Oefenprogramma COPD ook effectief bij mensen met obesitas

Obesitas is een steeds meer voorkomende comorbiditeit bij mensen met COPD. Dit levert mogelijk een verminder effect op van trainingsprogramma’s die mensen met COPD volgens de richtlijnen moeten volgen. Een trainingsprogramma heeft volgens eerdere onderzoeken bij COPD een positieve invloed op de trainingscapaciteit, gezondheidsgerelateerde kwaliteit van leven en een afname in dyspnoe. Of deze resultaten hetzelfde zijn bij mensen met obesitas als bij mensen met een gezond gewicht of overgewicht is nog niet goed bekend. Dit onderzoek heeft dan ook als doel om te bekijken wat het effect is van een COPD-trainingsprogramma op trainingscapaciteit en ziekte-impact bij obese mensen met COPD.

Methode

De onderzoekers analyseerden gegevens uit een eerder onderzoek naar de effecten van een trainingsprogramma bij COPD nogmaals op het verschil tussen mensen met obesitas en mensen zonder obesitas. In het programma kregen mensen met COPD een combinatie van educatie en oefeningen. De educatie werd gegeven voor fysiotherapeuten, ergotherapeuten, verpleegkundigen en diëtisten. De onderwerpen waren gericht op zelfmanagement van symptomen, waaronder sputum, medicatie, botgezondheid, incontinentie, eetpatroon en rookgedrag. Het trainingsprogramma duurde 8 weken, waarbij de deelnemers twee keer per week begeleiding kregen van een fysiotherapeut. In deze training kregen de deelnemers een combinatie van progressieve spierweerstandsoefeningen en aerobe training. Het niveau van de training werd individueel vastgesteld voor iedere patiënt.
Alle mensen met primaire COPD kwamen in aanmerking voor inclusie in de studie. Gegevens over leeftijd, geslacht, diagnose, BMI, FVC en FEV1 werden gebruikt voor de analyse. Mensen werden ingedeeld in verschillende groepen op BMI; <25.0kg/m2 was normaal of ondergewicht, tussen 25 en 30 overgewicht en boven 30 obesitas. Mensen werden ook geclassificeerd op ernst van de COPD; mild tot matig bij een FEV1 van 80% of meer, matig bij een FEV1 tussen 50 en 80%, ernstig bij 30-49% en zeer ernstig bij <30%.
Trainingscapaciteit werd gemeten voor en na deelname aan het programma door middel van de Zes Minuten Wandeltest en de COPD Assessment Test (CAT; Jones 2009).

Resultaten

Data van 155 mensen werden verzameld. De gemiddelde leeftijd van de deelnemers van 67 jaar. 10% van de mensen had COPD-stadium I, 38% stadium II, 27% stadium III en 7% stadium IV. Van 19% was het COPD-stadium onbekend. 5% van de mensen had ondergewicht, 29% normaal gewicht, 25% overgewicht en 41% was obees. Gezien de kleine hoeveelheid mensen met ondergewicht werd deze groep samengenomen met de groep gezond gewicht. De proportie mensen met overgewicht of obesitas die deelnamen aan de training nam ieder jaar toe: in 2012 was 60% obees, in 2013 68% en in 201 78%. Van 61 mensen werden de gegevens niet geanalyseerd omdat die niet compleet waren.
De loopafstand op de 6MWT verbeterde significant in alle BMI-categorieën, met een mediaan van 55 meter. In alle gewichtsgroepen was de verbetering van de loopafstand klinisch relevant, behalve in de obese groep. Ook op de CAT verbeterden in alle BMI-groepen de scores significant en klinisch relevant, ongeacht het gewicht. Obese participanten hadden een significant hogere FEV1 dan mensen met een normaal gewicht. Ook hadden ze een significant grotere FEV1/FVC ratio dan mensen met normaal gewicht. Ook de zelfgerapporteerde impact van de ziekte verbeterde, ongeacht het BMI.

Conclusie en opmerkingen

Uit deze studie blijkt dat mensen met obesitas evenveel profiteren van een COPD-trainingsprogramma als mensen met een normaal gewicht, zowel op aerobe capaciteit als op ziekte-impact.Een zorgelijk beeld in de gevolgde groepen deelnemers was dat de hoeveelheid mensen met obesitas ieder jaar toenam.
Voor het doorverwijzen naar een COPD-trainingsprogramma lijkt het uit deze retrospectieve studie niet van belang hoe hoog het BMI van een deelnemer is. Prospectief onderzoek is nodig om deze bevinding te bevestigen.