Oefenen samen met de huishoudelijke hulp

Home caregiver helping a senior man standing up at home

Als de hulp in de huishouding ouderen ondersteunt om zelfstandig te oefenen, kan dat vallen en ziekenhuisopnames voorkomen. Dat blijkt uit een Frans onderzoek waaraan 35 ouderen deelnamen. De auteurs van dit artikel zochten uit of het haalbaar is dat huishoudelijke hulpen optreden als beweegcoaches, en wat het effect daarvan is.

De meeste ouderen waarbij een huishoudelijke hulp over de vloer komt, vanwege hun functionele beperkingen, krijgen geen ergotherapie of fysiotherapie. Terwijl het wel belangrijk is dat ze, voor het behoud van hun zelfstandigheid, matig-intensieve aerobe en spierversterkende oefeningen doen. Naar een sportschool of beweegclub gaan, is niet altijd mogelijk. Die zijn soms moeilijk te bereiken of te duur. Thuis oefenen kan net zo effectief zijn als buiten de deur. De auteurs van dit artikel bedachten dat de huishoudelijke hulp ouderen hierbij zou kunnen ondersteunen, naast hun normale werkzaamheden.

Methode

De ouderen die aan dit programma meededen, waren minstens 75 jaar, hadden een voorgeschreven oefenprogramma van een fysiotherapeut, geen ernstige cognitieve problemen, en een risico op vallen of op verlies van zelfstandigheid.

De thuishulpen werkten bij dezelfde non-profit organisatie. Na een informatiebijeenkomst over het programma konden geïnteresseerden zich vrijwillig aanmelden. Om mee te kunnen doen, moesten ze enigszins digitaalvaardig zijn en met een tablet kunnen omgaan. Ze kregen een training van een ergotherapeut. Ze leerden hoe ze ouderen kunnen coachen om met de apparatuur en een tablet om te gaan. De ergotherapeut demonstreerde de oefeningen en gaf praktische adviezen over juiste lichaamshouding, de snelheid van oefenen, aanmoediging, etc.

De ouderen werden willekeurig verdeeld over twee groepen. Beide groepen kregen hun gebruikelijke huishoudelijke hulp. De ouderen in de interventiegroep kregen daarnaast drie maanden lang, twee tot drie keer per week, ondersteuning bij het oefenen van hun vaste hulp. Aan het eind van een oefensessie maakte de hulp aantekeningen in een notitieboekje. Zodat de deelnemer, familieleden en de fysiotherapeut de vorderingen konden inzien.

TIP:  De effectiviteit van draagbare activity trackers bij ouderen

Het oefenprogramma was aangepast aan de fysieke mogelijkheden en de vooruitgang van de deelnemer. Er waren drie programmaniveaus:

  • Niveau 1 – mensen die moeite hadden met staan kregen spierversterkende en gewrichtsmobiliserende oefeningen in zit, en oefeningen van zit naar stand met een hulpmiddel.
  • Niveau 2 – mensen die moeite hadden met lopen kregen evenwichts- en loopoefeningen, waarbij gebruik werd gemaakt van een rollator en een loopband.
  • Niveau 3 – mensen die moeite hadden om afstanden buitenshuis te lopen kregen evenwichts- en loopoefeningen, oefeningen met dubbeltaken en functionele oefeningen met een looprek en een loopband.

Aan het begin van het programma bracht de fysiotherapeut in kaart op welk niveau de deelnemer kon oefenen. De fysiotherapeut kwam vervolgens wekelijks twee tot drie keer langs om de notities van de thuishulp te bekijken en waar nodig het programma aan te passen. De thuishulp kon dan met de aanpassingen van de fysiotherapeut de volgende sessie begeleiden.

De deelnemers kregen een tablet met daarop video’s met tekst en gesproken instructies. Alle filmpjes waren opgenomen met twee actrices van 87 en 93 jaar oud. Samen met de hulp bekeken de ouderen de video’s. De hulp begeleidde de oudere om de oefeningen op een juiste manier uit te voeren. Voor de zekerheid kregen de ouderen ook de oefeningen op papier. Als de tablet het niet deed, hadden ze een naslagwerk bij de hand. Elke deelnemer kreeg maximaal vijf hulpmiddelen om mee te oefenen: een zit-naar-stand transferhulpmiddel, een looprek, een loopband, een fitnessbal, en een handtherapiebal. Ze kregen ook een robotstofzuiger. Dit was tijdwinst voor de thuishulp, zodat die meer tijd voor de begeleiding had.

TIP:  Hands-off of hands-on? De kracht van aanraking

Na drie maanden kregen de ouderen in de interventiegroep een vragenlijst. Ze moesten daarop invullen wat ze van het programma en de oefeningen vonden en hoe tevreden ze erover waren.

Aan het begin van de studie en na drie maanden werd bij alle deelnemers de Timed Up and Go test (TUG) afgenomen. Een onderzoeker vulde de Barthel Index (BI). De BI geeft inzicht in de mate van zelfstandigheid in persoonlijke verzorging, mobiliteit, en dergelijke. De thuishulp hield drie maanden bij of de oudere was gevallen en daarvoor medische of paramedische zorg nodig had, en of er een ongeplande ziekenhuisopname of verpleeghuisopname was.

