Mindful ademen helpt de patiënt zijn emoties te reguleren

Stress en negatieve emoties zijn algemeen herstel belemmerende factoren binnen de fysiotherapie. Ze versterken pijn, vergroten de kans op chroniciteit, en vertragen bindweefsel herstel.  Het is daarom van belang dat fysiotherapeuten de patiënt, tot op zekere hoogte, kunnen begeleiden richting betere stress- en emotieregulatie.
Er is veel bewijs dat mindfulness training gunstig is voor het reguleren van emoties. Het focussen van de aandacht op de ademhaling kan hier een route in zijn. Een onderzoek toont bijvoorbeeld dat 15 minuten aandachtig focussen op de ademhaling (mindful ademen) de negatieve emotionele reactie vermindert van daaropvolgende aversieve plaatjes. De auteurs van dit artikel vragen zich af via welke hersenstructuren mindful ademen deze emotieregulatie bevordert.

Methode

Aan dit onderzoek deden 26 proefpersonen mee die geen ervaring hadden in mindfulness training of yoga. Twee weken lang moesten de deelnemers 20 minuten per dag ‘mindful ademen’ trainen. Deze training werd ondersteund door een CD. Na deze twee weken werd er een fMRI van de hersenen gemaakt terwijl de deelnemers negatieve emotionele plaatsjes te zien kregen. Tijdens het kijken naar de plaatjes moest men (a) mindful ademen toepassen of (b) alleen maar passief kijken (zonder ademfocus).
Het effect van de ademfocus werd met een sensorband rond de buik gevolgd. De mate van mindfulness direct voorafgaande aan het experiment werd gemeten via de MAAS. De actuele emoties/stemming werd via een 7-puntsschaal gemeten.

Resultaten

Als men tijdens het kijken naar de emotionele plaatjes mindful ademen toepaste was de adem frequentie significant lager dan bij het passief kijken. Het effect van ademfrequentie werd daarom uit de daaropvolgende analyses gefilterd zodat puur het effect van de aandacht focus op mindful ademen onderzocht kon worden.
Inderdaad bleek mindful ademen tot minder negatieve emoties te leiden dan passief kijken. Via mindful ademen zijn dus de negatieve emoties te reguleren.

Mindful ademen tijdens emotionele plaatjes zorgt, in vergelijk met passief kijken, voor een significant lagere activatie van de beide amygdala. De reductie in (rechter) amygdala activiteit was significant gecorreleerd met een betere emotie regulatie. Tegelijkertijd vond men bij mindful ademen een hogere activatie in een aantal netwerken (bijvoorbeeld de laterale prefrontale cortex en beide cingulate cortexen). Belangrijk hierbij is dat de verhoogde activatie in de linker prefrontale cortex correleerde met een betere emotie regulatie tijdens het kijken naar de emotionele plaatjes.

Samenvattend is er bij mindful ademen een lagere activatie van de amygdala (een soort angst kern) en een hogere activatie van de linker prefrontale cortex (betrokken bij top-down regulatie van onder andere emoties). Dit patroon van activatie en de-activatie correleerde met betere emotie regulatie. Vraag bleef of deze emotie regulatie aangestuurd werd door een dempend effect vanuit de prefrontale cortex op de amygdala. Bij nadere analyse bleek dat tijdens mindful ademen er vooral vanuit de dorsale prefrontale cortex een verhoogde connectiviteit was richting de amygdala. Mindful ademen verbetert de emotie regulatie door een versterkte top-down beteugeling van de amygdala vanuit vooral de dorsale prefrontale cortex.

Opmerking samenvatter

Voor fysiotherapeuten die werken met stressgerelateerde musculoskeletale problematiek is dit een relevant gegeven. Stress en negatieve emoties zijn, zoals gezegd, algemeen herstel belemmerende factoren. In een eerdere samenvatting meldden we al dat mindful ademen ‘piekeren’ vermindert. Piekeren is een belangrijk bon van chronische stress. Het huidige onderzoek laat zien dat mindful ademen tot betere emotieregulatie leidt tijdens actuele emotionele stimuli. Er zou via mindful ademen een beteugeling zijn van de amygdala vanuit de prefrontale cortex. Mindful ademen maar ook mindful bewegen, en mindful waarnemen in algemene zin, hoort een vaste plaats binnen de fysiotherapie te krijgen. Zie ook: de mindful fysiotherapeut.