Cervicogene hoofdpijn gekenmerkt door hoog cervicale segmentale dysfuncties, mobiliteit beperkingen en spierverkortingen

Ongeveer 14%-18% van de chronische hoofdpijnen ontstaan door musculaire of artrogene disfuncties in de cervicale wervelkolom (cervicogene hoofdpijn). Er is echter nog relatief weinig onderzoek gedaan naar de fysieke kenmerken van cervicogene hoofdpijnen. Weliswaar beschrijft Sjaasstad (1998) verschillen in verloop, pijnpatronen en provocerende factoren tussen de verschillende hoofdpijn soorten, maar de verschillen op stoornisniveau binnen de cervicale wervelkolom zijn weinig onderzocht. Enkele bevindingen die bekend zijn uit de literatuur die cervicogene hoofdpijn vergelijken met (doorgaans) migraine en/of tension headache:

• De cervicale mobiliteit is beperkt in flexie, extensie en rotatie richting ten opzichte van migraine of tension headache.
• Verschillende studies tonen een pijnlijke disfunctie hoogcervicaal (C0-C3).
• De drukpijndrempel is verlaagd op het hoofd en suboccipitaal.
• Een anteropositie van het hoofd is (waarschijnlijk) ook geassocieerd met cervicogene hoofdpijn.
• Een dysfunctie van de nekflexoren.
• Meer gespannen nek/hals spieren.

Dit waren doorgaans bevindingen die geïsoleerd werden onderzocht. De huidige studie wil kijken of het gehele patroon gebruikt kan worden om te differentiëren tussen hoofdpijn van cervicogene aard of migraine (met aura) of hoofdpijn vrije controle groep.

Methode
Er melden zich 77 vrijwilligers aan voor dit onderzoek: cerviocogene hoofdpijn (n=27), migraine (n=25) en een controle groep (n=25). De hoofdpijn patiënten voldoen aan de diagnostische criteria van de International Headache Society (IHS, 2004) en de criteria van Sjaastad (1998) voor cervicogene hoofdpijn. De volgende meetwaarden werden opgetekend:

• Hoofdpijnvragenlijst en McGill Pain Questionaire
• Houding: gemeten vanaf digitale foto. (a) craniovertebrale hoek en (b) oog-oor hoek
• Drukpijn drempel: geprovoceerd met drukalgometer (1 kg/cm2/seconde) op vierpunten hoogcervicaal.
• Mobiliteit cervicaal: zowel van gehele cervicale wervelkolom als de hoog cervicale rotatie en lateroflexie.
• Cervicogene positiegevoel: de precisie waarmee men geblinddoekt het hoofd weer in de oorspronkelijke positie kan terugbrengen na vanuit een rotatie of flexie beweging.
• Manueel onderzoek hoogcervicaal (Maitland, 2001): mobiliteit op 7 puntsschaal, pijnprovocatie op 11-puntsschaal.
• Rekbaarheid van een aantal nek/schouderspieren (Evjenth 1984 en Janda 1994)
• Mechanische sensitiviteit van zenuwweefsel: hoog cervicale flexie met toevoeging van plexus brachiale provocatie test of de straight leg raise test.
• Cranio-cervicale flexie test (Jull, 2000): de patiënt maakt in ruglig in vijffase een hoge nekflexie, daarbij werd de EMG activiteit in de m. sternocleidomastoideus gemeten. (Bij nekpijn patiënten is deze activiteit hoger ter compensatie van een lagere activiteit in de diepe nekflexoren).

De onderzoeker was blind voor de diagnose van de patiënt. De intrabeoordelaar betrouwbaarheid bleken goed/voldoende te zijn.

Resultaten
De crevicogene hoofdpijn groep onderscheiden zich significant van de migraine of hoofdpijnvrij controle in:

• Verminderde mobiliteit,
• Hoog cervicale segmentale disfuncties (hypomobiliteit en pijngevoeligheid),
• Gespannen/verkorte de trapezius descendens, levator scapulae, scalenus en suboccipitale extensoren,
• Consistent hogere EMG waarde op de cranio-cervicale flexie test (maar niet significant).’

De cervicogene hoofdpijngroep onderscheid zich niet van de andere groepen in:

• Houding hoofd,
• Drukpijndrempel (echter wel ter hoogte van proces transversie C4),
• Cervicogene positiegevoel,
• Mechanische sensitiviteit van het zenuwstelsel.

Discussie
Deze bevinding stemmen overeen met de literatuur die de auteur daarna bespreekt. De manueel gevonden hoog cervicale dysfuncties bleken in dit onderzoek het best de groepen te klasseren.