Het belang van oefenintensiteit in de revalidatie van chronische aspecifieke lage rugpijn

Chronische lage rugpijn is een van de meest voorkomende musculoskeletale problematiek die voorkomt in alle leeftijdsgroepen. Het leidt tot beperkingen, waardoor werkverzuim ontstaat en er hoge zorgkosten zijn. Van de mensen met chronische lage rugpijn is er slechts een klein deel waarbij er een specifieke oorzaak ten grondslag ligt aan de klachten, het grootste deel valt onder de aspecifieke lage rugpijn, wat betekent dat er geen duidelijk pathoanatomische oorzaak is die verklaarbaar is voor de klachten.

Oefentherapie is een belangrijk en veel ingezette vorm van behandeling, maar het effect ervan is beperkt. Eerder werd gesuggereerd dat laag tot gemiddeld intensieve oefeningen bij chronische aspecifieke lagerug pijn, die nu vaak worden toegepast, mogelijk niet het vereiste niveau van intensiteit bereiken om een positief effect te bereiken. Het effect van high-intensity training (HIT) is al bewezen bij gezonde personen, want het leidt tot o.a. een toegenomen oefencapaciteit en spierkracht en dit is vergelijkbaar met het effect van trainingsprogramma van gemiddelde intensiteit. Het effect van high-intensity training is al aangetoond bij andere chronische aandoeningen, zoals spondylartritis, multiple sclerosis en cardiometabole aandoeningen.

Mensen met aspecifieke chronische lage rugpijn vertonen fysieke deconditionering, daarom zou training op een hogere intensiteit kunnen leiden tot betere uitkomsten. De meeste trainingsprogramma’s die worden ingezet bij chronische aspecifieke lage rugpijn worden uitgevoerd op een intensiteit van 70-80% van het 1RM, terwijl high-intensity training toewerkt naar 100% van de maximale hartfrequentie. Bij training van de romp wordt een spieractivatie van meer dan 60% van de maximale vrijwillige contractie gezien als erg hoog. Het doel van dit onderzoek is te onderzoeken wat het effect is van een high-intensity oefenprogramma, bestaande uit een gecombineerde vorm van cardiorespiratoire training, full body weerstandstraining en rompspiertraining, in vergelijking met een vergelijkbaar oefenprogramma op gemiddelde intensiteit. Uitkomstmaten zijn pijn, beperkingen, functioneren, oefencapaciteit en buik- en rugspierkracht en de onderzoekspopulatie bestaat uit mensen met chronische aspecifieke lage rugpijn.

Methode

Er is een randomised controlled trial uitgevoerd, waarbij het huidige onderzoek onderdeel is van een groter onderzoek. Inclusiecriteria bestonden uit gangbare criteria, waarbij de deelnemers tussen 26-60 jaar oud dienden te zijn, gedurende minimaal de laatste 12 weken aspecifieke lage-rugklachten te hebben en zonder andere onderliggende aandoeningen. Er waren 147 deelnemers, waarvan er 41 niet voldeden aan de inclusiecriteria en 6 deelnemers konden vanwege persoonlijke redenen niet deelnemen. Totaal zijn er 100 deelnemers geïncludeerd, waarvan er 38 willekeurig verdeeld zijn over de twee onderzoeksgroepen.

De onderzoeksgroep voerde een high-intensity training uit en de controle groep een training van gemiddelde intensiteit. De deelnemers hebben een 12 weken durend trainingsprogramma uitgevoerd, waarbij er twee keer in de week een training van anderhalf uur werd uitgevoerd. Deze training was onder begeleiding van een fysiotherapeut en werd uitgevoerd aan de hand van een protocol met oefeningen en een opbouw in intensiteit.

De onderzoeksgroep voerde een protocol uit van cardiorespiratoire training, algemene weerstandstraining en rompspiertraining, op een hoge intensiteit. De cardiorespiratoire training bestond uit een intervaltraining op een hometrainer. Na een warming-up van 5 min interval op de hometrainer, werden er vijf blokken van één minuut (110 omwentelingen per minuut op een werkbelasting van 100% van de VO2max), afgewisseld met één minuut actieve rust (75 omwentelingen per minuut op 50% van de VO2max). Na twee trainingen werd de interval verlengd met 10 seconden, tot uiteindelijk 110 seconden na 12 training. De hersteltijd tussen de intervallen bleef gelijk. Vanaf training 13 tot en met 24 werd de werkbelasting verhoogd op basis van de uitkomsten van een cardiopulmonale test.

