Psychometrische eigenschappen van looptesten bij kwetsbare ouderen

De 2 minuten wandeltest (2 MWT) en de 10 meter looptest (10 MLT) zijn veelgebruikte testen om de loopvaardigheid en de gezondheidstoestand van ouderen in kaart te brengen. Voor zelfstandig wonende ouderen zijn dit betrouwbare en valide meetinstrumenten. Maar of dat ook geldt voor kwetsbare ouderen die in een verpleeghuis of met veel hulp nog thuis wonen, was volgens de auteurs van dit artikel niet duidelijk. Ze beschrijven hun onderzoek naar de betrouwbaarheid en validiteit van de 2 MWT en de 10MLT. Daarnaast wilden ze ook weten welke uitslag geldt als de minimaal waarneembare verandering; minimal detectable change (MDC). Met andere woorden, welke verbetering moet er minimaal op een test zijn om te kunnen spreken van een daadwerkelijke prestatie verbetering?

Methode

Twintig ouderen die een aantal dagen per week een dagopvang bezochten, en vierentwintig verpleeghuisbewoners deden mee aan dit onderzoek. De deelnemers moesten minimaal vijftien meter kunnen lopen met of zonder loophulpmiddel en minstens een 3 scoren op de Fatigue, Resistance, Ambulation, Illnesses, and Loss of Weight (FRAIL) scale. Dit is een screeningsinstrument voor kwetsbaarheid. De score varieert van 0 (niet kwetsbaar) tot 5 (zeer kwetsbaar).

Om de test- hertestbetrouwbaarheid en de interbeoordelaarsbetrouwbaarheid te bepalen namen twee fysiotherapeuten onafhankelijk van elkaar, op verschillende dagen, drie maal de 2 MWT en 10 MLT af bij de deelnemers. De ouderen kregen de instructie om op een comfortabel en gebruikelijk tempo twee minuten te lopen. De afgelegde afstand in twee minuten werd geregistreerd als testuitslag. De 10 MLT werd tegelijk met de 2 MWT gescoord door de eerste tien afgelegde meters te delen door de tijd (m/s). Na elk testmoment werd hartslag, bloeddruk en saturatie gemeten. Pas wanneer die gedaald waren naar het niveau van voor de eerste meting, volgde het volgende testmoment. Aan de hand van de test- hertestbetrouwbaarheid berekenden de onderzoekers de minimal detectable change (MDC).

Op een ander moment nam één van de twee fysiotherapeuten de 6 minuten wandeltest (6 MWT), Berg Balance Scale (BBS), Elderly Mobility Scale (EMS) en Modified Barthel Index (MBI) af. Deze functionele uitkomstmaten gebruikten ze om de validiteit van de looptesten te beoordelen. Hoe hoger de correlatie tussen de looptesten en deze functionele testen, hoe groter de validiteit van de looptesten.

Resultaten

De test-hertestbetrouwbaarheid van de 2 MWT en de 10 MLT was uitstekend. De intraclasscorrelatiecoëfficiënt (ICC ) was 0,99 voor de 2MWT en 0,95 voor de 10 MLT. Ook voor de interbeoordelaarsbetrouwbaarheid was de ICC uitstekend en boven de 0,90. Dat gold voor de hele groep, maar ook voor de dagopvang- en verpleeghuisgroep afzonderlijk.

De correlaties (r) tussen de twee looptesten en de andere functionele testen waren sterk voor de 6 MWT (r = 0,89 en 0,92) en goed voor de BBS (r = 0,66 en 0,66). Dat gold voor de hele groep, en ook voor de twee subgroepen afzonderlijk.

De correlatie tussen de looptesten en de EMS was in de verpleeghuisgroep sterk (r = 0,60 en 0,62). In de dagopvanggroep niet (r = 0,38 en 0,46). Voor de correlaties tussen de looptesten en het MBI gold het omgekeerde. Een sterk verband in de dagopvanggroep (r = 0,74 en 0,81), maar zwak in de verpleeghuisgroep (r = 0,28 en 0,33).

Voor de hele groep was een verbetering van 7,7 m op de 2 MWT en van 0,13 m/s op de 10 MLT de minimaal waarneembare verandering. In de dagopvanggroep was de MDC 6,1 m voor de 2 MWT en 0,13 m/s voor de 10 MLT. Voor de verpleeghuisbewoners was dat respectievelijk 8,4 m en 0,12 m/s.

Discussie en conclusie

De 2MWT en 10 MLT zijn betrouwbare meetinstrumenten voor kwetsbare ouderen die in een verpleeghuis wonen en die een dagopvang bezoeken. Deze looptesten zijn statistisch significant sterk tot uitstekend gecorreleerd met de functionele testen voor oefencapaciteit, algemene mobiliteit, evenwicht en functionele zelfstandigheid. Wat betreft de validiteit waren er slechts subtiele verschillen tussen de twee subgroepen.

In een eerdere studie is een minimaal waarneembaar verschil van de 2 MWT voor gezonde volwassenen van 42,5 m gepubliceerd. Voor de 10 MLT zijn bij andere populaties ook grotere MCD’s gerapporteerd. De auteurs denken dat de MCD’s die zij zelf vonden kleiner zijn dan in ander studies, omdat de deelnemers aan hun onderzoek meer fysieke beperkingen hadden. Als fysiotherapeut moet je er dus rekening mee houden dat de MCD verschilt bij verschillende populaties.

Fysiotherapeuten die met kwetsbare ouderen in een verpleeghuis of op een dagbehandeling werken, kunnen de 2 MWT en de 10 MLT gebruiken om het effect van de behandeling te evalueren. Wanneer een patiënt minstens 7,7 meter verder loopt in twee minuten of minstens 0,13 m/s sneller loopt over een afstand van tien meter, dan is er sprake van een klinisch relevante verbetering van de prestatie.

Bron: Chan, W.L.S, Pin, T.W. (2019). Reliability, validity and minimal detectable change of 2-min walk test and 10-m walk test in frail older adults receiving day care and residential care. Aging Clin Exp Res. Apr;32(4):597-604.

Foto bij artikel door Africa Studio / Shutterstock