Ontspannen en bewegen als zelfmanagement strategie bij chronische ziekte

De kosten voor de gezondheidszorg stijgen de laatste 30 jaar dusdanig dat het risico bestaat dat de huidige vorm van zorg onhoudbaar is. Een manier om de kosten te verminderen is om de vraag naar zorg te reduceren. Adequaat zelfmanagement van mensen met chronische ziekten verbetert de gezondheid en vermindert de uitgaven aan de gezondheidszorg. Het is daarom belangrijk om inzicht te hebben in de determinanten en consequenties van zelfmanagement.
In deze studie bekijken de onderzoekers wat de determinanten zijn van twee vormen van zelfmanagement van gezondheid: training en ontspanning. Daarnaast analyseerden ze wat de impact is van iedere determinant op de gezondheid en het welzijn van mensen met een chronische aandoening. Voor deze analyse werd de EuroQol five-dimensional score (EQ-5D) gebruikt als uitkomstmaat, naast zelfgerapporteerde gezondheid en geluk.

Methode

Data van 3472 mensen uit 44 huisartspraktijken in Groot-Brittannië werden gedurende een jaar geanalyseerd. Deze mensen hadden deelgenomen aan een onderzoek naar strategieën om met hun ziekte om te gaan. Alle patiënten hadden diabetes, COPD of het prikkelbare darm syndroom. Alle mensen hadden de vijf dimensies van de EQ-5D op de vragenlijst ingevuld. Deze dimensies zijn mobiliteit, zelfverzorging, gewoonlijke activiteiten, pijn en angst/depressie. Zelfgerapporteerde gezondheid en geluk werden nagevraagd door 1 vraag met 6 antwoordmogelijkheden.
De mate van zelfmanagement werd vastgesteld door mensen vragen te stellen over hun gebruikelijke activiteiten die ze doen om beter om te gaan met hun ziekte. Onder deze activiteiten waren beweging en rusten/ontspanning. Deze twee activiteiten kosten veel tijd en zijn daarom economisch interessant. Opleidingsniveau en economische status werden ook nagevraagd.

Resultaten

De gemiddelde leeftijd van de patiënten was 63 jaar, variërend van 18 tot 102. De helft van de deelnemers had diabetes. Aan het begin van de studie rapporteerde 40% van de respondenten hun gezondheid als slecht of matig en 43% zei dat ze nooit, nauwelijks of soms gelukkig waren. Na 12 maanden rapporteerde 23,2% van de mensen dat ze beweging vaak als methode gebruikten om met hun ziekte om te gaan, 46,6% deden dat soms en 30,2% nooit. Wat betreft ontspanning zei 42,3% dat ze ontspanning vaak gebruikten als zelfmanagement strategie, 47,6% deden dat soms, en zei 9,5% nooit.
Fulltime werken verminderde de kans dan mensen ontspanning als strategie gebruikte met 11 procentpunt. Een hoger opleidingsniveau maakte de kans groter dat mensen sporten. Er was geen significant effect aantoonbaar van ontspanning en beweging op de dimensies van de EQ-5D.
Bij een kleine verandering in de mate van beweging nam de zelfgerapporteerde gezondheid toe met 0,08 punten op een 5-puntsschaal. Een verandering in rust en ontspanning leidde tot een verhoging van het geluksgevoel met 0,22 op een 6-puntsschaal.

Conclusie en opmerkingen

Ontspanning is een strategie die vaker wordt toegepast om de ziekte onder controle te houden dan training. Training vergroot de zelfgerapporteerde gezondheid en ontspanning vergroot het gevoel van geluk. Hoewel deze verandering niet groot was, was deze trend wel duidelijk te zien. Economische mogelijkheden en educatieniveau blijken belangrijke determinanten in zelfmanagement en bepalen voor een groot deel welke activiteiten mensen ondernemen om beter om te gaan met hun ziekte. Voor fysiotherapeuten betekent dit dat er een aanzienlijke groep chronische patiënten is die ontspanning en bewegen willen inzetten bij het omgaan met hun ziekte. Handig als fysiotherapeuten groepsprogramma’s voor ontspanning en/of bewegen heeft klaar liggen. Ook is duidelijk dat een ander deel van de patiënten deze interventies niet of soms inzetten. Educatie en vaardigheidstraining kan de patiënt dan overtuigen van het nut van ontspanning en bewegen voor het managen van hun gezondheid.