Ouderen weten te weinig van sarcopenie. Een taak voor de fysiotherapeut?

Oudere dame die traint om sarcopenie te voorkomen.

Het verlies van spiermassa, stijgt met de leeftijd. Dat begint al rond het dertigste levensjaar, en eenmaal de 50 gepasseerd, gaat de achteruitgang versneld verder. Bij ruim een derde van de zelfstandig wonende ouderen boven de 60 is dit spiermassaverlies zo ernstig dat er sprake is van sarcopenie. Ondanks dat dit relatief vaak voorkomt, lijken mensen er in het algemeen weinig vanaf te weten. De onderzoekers van deze studie vroegen zich af: wat weten ouderen zelf over sarcopenie? Hebben ze een idee hoe gezond hun eigen spieren zijn? Zijn ze bereid om aan preventie te doen en willen ze zich laten behandelen?

Sarcopenie wordt gedefinieerd als een combinatie van weinig spiermassa, weinig spierkracht, en/of een lage loopsnelheid. Bij ouderen is er een verband te leggen tussen sarcopenie en vallen, fracturen, opname in een ziekenhuis of verpleeghuis, functionele afhankelijkheid en overlijden. Dit proces kan geremd of voorkomen worden door spierkrachttraining in combinatie met eiwitrijke voeding.

Kennis is belangrijk voor preventie en ook om op tijd de diagnose te kunnen stellen en te behandelen. Dat geldt niet alleen voor de fysiotherapeuten, diëtisten en artsen, maar ook voor de ouderen zelf. Drie jaar geleden is sarcopenie opgenomen in de ICD-10, de Internationale statistische classificatie van ziekten en met gezondheid verband houdende problemen. Dit zou tot meer bewustzijn moeten leiden bij zorgprofessionals. Echter, in een eerder artikel over sarcopenie schrijven de auteurs dat de meeste fysiotherapeuten, diëtisten en artsen niet weten hoe ze de diagnose moeten stellen.

Kennis over sarcopenie is voor ouderen net zo belangrijk. Bij een vermoeden van sarcopenie kunnen ze zelf tijdig aan de bel trekken. Kennis vergroot ook de bereidheid en motivatie voor leefstijlveranderingen en de therapietrouw.

TIP:  Krachttraining bij verschillende patiëntengroepen

Methode

De onderzoekers vroegen bezoekers van gezondheidsevenementen op verschillende plaatsen in Nederland om mee te doen aan dit onderzoek. De deelnemers kregen een vragenlijst met algemene vragen over leeftijd, opleiding, bewegen, eventuele ziektes en dergelijke. Daarnaast ook meerkeuzevragen om te testen wat ze wisten over de etiologie en de mogelijke gevolgen van sarcopenie.

Na het beantwoorden van de vragen, kregen de deelnemers informatie over de geschikte behandeling van sarcopenie (eiwitrijke voeding en spierkrachttraining). Vervolgens moesten ze op een visueel analoge schaal aangeven hoe gezond ze hun eigen spieren inschatten. Ook moesten ze aangeven hoe belangrijk ze spieren voor de algemene gezondheid vonden, hoeveel spieren bijdragen aan zelfstandigheid op oudere leeftijd, en hoeveel lichamelijke activiteit en voeding bijdragen aan het behoud van de spieren.

Om de diagnose sarcopenie te kunnen stellen deden de onderzoekers een aantal objectieve metingen. Ze gebruikten een bio-impedantiemeter om de verhouding tussen de spiermassa en de vetmassa te bepalen, ze deden een handknijpkrachtmeting, en bepaalden de loopsnelheid met een 4-meter looptest.

