Pilates reduceert Cobb-hoek bij scoliose

Scoliose is een driedimensionale torsionale deformiteit van de wervelkolom en romp. In 80% van de gevallen betreft het een idiopathische scoliose. Een idiopathische scoliose is een scoliose met onbekende etiologie en dus niet geassocieerd met specifieke syndromen of congenitale- of neuromusculaire aandoeningen. De diagnose van ‘scoliose’ wordt gesteld op een staande anterior-posterior röntgenfoto, met een Cobb-hoek in de wervelkolom van meer dan 10°. Scoliose betreft een progressieve aandoening die de uitlijning van de wervelkolom aantast evenals de rompmobiliteit en de rompsymmetrie. Er is vaak een verminderde levenskwaliteit en er zijn vaak respiratoire problemen. Voor ernstige gevallen wordt een operatie geadviseerd, maar bij mildere vormen conservatieve behandeling, zoals fysiotherapie. Fysieke oefeningen worden doorgaans geadviseerd bij patiënten met een Cobb-hoek tussen de 10 en de 30° graden. Er zijn aanwijzingen dat pilates oefeningen een gunstige invloed heeft op de Cobb-hoek (Tang, e.a., 2019). Het mooie van pilates is dat het een totale lichaamsbenadering is, wat mogelijk bijdraagt aan de effectiviteit ervan. Pilates kan bij scoliose de houding en de balans verbeteren, en de musculatuur versterken. Naast deze positieve signalen zijn er ook auteurs die zeggen dat fysiotherapie of pilates feitelijk ineffectief is bij scoliose. Deze gemengde bevindingen zijn de aanleiding voor de auteurs van het artikel dat we hier samenvatten, om een systematische review met meta-analyse te doen naar het effect van pilates oefeningen op scoliose op de volgende uitkomsten waaronder: Cobb-hoek, de hoek van de romprotatie, pijn niveau, ROM van de romp, en de kwaliteit van leven.

Methode

Een aantal centrale literatuurdatabases werden onderzocht tot en met december 2020, waaronder Medline, Embase, PubMed, Cochrane. Evenals een aantal literatuurdatabases die specifiek voor China golden.

Resultaten

De search die ze opstelden leverde aanvankelijk 752 artikelen op. 52 daarvan bleken potentieel relevant te zijn voor nadere studie. Daarvan konden uiteindelijk 10 artikelen meegenomen worden in de analyse. De kwaliteit van de studies was niet optimaal, maar kon toch als acceptabel gescoord worden. Aan de 10 studies deden in totaal 359 participanten mee. Allemaal hadden ze de diagnose scoliose. Vier studies vergeleken pilates met Schroth oefeningen, twee studies vergeleken pilates met een wachtlijst, drie studies vergeleken pilates met conventionele activiteiten of fysiotherapie, een studie vergeleek pilates met laterale ademoefeningen. In negen van de tien studies waren de participanten relatief: tussen de zeven en de tweeëntwintig jaar. Zes studies hadden een drie maanden durend programma. Een studie had een twee maanden durend programma. Een studie bestond uit vijftig sessies, een andere duurde vijf maanden en een studie duurde zes maanden.

Effect

Alle studies bij elkaar genomen blijkt pilates het beter te doen dan de vergelijkingsgroepen in het reduceren van de Cobb-hoek. Als je specifiek kijkt naar pilates versus Schroth oefeningen dan zijn de Schroth oefeningen effectiever. Twee studies kijken naar de romprotatie en laten zien dat pilates daar enig effect op heeft. Drie studies later dit zien ten aanzien van pijn in vergelijking tot de controlegroepen. Soortgelijke effecten zijn er ten aanzien van de romp mobiliteit en de kwaliteit van leven. Voor beide variabelen geldt dat er twee studies waren die dat onderzochten en een voordeel lieten zien van pilates ten opzichte van de controlegroepen.

Opmerkingen samenvatter

Al met al laat deze studie zien dat pilates oefeningen een positief effect hebben op de Cobb-hoek, de romprotatie, de rompmobiliteit, kwaliteit van leven en pijnvermindering in vergelijking tot de groepen waarmee het vergeleken werd: wachtlijst, ademoefeningen, gebruikelijke fysieke activiteiten, en algemene fysiotherapie. Ten opzichte van de Cobb-hoek blijken de van Schroth oefeningen effectiever te zijn dan pilates. Mogelijk komt dat omdat deze driedimensionale correctieve oefeningen heel specifiek op de curvatuur van de deelnemer afgestemd wordt. Er is echter een nadeel van Schroth oefeningen ten opzichte van pilates. De Schroth oefeningen zijn statisch en zijn erg vermoeiend voor de patiënt. Pilates oefeningen kent meer instructies en aanpassingen, is op muziek uitvoerbaar en is dynamisch. Dat maakt het uitvoeren van pilates oefeningen relatief prettig ten opzichte van de Schroth oefeningen, wat de oefentrouw kan verhogen.

Voor fysiotherapeuten zijn Pilatus oefeningen een mooie aanvulling op hun behandelrepertoire. Sowieso is pilates voor diverse doelen inzetbaar die relevant zijn binnen de fysiotherapie. Dit artikel laat zien dat pilates ook toepasbaar is bij patiënten met scoliose. Het is daarbij effectief gebleven in vergelijking tot bijvoorbeeld een wachtlijst, ademhalingsoefeningen of algemene fysiotherapie, maar niet effectiever dan Schroth oefeningen. Aan de andere kant kan pilates breder ingezet worden binnen de fysiotherapie dan Schroth oefeningen, is ze laagdrempeliger, en prettiger uit te voeren.

Voor een opleiding in Pilates specifiek gericht op fysiotherapeuten: zie Fysiopilates opleiding.

Bron: Gou, Y., Lei, H., Zeng, Y., Tao, J., Kong, W., & Wu, J. (2021). The effect of Pilates exercise training for scoliosis on improving spinal deformity and quality of life: Meta-analysis of randomized controlled trials. Medicine (Baltimore), 100(39), e27254. doi:10.1097/MD.0000000000027254

Foto bij artikel door JohnnyGreig / iStock