Tot slot kregen alle deelnemers bij de start van het programma en na drie maanden een algemene vragenlijst over de gezondheidgerelateerde kwaliteit van leven.

Resultaten

Vier thuishulpen en achttien ouderen deden mee met het oefenprogramma. Vijf hulpen en zeventien ouderen zaten in de controlegroep. De ouderen waren gemiddeld 89 jaar en ruim een derde was vrouw. Vijfentachtig procent van de deelnemers in de oefengroep was tevreden of zeer tevreden over de deelname aan het programma. Zeventig procent was tevreden over de apparatuur, en 92 procent was tevreden met de mate van betrokkenheid van hun thuishulp. Twee van de vier thuishulpen waren tevreden of zeer tevreden over het oefenprogramma, en twee waren matig tevreden.

In de oefengroep waren er minder valincidenten en minder ongeplande ziekenhuisopnames dan in de controlegroep. En de deelnemers in de interventiegroep gaven hun kwaliteit van leven een iets hoger cijfer. Maar de verschillen tussen de groepen waren niet statistisch significant. De scores op de TUG waren in de oefengroep iets beter, maar ook niet statistisch significant. De scores op de BI na drie maanden verschilden niet tussen de groepen.

TIP:  Verstoorde reactieve balans voorspellend voor valincidenten na CVA

Discussie

Dit was een pilotstudie in een kleine groep deelnemers. In dit onderzoek waren de ouderen tevreden over het oefenprogramma, en de thuishulpen waren matig tot zeer tevreden. Het lijkt een haalbaar programma. Er was een trend naar minder valincidenten en ziekenhuisopnames en een betere kwaliteit van leven in de interventiegroep.

Mooi voorbeeld van hoe een getrainde thuishulp een belangrijke rol kan spelen in een door een fysiotherapeut begeleid oefenprogramma. En zo kan helpen om ouderen hun zelfstandigheid te laten behouden. Dit onderzoek werd uitgevoerd in een kleine groep. Het is de vraag of dit in de praktijk op grotere schaal ook gaat werken. De thuishulp moet overtuigd zijn van de voordelen van lichaamsbeweging. De extra werklast die dit oefenprogramma met zich meebrengt kan ook afschrikken. Het zal voor thuishulpen aantrekkelijker worden als het programma los staat van de tijd die ze aan huishoudelijk werk moeten besteden. In de planning moet er rekening mee worden gehouden dat het te combineren is met de andere werkzaamheden.

Zo’n voorbeeld kan inspireren, want ook mantelzorgers of vrijwilligers kunnen op eenzelfde manier betrokken worden bij het zelfstandig thuis oefenen. Als fysiotherapeut kan je kiezen voor oefeningen die geïntegreerd zijn in de ADL.

Bron: Mézière, A., Oubaya, N., Michel-Pellegrino, V., Boudin, B., Neau, M., Robert, H., Cara, I., Salgado Sanchez, L., Baloul, S., Piette, F., Pautas, E., Picou, Y., Curtis, V., Schonheit, C., Canouï-Poitrine, F., & Moreau, C. (2021). Exercise Interventions With Trained Home Helpers for Preventing Loss of Autonomy and Falls in Community-Dwelling Older Adults Receiving Home Heath Physical Therapy T4H: A Randomized Controlled Pilot Study. Journal of geriatric physical therapy (2001), 44(3), E138–E149. https://doi.org/10.1519/JPT.0000000000000287

Foto bij artikel door FG Trade / iStock.

Bron

Shanty Sterke

Shanty Sterke

Fysiotherapeut/ bewegingswetenschapper/wetenschapsjournalist. Referent/samenvatter met specialisatie ouderen.

Zin in een leuke en boeiende cursus?

Kijk dan hier voor inspiratie!

" 3000+ tevreden fysiotherapeuten gingen je voor. "

Nieuwsbrief

Elke twee weken 3 samenvattingen voor fysiotherapeuten. Gratis, al 17 jaar. 6000+ fysiotherapeuten gingen je voor.

Volg ons op facebook:

Database met 1500+ artikelen

Voorjaar 2023

Werken met beleving en emotie binnen de fysiotherapie

3 dagen. Start 15 mei 2024. Prijs € 595,- …

Acceptance and Commitment Therapy bij pijn

3 dagen. Start 7 juni 2024. Prijs € 495,-…

Pijn- en Stressmanagement technieken

3 dagen. Start 31 mei 2024. Prijs € 595,-…

Vrouw doet pilates oefeningen en voorkomt daardoor rugpijn.

Fysiopilates opleiding

9 dagen. Start 10 september 2024. Prijs € 1395,-…

De Mindful Fysiotherapeut

8 dagen. Start 12 september 2024. Prijs € 1395,-…

Dansante Fysiotherapie op basis van Laban/Bartenieff

8 dagen. Start 20 september 2024. Prijs € 1395,-…

Vrouw stretcht mindfull tegen rugpijn.

Belevingsgericht lichaamswerk binnen de fysiotherapie

5 dagen. Start 28 september 2024. Prijs € 995,-…

kngf-logo-klein
keurmerk-fysiotherapie-logo-klein
crkbo_instelling_rgb