naar humanisme, maar zijn sowieso belangrijk voor klinische prestaties. De tweede jaars studenten die de vragenlijsten hadden ingevuld kregen deze vertrouwelijk weer terug als feedback middel, samen met de uitslag van het klasse-gemiddelde, de klasserange, en de scores onderzoekspopulaties die bij de meetlijst zaten. In het derde jaar nam men die vragenlijst weer af en kreeg men opnieuw de uitslag, met nu ook de uitslag van het tweede jaar erbij, zodat vergelijk voor de student mogelijk was.

De gestandaardiseerde patiënten (SP) beoordeelden de student zijn prestaties op de CPX op:

• interviewstijl,
• history taking,
• fysiek onderzoek,
• overleg en onderhandeling,
• patiënten voorlichting.

De SP vulde daarna voor elke student nog een ontmoetingsvragenlijst in en een vragenlijst over de mate van humanisme. Studenten deden tussen de 13 patiënten casussen tijdens CPX, met tien minuten per SP en 5 minuten interstation activiteit.

Voor het oordeel over de mate van humanisme vulde de SP een verkorte ‘Humanism Scale van Hauck’ in met acht items die terug verwijzen naar de acht categorieën die aan het begin van dit artikel genoemd werden. De vragen waren:

1. Deze dokter lijkt persoonlijke interesse in me te stellen.
2. Ook al is mijn probleem klein, deze dokter is betrokken.
3. Ik heb vertrouwen in de beslissingen van deze dokter.
4. Deze dokter respecteert mijn mening/opvattingen.
5. Als ik een probleem zou hebben zou ik dat met deze dokter willen bespreken.
6. Deze dokter heeft belangstelling voor mijn ‘home life’.
7. Met deze dokter kan men makkelijk praten.
8. Deze dokter schijnt te weten wat ik doormaak als in hem of haar over een probleem vertel.

Resultaten

De student die tijdens de preklinische periode weinig waarde hechte aan psychosociale aspecten (physisician belief scale) had een minder humanistische attitude tijden de stageperiode volgens de interactie met de SP op het examen. Deze relatie zag men ook tijdens de klinische periode.
De studenten die meer intuïtief beslissingen nemen gemeten tijdens de preklinische perioden, waren volgens de SP meer humanistisch. Men zag deze laatste relatie niet meer in het derdejaar zelf.
Ten aanzien van risico vragenlijsten en reacties op onzekerheid worden er geen overtuigende relaties gevonden.

Discussie

Vooral de attitude dat psychosociale factoren belangrijk zijn binnen de geneeskundige setting is gerelateerd met een meer humanistische attitude en kwalitatief goed communicatief gedrag tijdens examens in het derde jaar. De psychosociale attitude heeft deze predictieve eigenschap tijdens zowel het tweede jaar als het derde jaar. Deze onderzoeksbevindingen zijn beperkt generaliseerbaar omdat het één onderwijsinstituut betreft met ongeveer twee klas-cohorten. Bovendien zijn er natuurlijk meer attituden die gerelateerd kunnen zijn aan een humanistische werkwijze zoals integriteit, empathie, respect, compassie etc.