Pijn kan in meer of mindere mate neurogeen zijn

Neurogene pijnen ontstaan door een dysfunctie binnen het centrale of perifere zenuwstelsel. Men adviseert om bij neurogene pijn de behandeling af te stemmen op het mechanisme dat voor de pijn verantwoordelijk is. Tegelijkertijd blijkt uit onderzoek dat er geen eenduidige relatie is tussen het onderliggende pijnmechanisme, fysieke tekenen, en de gerapporteerde pijn. Neurogene pijn diagnostiseren is lastig en doorgaans wordt dit zwart/wit gedaan: de patiënt heeft wel of geen neurogene pijn. Op zich is dit basale onderscheid zinvol omdat medicatie afgestemd kan worden op het onderliggende mechanisme. Het vermoeden bestaat bij de auteurs dat het onderscheid niet zo zwart/wit is dan men doorgaans stelt. De auteurs menen dat men letterlijk in meer of mindere mate neurogene pijn kan hebben. Mengvormen zijn dus mogelijk. Hun artikel beschrijft een onderzoek hiernaar.

Methode
Daartoe werden in een pijnkliniek 200 chronische pijnpatiënten door een pijnspecialist geklasseerd in neurogene pijn of nociceptieve pijn. De diagnose kwam tot stand op basis van anamnese, fysiek onderzoek en specialistisch onderzoek. De diagnose neurogene pijn werd gesteld als er een laesie/dysfunctie aan het zenuwstelsel was met klinische tekenen die de pijn kon verklaren. Bijvoorbeeld pijn in een regio van veranderde sensaties (zoals allodynia of gevoelloosheid). Of door aanvullend onderzoek zoals CT scan, MRI of EMG bevindingen. Op basis van de zwart/wit indeling werden de eerste 100 patiënten in de neurogene categorie en de eerste 100 patiënten in de nociceptieve categorie verder geanalyseerd in dit onderzoek. Na deze indeling in neurogene of nociceptieve pijn, moest dezelfde pijnspecialist op een VAS aangeven in welke mate hij zeker was over de diagnose neurogene pijn. Op basis van deze inschatting van de mate van neurogene pijn op de VAS werd de totale patiënten groep van 200 patiënt in drieën gedeeld. De 67 patiënten met de laagste VAS werden geklasseerd als ‘neurogene pijn onwaarschijnlijk’, de volgende 67 patiënten kregen het label ‘mogelijk neurogene pijn’, en de laatste 66 het label ‘zeker neurogene pijn’. Vervolgens werd door een andere onderzoeker in een interview de patiënten gevraag naar neurogene pijnsymptomen. Deze onderzoekers gebruikt hiervoor de Self-complete Leeds Assessment of Neuropathic Symptoms and Sign (S-LANSS) score en de Neuropathic Pain Scale (NPS). Beide lijsten werden in interviewvorm afgenomen (respectievelijke 7-items en 10-items). Het zijn valide lijsten wat betreft het identificeren van neurogene pijn. (zie bijlage 1).

Resultaten
Kijkend naar de drie groepen bleken de pijnspecialisten alle patiënten in de ‘neurogene pijn onwaarschijnlijk’ aanvankelijk ook in de zwart/wit groep ‘nociceptieve pijn’ geklasseerd te hebben. Alle patiënten in de 1/3 groep met ‘zeker neurogene pijn’ waren door de pijnspecialisten aanvankelijk als neurogeen geklasseerd. Ongeveer de helft van de patiënten (51%) die op de VAS in de middelste groep vielen ‘mogelijk neurogeen’ waren aanvankelijk als neurogeen geklasseerd. De mate van neurogene pijn uitgedrukt in de S-LANSS en de NPS nam ook significant toe tussen de drie (onwaarschijnlijk, mogelijk en zeker) groepen. Er lijkt dus sprake van een continuüm te zijn in plaats van een zwart/wit indeling.

Samenvattend
Het is de gewoonte dat men pijn bij patiënten klasseert in twee elkaar uitsluitende typen pijn: neurogeen of nociceptief. Maar uit dit onderzoek blijkt dat clinici ook meer genuanceerde uitspraken kunnen doen in termen als onwaarschijnlijk, mogelijk en zeker neurogene pijn. Deze uitspraken blijken valide omdat ze corresponderen met de mate van neurogene pijn zoals aangegeven op twee neurogene pijnvragenlijsten.

Opmerking samenvatter
Niet alleen de nuancering is interessant voor fysiotherapeuten ook de gebruikte korte vragenlijsten kunnen zinvol zijn als diagnostisch instrument.