Lunch wandelingen worden bevorderd door autonomie ondersteunende begeleidingsstijl

Fysiek actief zijn in nodig om een breed scala van chronische aandoeningen te voorkomen. De self-determination theory (SDT) van Deci & Ryan (2000) is een macro theorie van motivatie die ook toepasbaar is binnen het domein van fysieke activiteiten. Een sub-theorie daarbinnen is de Basic Needs Theory (BNT). Deze stelt dat mensen drie basis psychologische behoeften hebben. Namelijk behoefte aan:

• autonomie ( zelf kunnen bepalen),
• competentie (dat dingen lukken),
• relatedness (verbondenheid met anderen).

Het is belangrijk dat de sociale omgeving, bijvoorbeeld een begeleidend fysiotherapeut, de autonomie ondersteunt door (a) keuze opties te creëren, (b) een betekenisvolle rationale aan te beiden, (c) het perspectief van de cliënt te erkennen, en (d) geen druk uit te oefenen. Daardoor blijft het gevraagde gedrag van de cliënt een vrije autonome handeling wat de kans op internaliseren van die handeling vergroot. Ook ten aanzien van het bevorderen van fysieke activiteit blijken begeleidingsvormen die de autonomie ondersteunen effectief te zijn.
Er is echter nog weinig onderzoek gedaan naar het effect van de bron die de autonomie ondersteunende begeleiding geeft (bijv gezondheidswerker versus belangrijke ander). Een onderzoek laat zien dat het effect van autonomie ondersteunende begeleiding binnen het domein van fysiek activiteiten afhing van de bron: de partner of huisarts hadden als ‘begeleidingsbron’ meer effect dan de eigen kinderen. De auteurs van dit artikel bouwen hier op voort. Ze meten in hun onderzoek naast fysieke activiteiten ook de subjectieve vitaliteit. Subjectieve vitaliteit is het gevoel van energiek en levend zijn. Het ontstaat als gevolg van een gevoel van vrijheid, autonomie ondersteuning en intrinsieke motivatie. De onderzoekers maken ook de onderzoeksfase aanzienlijk langer dan in onderzoek gangbaar is, namelijk 8 maanden, waarvan 4 maanden follow-up. De auteurs onderzoeken ook via welke drie basis behoeften het effect van autonomie ondersteunende begeleiding de fysieke activiteiten en subjectieve vitaliteit beïnvloedt.

Stevig wandelen

De fysieke activiteit interventie die ze onderzochten was ‘brisk walking’ bij een inactieve werkpopulatie. Stevig wandelen is een veel belovende interventie om inactieve en obese mensen naar een meer actieve leefstijl te leiden. Dit komt onder andere doordat milde fysieke activiteiten het meeste ‘plezier’ in termen van stemming en emotie geven, zowel tijdens de activiteit als een korte periode direct na het wandelen. De kans dat men deze ‘plezierige’ activiteit herhaald is daardoor groter.

Methode

Aan dit onderzoek deden 69 inactieve werkers van een universiteit mee. Ze namen deel aan een 16 weken durend lunch wandel programma. De eerste 10 weken werd er in begeleide groepen gewandeld, de daarop volgende 6 weken wandelde men zelfstandig. Voorafgaand aan dit onderzoek werd in een 2 uur durend programma een aantal wandel coaches getraind in het geven van autonomie ondersteunende begeleiding. De deelnemers aan het wandelprogramma kregen vooraf een folder met informatie over (a) het oppakken en volhouden van fysieke activiteiten, (b) een blanco sectie om de redenen tot wandelen op te schrijven, en (c) wat men de prettigste wandelingen vond.
Tijdens de groepsfase (10 weken) werden de deelnemers gevraagd 3x per week tijdens de lunch 30 minuten deel te nemen aan een groepswandeling en in het weekend in totaal 60 minuten te wandelen. In de eerste 10 weken kreeg men 2x per week een email met een ondersteunende motiverende boodschap. In de volgende zes weken werd gevraagd zelfstanding 150 minuten bij elkaar te wandelen en kreeg men 3x per week een ondersteunende email boodschap.
De specifieke motivatie van de deelnemers werd onderzocht via de Exercise Motivation Inventory-2 (EMI-2: Markland, e.a. 1993). De lijst onderscheidt 14 motivatie categorieën, zoals stress management, plezier, en sociale erkenning. Elke deelnemer ontving email boodschappen toegesneden op zijn 5 hoogste motivatie categorieën.

Meetinstrumenten

• Autonomie ondersteunende begeleiding: aanpassing van de Health-Care Climate Questionnaire (HCCQ: Williams, e.a. 1996). Meting op 10 weken.
• Psychologische basis behoeften: aanpassing van de Basic Need Satisfaction at Work Scale (Deci, e.a., 2001). Meting op 5, 10, en 16 weken.
• Subjectieve Vitaliteit: 7 itemschaal van (Ryan, e.a., 1997). Meting op baseline, 16 weken en 4 maanden.
• Fysieke activiteiten: International Physical Activity Questionnaire (IPAQ: Graig, e.a., 2003).

Resultaten

De ervaren autonomie ondersteunende begeleiding door de wandelcoach voorspelt de toename in subjectieve vitaliteit direct na de interventie, en een toename in fysieke activiteiten op 4 maanden follow up. De ervaren autonomie ondersteuning vanuit het gehele programma voorspelde subjectieve vitaliteit toename direct na de interventie, maar niet een toename in fysieke activiteiten.

Mediatie via basis behoeften

De autonomie ondersteunende begeleiding had geen direct effect op subjectieve vitaliteit of fysieke activiteiten maar wel een indirect effect. Het indirecte effect van een autonomie ondersteunende wandelcoach op vitaliteit en fysieke activiteit verliep via bevrediging van de autonomie behoefte. Deze route verliep dus niet via competentie behoefte of relatedness behoefte. Het effect van de autonomie ondersteuning vanuit de bredere context van het programma werd niet door de drie basis behoeften gemedieerd.

Opmerking samenvatter

Dit onderzoek laat zien dat vooral persoonlijke begeleiding met een autonomie ondersteunende stijl een positief effect heeft op vitaliteit en fysieke activiteiten. Voor een deel komt dit effect tot stand omdat deze begeleidingsstijl aansluit bij de basis behoefte aan autonomie. Ieder mens heeft behoefte aan autonomie. Als een fysiotherapeut in plaats van een expert-adviserende-directieve rol een meer autonomie ondersteunende rol op zich neemt, is de kans grotere dat de patiënt niet alleen figuurlijk in beweging komt maar ook letterlijk. Interessant is dat er in het programma gebruik is gemaakt van email motiverende boodschappen afgestemd op de specifieke motivatie van de cliënt.