Muziek vermindert vermoeidheid tijdens oefenen

Muziek tijdens fysiotherapeutische oefeningen kan vermoeidheid verminderen en de neurologische sturing van de musculatuur verbeteren. Bovendien bevordert ze een positieve beleving van de oefening en kan, afhankelijk van wat nodig is, de arousal van de oefenende patiënt verhogen of verlagen: bepaalde muziek kan gestreste of drukke patiënten kalmeren, terwijl andere muziek gebruikt kan worden om passieve patiënten meer ‘actief en wakker’ te krijgen. Ook de afleiding die muziek biedt kan de fysiotherapeutische oefentrouw van de patiënt verhogen.
Welke hersenmechanismen bij het effect van muziek op oefenen een rol spelen in nog niet geheel bekend.

Fysiologische mechanismen

De perceptie van vermoeidheid heeft onder andere te maken met de perifere feedback vanuit de spierafferenten III en IV. De toename in oefenintensiteit trek de aandacht vanzelf naar deze vermoeidheidssignalen. Aandacht naar niet-taakgerichte stimuli, zoals muziek, concurreert hiermee en vermindert daardoor de waarneming van vermoeidheid. De mate waarin de aandacht naar intern of meer extern verschuift is vooral afhankelijk van de relevantie van de stimuli.

Eerder onderzoek van Bigliassi, e.a., toonde al dat muziek voor afleidende gedachten zorgt en de taakprestatie van een zwaar vermoeiende isometrische enkel dorsaalflexie oefening verbeterde. Deze verbetering was geassocieerd met een down-modulatie van de lage frequentie component (m.n. theta waves) in het EEG in de frontale, centrale en pariëtale regionen. Deze lage frequentie component in het EEG is juist versterkt aanwezig als men interoceptieve signalen verwerkt. Deze interoceptieve ‘poort’ wordt door de afleiding door muziek als het ware dicht gedrukt waardoor vermoeidheidssignalen minder waargenomen worden en de patiënt dus een zware oefening langer kan volhouden.

Er is in onderzoek naar het effect van muziek op oefenen zelden gebruik gemaakt van fMRI apparatuur omdat sterke bewegingen en metalen oefenmaterialen de fMRI meting verstoren. De auteurs bedenken echter een opzet waarbij de inzet van fMRI in dit hersenonderzoek wel mogelijk is tijdens een vermoeiende spieroefening.

Methode

Aan dit onderzoek deden gezonde (phd)studenten mee (gem leeftijd 24jr). Voorafgaande aan het experiment vulden ze een fysieke activiteiten vragenlijst in (PAR-Q). Met een handknijpkracht dynamometer werd de maximale contractie gemeten (MVC). Tijdens het experiment moesten ze herhalend knijpen met een kracht van 30% van de MVC. Deze oefening werd meerdere malen in twee condities uitgevoerd: met muziek en zonder muziek. Tussen de verschillende condities zat vijf minuten herstel.  Elke conditie duurde 10 minuten waarin ze 30 oefenherhalingen uitvoerden van 10 seconden isometrisch aanspannen en 10 seconden rust. De muziek die afgespeeld werd was ‘I heard it through the grapevine’ van het album ‘Cosmo’s Factory’

Psychologische metingen

De volgende vijf psychologisch metingen werden direct na iedere conditie afgenomen;

• Attentie toewijzing: een item 0-100. Met Intern voorbeeld: denken aan hoe moe ik me tijdens  de oefening voelde. Extern voorbeeld: dagdromen tijdens de taak.
• Ongemak in arm: een item 0-10.
• Algemene vermoeidheid: een item 0-10.
• Affectieve beleving (valentie): Feeling Scale (Hardy and Rejeski, 1989).
• Affectieve arousal: Felt Arousal Scale (Svebal and Murgtroyd, 1985).

Resultaten

Bewegen op muziek trok significant sterker de aandacht weg bij het lichaam en had een positief effect op de affectieve arousal dan bewegen zonder muziek. In tegenstelling tot ander onderzoek werden er op het ongemak in arm, algemene vermoeidheid en affectieve beleving (valentie) geen significante verschillen gevonden tussen het bewegen met- of zonder muziek. Mogelijk komt dat omdat de oefeningen relatief licht waren.

Het luisteren naar muziek activeert zoals verwacht de temporale regio (auditieve verwerking) en de insula (emotionele beleving). En het bewegen activeerde zoals verwacht de precentrale (motorisch) gyrus. Tot zover niets nieuws. Wat betreft hersenactivatie bleek dat ‘bewegen op muziek’ ten op zichtte van bewegen zonder muziek vooral de linker inferior frontale gyrus activeerde. Deze activatie bleek te negatief te correleren met ongemak van de ledemaat en algemene vermoeidheid (r tussen de -0.5 –0.6).

Opmerkingen samenvatter

De auteurs trekken voorzichtig de conclusie dat bewegen op muziek specifiek de linker inferior frontale gyrus activeert en dat dit de interne verwerking van fysiek ongemak en fysieke vermoeidheid vermindert. Hoewel de linker inferior frontale gyrus diverse functies heeft waaronder talige aspecten, heeft ze ook een functie in selectieve aandacht en intentie tot bewegen, en speelt ze bovendien een sleutelrol in het mediëren van interoceptief gewaarzijn en de perceptie van vermoeidheid. Voor fysiotherapeuten is het belangrijk te beseffen dat bewegen met muziek positief affect en arousal kan oproepen en dat dit de perceptie van vermoeidheid kan verminderen. Mogelijk dat daardoor het oefenen plezieriger en langer volgehouden kan worden en dat de oefentrouw daardoor hoger is. Wat betreft specifieke hersenregio die deze perceptie van vermoeidheid en ongemak vermindert kan men dan op basis van bovenstaand onderzoek denken aan de linker inferior frontale gyrus. Binnen dansante fysiotherapie wordt natuurlijk bij uitstek van dit mechanisme gebruikgemaakt.

Meer leren over dansant bewegen binnen de fysiotherapie? Zie: opleidingen dansante fysiotherapie.