Resultaten

Bijna tweehonderd bezoekers van de gezondheidsevenementen deden aan het onderzoek mee. Ze hadden een mediane leeftijd van 67,9 jaar (interquartile range = 57,0-75,1). De deelnemers dachten dat de daling van de spiermassa begint op een vrij late leeftijd (gemiddeld 46 jaar). Achttien deelnemers (9%) gaven aan dat ze wisten wat sarcopenia is. Het idee dat de ouderen zelf hadden over hun eigen spiergezondheid kwam nauwelijks overeen met de objectieve metingen (correlatiecoëfficiënten van 0,12 tot 0,19). Twee van de tien deelnemers die voldeden aan de criteria voor sarcopenie, dachten zelf dat ze sarcopenie hadden. Andersom, kwam overschatting ook voor. Zeventien (10%) mensen die geen sarcopenie hadden, dachten dat ze het wel hadden. Ruim driekwart van de deelnemers had aangegeven dat, als ze de diagnose sarcopenia zouden krijgen, ze een behandeling wilden starten. En bijna driekwart van de deelnemers wilde aan preventie doen.

TIP:  De relatie tussen spiritualiteit, coping en pijn

Discussie

Mensen weten over het algemeen weinig over de etiologie en de gevolgen van sarcopenie. De deelnemers van dit onderzoek zagen het belang van gezonde spieren in en waren over het algemeen ook bereid om sarcopenie te behandelen, of om leefstijl te veranderen om sarcopenie te voorkomen. Echter, het bewustzijn van de eigen spiergezondheid was laag. Het eigen idee hierover kwam niet overeen met de objectief gemeten spiermetingen.

Sarcopenie is een onbekende term voor ouderen. Het is nog maar recent erkend als ziekte en heeft nog geen grote publieke aandacht gehad. Goede voorlichting en kennis kan helpen om de bewustwording te vergroten en mensen stimuleren om hun levensstijl te veranderen. Wat dat betreft is er voor fysiotherapeuten een belangrijke taak weggelegd. Daarbij kunnen we niet zonder objectieve metingen om de spiergezondheid te beoordelen en de diagnose sarcopenie te kunnen stellen.

Preventie is nog altijd beter dan genezen. De combinatie van spierkrachttraining en een voedingspatroon met voldoende eiwitten is effectief om sarcopenie tegen te gaan.

Bron

Van Ancum, J.M., Meskers, C.G.M., Reijnierse, E.M., Yeung, S.S.Y., Jonkman, N.H., Trappenburg, M.C., Pijnappels, M., Maier, A.B. (2019). Lack of Knowledge Contrasts the Willingness to Counteract Sarcopenia Among Community-Dwelling Adults. J Aging Health. Jun 3:898264319852840.

Shanty Sterke

Shanty Sterke

Fysiotherapeut/ bewegingswetenschapper/wetenschapsjournalist. Referent/samenvatter met specialisatie ouderen.

Zin in een leuke en boeiende cursus?

Kijk dan hier voor inspiratie!

" 3000+ tevreden fysiotherapeuten gingen je voor. "

Nieuwsbrief

Elke twee weken 3 samenvattingen voor fysiotherapeuten. Gratis, al 17 jaar. 6000+ fysiotherapeuten gingen je voor.

Volg ons op facebook:

Database met 1500+ artikelen

Voorjaar 2023

Werken met beleving en emotie binnen de fysiotherapie

3 dagen. Start 15 mei 2024. Prijs € 595,- …

Acceptance and Commitment Therapy bij pijn

3 dagen. Start 7 juni 2024. Prijs € 495,-…

Pijn- en Stressmanagement technieken

3 dagen. Start 31 mei 2024. Prijs € 595,-…

Vrouw doet pilates oefeningen en voorkomt daardoor rugpijn.

Fysiopilates opleiding

9 dagen. Start 10 september 2024. Prijs € 1395,-…

De Mindful Fysiotherapeut

8 dagen. Start 12 september 2024. Prijs € 1395,-…

Dansante Fysiotherapie op basis van Laban/Bartenieff

8 dagen. Start 20 september 2024. Prijs € 1395,-…

Vrouw stretcht mindfull tegen rugpijn.

Belevingsgericht lichaamswerk binnen de fysiotherapie

5 dagen. Start 28 september 2024. Prijs € 995,-…

kngf-logo-klein
keurmerk-fysiotherapie-logo-klein
crkbo_instelling_rgb