De algemene weerstandstraining bestond uit drie oefeningen voor het bovenlichaam (vertical traction, chest press) en drie oefeningen voor de benen (leg curl, leg press, leg extension), uitgevoerd op een fitnessapparaat. Op basis van het 1RM is de intensiteit bepaald; maximaal 12 herhalingen op 80% van het 1RM. Als de deelnemer bij een oefening meer dan 10 herhalingen in twee achtereenvolgende trainingen kon uitvoeren, werd de belasting met 5% verhoogd.

De rompspiertraining bestond uit zes statische oefeningen (glute bridge, adapted knee plank, adapted knee side plank, hip hing tijdens retractie van de schouders met een elastische band). Er werd getraind op 60% van de maximale vrijwillige contractie. De deelnemers voerden een set uit van 10 herhalingen met 10 sec statische contractie, de laatste contractie werd zo lang als mogelijk aangehouden. De training is opgebouwd naar 12 seconden statische contractie en het gebruik van extra gewicht. Zowel bij de weerstandstraining als bij de rompspiertraining werd er in de eerste training aandacht besteed aan een juiste uitvoering, onder begeleiding van een fysiotherapeut.

De controlegroep voerde hetzelfde cardiorespiratoire trainingsprotocol uit, op een continue belasting en de algemene weerstandstraining en rompspiertraining werden uitgevoerd op een gemiddelde intensiteit. De cardiovasculaire training bestond, na uitvoeren van een 5 minuten durende warming-up, uit 14 minuten fietsen (90 omwentelingen per minuut op 60% van de VO2max). Na twee trainingen werd er steeds 100 seconden toegevoegd, tot uiteindelijk 22 min en 40 seconden fietsen. De algemene weerstandstraining werd hetzelfde uitgevoerd als in de onderzoeksgroep, echter met een set van 15 herhalingen op 60% van het 1RM per oefening. De rompspiertraining was overeenkomstig met de onderzoeksgroep, er werd echter maar een set van 10 herhalingen met 10 seconden statische contractie uitgevoerd.

Bij aanvang zijn demografische en klinische gegevens verzameld; leeftijd, geslacht, gewicht, lengte, aanvang van klachten, TAMPA-schaal voor bewegingsangst en de Physical Acitivty Scale for Individuals with Physical Disabiliteit om de mate van fysieke activiteit te evalueren. De gegevens zijn verzameld bij aanvang en na de training van 12 weken. De Modified Oswestry Disability Index is ingezet om de mate van beperkingen te meten. De pijn is gemeten met de NPRS en het functioneren met de Patiënt-Specific Functioning Scale. Met een test op de fietsergometer is de oefencapaciteit gemeten en de spierkracht is gemeten met een isokinetische dynamometer.

Resultaten

Er zijn totaal 38 deelnemers geïncludeerd, die gelijk zijn verdeeld over de twee groepen. Er deden meer vrouwen (69%) dan mannen mee en de gemiddelde leeftijd was 44.1 jaar. De groepen waren overeenkomstig in karakteristieken en aanvangsmetingen, alleen was de kracht van de extensoren van de romp hoger in de onderzoeksgroep.

De therapietrouw was erg hoog; 23.4 van de 24 trainingen werden voltooid. Er zijn drie deelnemers uitgevallen vanwege langdurige ziekte, praktische beperkingen en andere fysieke klachten. Deze uitvallers vertoonden geen andere karakteristieken dan de deelnemers. De Modified Oswestry Disability Index toonde een significante vermindering van beperking van 14.6% in de onderzoeksgroep ten opzichte van 6.2% in de controlegroep. De NRS nam in de onderzoeksgroep met 3.2 punten en in de controlegroep met 2.2 punten af, dit was echter niet significant. De uitkomsten op basis van de Patiënt-Specific Functioning Scale waren overeenkomstig in de groepen; verbetering van 26%. In de onderzoeksgroep is de VO2max met 4.9 ml/kg-1/min-1 toegenomen ten opzichte van 1.8 ml/kg-1/min-1 in de controlegroep. De buikspierkracht is in beide groepen niet toegenomen, maar de kracht van de rugspieren is in de onderzoeksgroep verbeterd met een relatief verschil van 10% ten opzichte van de controlegroep.

