Pilates maakt de patiënt niet alleen fysiek- maar ook mentaal gezonder

De Pilates methode bestaat uit meer dan 500 oefeningen die op een mat of op apparaten uitgevoerd worden. De oefeningen zijn gericht op spierketens en trainen alle spieren van het lichaam. De principes die bij het bewegen gebruikt worden zijn: controle, concentratie, centralisatie, ademhaling, precisie en vloeiendheid.

Josef Pilates (1883-1967) was zijn tijd ver vooruit. In die zin dat hij naast gymnastiek ook oosterse beweegwijzen bestudeerde waaronder yoga, zen en Tai Chi die mede zijn methode beïnvloedden. Zijn doel is niet alleen fysiek-, maar ook mentaal en sociaal welzijn. In de loop der jaren is de methode enorm populair geworden met miljoenen beoefenaars wereldwijd.

Algemeen onderzoek naar de effecten van bewegen op gezondheid heeft zich eerst gericht op de fysieke gezondheid en pas later werd het effect van bewegen op de emotionele gezondheid onderzocht. Bij Pilates is het niet anders. Het onderzoek naar de effecten van Pilates komt opmerkelijk laat opgang. Het eerste onderzoek dat in de MEDLINE gevonden wordt op ‘Pilates’ dateert uit 1999. Vanaf dat moment nemen de wetenschappelijke publicaties geleidelijk toe. In 2015 is verschijnt er een studie die aantoont dat Pilates het angstniveau kan verminderen. De angstreductie zou plaatsvinden doordat Pilates een breed scala van positieve effecten heeft waaronder verbeteringen in  lichaamskracht, slaapkwaliteit, aandacht, concentratie, doorbloeding van de hersenen, minder piekeren, aangenaam lichaamsgevoel, spierontspanning en ademhaling. De auteurs van dit artikel voerden een meta-analyse uit naar het effect van Pilates op het mentale welzijn van gezonde deelnemers.

Methode

Ze doorzochten de relevante databases tot juni 2017 op ‘Pilates en psychische gezondheid’. Ze beperkten zich tot studies met gezonde mensen jonger dat 65 jaar.

Resultaten

Het aantal wetenschappelijke publicaties neemt vanaf 2000 geleidelijk toe. In 2016 zijn er 156 publicaties te vinden in Science Direct. Dat is op zich een mooi aantal, maar Pilates blijft nog sterk achter ten opzichte van Yoga (1063 artikelen) en Tai Chi (948 artikelen). Na toepassen van de exclusie criteria bleven er 19 artikelen over voor de analyse. De auteurs bundelden de resultaten volgens de volgende groepen; studenten, vrouwen, sedentaire mensen en actieve werknemers.

Enkele effecten die gevonden worden zijn:

• Studenten: stemming, zelfeffectiviteit, slaapkwaliteit, aandacht, stressreductie. Toename in mindfulness. Een enkele keer vond men geen effect op stemming of aandacht.
• Vrouwen: levenstevredenheid, gevoel gewaardeerd te worden qua persoon en uiterlijk, verbeterde slaapkwaliteit, mentaal welzijn, minder depressie verschijnselen, meer zelfrespect.
• Sedentaire mensen: verbetering slaapkwaliteit en kwaliteit van leven, emotionele welbevinden.
• Actieve werknemers: emotionele stabiliteit optimisme.

De auteurs concluderen dat er relatief weinig longitudinaal onderzoek is. De gemiddelde duur van de interventieperiode is 15 weken.
Pilates wint al een aantal jaar aan terrein en erkenning. Deels misschien omdat beroemdheden aangegeven hebben de methode te beoefenen. Ook sporters zijn Pilates meer en meer gaan toepassen als onderdeel van hun training. Meer recent ziet men ook mondiaal dat fysiotherapeuten hun patiënten de mogelijkheid bieden om Pilates training te volgen.

Opmerkingen samenvatter

Natuurlijk zijn voor fysiotherapeuten in eerste instantie de fysieke effecten van Pilates interessant. Binnenkort meer hierover. Echter conform een biopsychosociale benadering, moet het emotioneel welzijn ook aandacht hebben binnen de behandeling. Het bovenbeschreven artikel is ook op andere punten interessant: de toename in wetenschappelijk onderzoek dat nu gaande is na een lange ‘stille’ periode. Ook het gegeven dat Pilates grote populariteit kent moet interessant zijn voor fysiotherapeuten. Fysiotherapeuten willen immers hun patiënten en cliënten motiveren meer en gezonder te gaan bewegen. Dat lukt natuurlijk beter als de fysiotherapeut dit in een methode verpakt die gewild en populair is. Ander punt is dat mondiaal fysiotherapeuten Pilates zijn gaan inzetten binnen een fysiotherapeutische werksetting. Ook in Nederland is dit gaande. Google maar eens op ‘Pilates en fysiotherapie’ en er verschijnen veel collega praktijken die pilates aanbieden. Psychfysio opleidingen biedt een prachtige opleiding in Fysiopilates aan waarbij fysiotherapeuten negen dagen, verspreid over  één jaar, intensief getraind worden in de methode. Ook deze cursus wordt ondersteund door een patiëntenwebsite: fysiopilates.nl.