Discussie

Deze randomized controlled trial toont aan dat er een gunstig effect is van een high-intensity trainingsprogramma op beperkingen, pijn, functioneren, oefencapaciteit en isometrische spierkracht bij mensen met chronische aspecifieke lage rugpijn. Als dit wordt vergeleken met de controlegroep, dan heeft de controlegroep een grotere verbetering in beperkingen en oefencapaciteit. Deze verbetering heeft een groot effect size (Cohen’s d van >0.8(36)) en de verschillen zijn ook klinisch relevant. Er zijn geen negatieve effecten van de high-intensity training gerapporteerd.

Er is in eerdere onderzoeken veel beschreven dat het van belang is om een actieve revalidatie in te zetten bij chronische aspecifieke lage rugpijn, echter is er nog geen onderzoek gedaan naar het effect van high-intensity training. De resultaten van high-intensity training die in dit onderzoek zijn aangetoond, zijn vergelijkbaar met de resultaten van high-intensity training bij gezonde mensen. Er zijn enkele onderzoeken gedaan naar de isometrische kracht van de extensoren van de rug, echter dat is moeilijk te vergelijken met dit onderzoek en daarnaast is de toegevoegde waarde van deze vorm van training nog niet aangetoond. Recent is er een nieuwe vorm van high-intensity training onderzocht, waarbij er een combinatie is van aerobe training en krachttraining. Dit heeft positieve resultaten aangetoond op de aerobe capaciteit en spierkracht bij gezonde personen.

De eerdere onderzoeken die zijn uitgevoerd, hadden als doel om het effect van high-intensity training te onderzoeken. Dit onderzoek heeft zich meer gericht op het effect van high-intensity training op pijn en beperkingen bij mensen met chronische aspecifieke lage rugpijn. Het is echter nog onbekend wat de effecten op lange termijn zijn en het is dan ook aan te raden om dit in de toekomst te onderzoeken.

Een sterk punt van dit onderzoek is het definiëren van het type training, omdat het op deze manier makkelijk te vergelijken is met andere onderzoeken. Verder is het onderzoek gestandaardiseerd uitgevoerd. Een beperking is dat de controlegroep ook een vorm van training uitvoerde. Ook hadden de deelnemers gemiddeld meer dan 10 jaar chronische aspecifieke lage rugpijn. Daarnaast is de rompspiertraining op een percentage van de maximale vrijwillige contractie uitgevoerd, dit was echter een schatting en dit percentage is gebaseerd op onderzoeken bij gezonde personen. De deelnemers hebben zichzelf aangemeld, wat mogelijk een vertekening van de resultaten kan geven.

Conclusie

Een high-intensity training op basis van cardiorespiratoire training, algemene krachttraining en rompspiertraining is een veilig, toepasbaar en effectieve vorm van oefentherapie om beperkingen, pijn, functioneren, oefencapaciteit en kracht van de rugextensoren te verbeteren bij mensen met chronische aspecifieke lage rugpijn. Als dit programma wordt vergeleken met een vergelijkbaar oefenprogramma op een gemiddelde intensiteit, dan zijn de resultaten van de high-intensity training groter. Op basis hiervan is het aan te raden een dergelijke voor van training uit te voeren bij mensen met chronische aspecifieke lage rugpijn.

Bron: Verbrugghe, J., Agten, A., Stevens, S., Hansen, D., Demoulin, C.O., Eijnde B., Vandenabeele, F., Timmermans, A. (2019). Exercise Intensity Matters in Chronic Nonspecific Low Back Pain Rehabilitation. Medicine & Science in Sports & Exercise, 51(12), 2434–2442. https://doi.org/10.1249/mss.0000000000002078

Foto bij artikel door South_agency / iStock.