Leefstijlfactoren beïnvloeden musculoskeletale gezondheid

Chronische rugpijn is geassocieerd met inactiviteit als zowel oorzaak als gevolg. Musculoskeletale problemen, waaronder chronische pijn en beperkingen in activiteiten, zijn ook geassocieerd met andere leefstijlfactoren. Het gaat hierbij om roken, ongezond eetpatroon, ongezond gewicht, slaapproblemen en onhanteerbare stress. Huidige multidisciplinaire behandeling richt zich momenteel vooral nog op het bereiken van fysiek en functioneel herstel. Veel van de genoemde leefstijlfactoren worden hierin nog niet meegenomen. Dean et al. geven in dit narrative review een overzicht van de tot nu toe bekende relaties tussen leefstijlfactoren en musculoskeletale symptomen, met name pijn.

Roken

Roken blijkt niet alleen schadelijk te zijn voor de algehele gezondheid en trainingscapaciteit, maar ook voor het musculoskeletale systeem. Er bestaat een positieve relatie tussen het aantal jaren roken en afname in botdichtheid en fracturen. Deze gevolgen zijn ook zichtbaar bij meerokers. Roken vertraagt herstel en verhoogt de kans op complicaties na fracturen en trauma’s. Afname van botdichtheid wordt verergerd door een hoge cafeïne en alcohol inname, wat vaak gepaard gaat met rookgedrag. Roken heeft ook een associatie met lokale ontstekingsverschijnselen in het musculoskeletale systeem. Een onderzoek onder 6000 mensen vond roken als onafhankelijke risicofactor voor epicondylitis. Eén onderzoek vond dat roken de progressie van rugpijn en artritis verergert. Twee andere onderzoeken melden dat rokers een lagere pijndrempel hebben en meer pijn ervaren dan niet-rokers en ex-rokers.

Ongezond eetpatroon

Het eetpatroon beïnvloedt de trainingscapaciteit door de aanwezigheid van macro- en micronutriënten. Het BMI beïnvloedt de biomechanica en het energieverbruik. Optimale voeding en fysieke activiteit zijn in de jeugdjaren belangrijk voor en goede botopbouw en in de volwassenheid om osteopenie en osteoporose te voorkomen. Belangrijk aspect hierin is de calcium balans. De westerse leefstijl draagt bij aan een negatieve calcium balans en bot demineralisatie. Het voorkomen hiervan gaat niet alleen om calcium suppletie, maar ook andere leefstijlfactoren als een sedentaire leefstijl, cafeïne en alcoholconsumptie, roken en mogelijk ook de inname van dierlijke eiwitten hebben een negatieve invloed op de calcium balans. Daarnaast heeft het eetpatroon invloed op het lichaamsgewicht. Een te hoog lichaamsgewicht draagt bij aan kwetsbaarheid van de botten, functionele capaciteit, mobiliteit, chronische pijn, ischemische hartklachten, diabetes II, hoge bloeddruk, ontstekingsverschijnselen en een lage pijndrempel. Een onderzoek vond obesitas als onafhankelijke risicofactor voor lokale ontstekingsverschijnselen, waaronder epicondylitis. Verschillende onderzoeken vinden relaties tussen obesitas en rugpijn, hyperurikemie en jicht, en osteoartritis. Mensen met obesitas wordt aangeraden gewicht te verliezen om gezondheidsrisico’s te beperken, maar ook om mobiliteit en kwaliteit van leven te verbeteren.

Inactiviteit

De gevolgen van inactiviteit op de (musculoskeletale) gezondheid zijn alom bekend. Hart- en vaatziekten, diabetes II, bepaalde soorten kanker, maar ook musculoskeletale aandoeningen als rugpijn en degeneratieve gewrichtsaandoeningen worden in verschillende onderzoeken allemaal in verband gebracht met inactieve leefstijl.

Slaap

Mensen in westerse culturen blijken te weinig te slapen, wat zowel het fysieke als cognitieve functioneren belemmert. Een slaapduur van 8 tot 10 is optimaal, maar veel mensen slapen niet meer dan 7 uur per nacht. Bij mensen die nachtdiensten draaien worden vaker ziektes en ongevallen vastgesteld en ze hebben vaker hoge bloeddruk en hartklachten. Vijftig procent van de mensen met lage rugklachten rapporteert ook slapeloosheid. Slapeloosheid gaat gepaard met vermoeidheid, cognitieve belemmeringen, verminderde stemming, angst en depressie, oftewel klachten die ook bij mensen met chronische pijnklachten worden gezien. Ook verlaagt slaapgebrek de pijndrempel en de pijntolerantie. Emoties rondom pijnklachten en gezondheidsangst zijn de grootste voorspellers voor slapeloosheid. Slapeloosheid leidt ook tot een verstoorde immuunreactie

Stress

Mentale gezondheid heeft een directe impact op musculoskeletale gezondheid en functionele capaciteit. Dit verband is bidirectioneel: mensen met slechte mentale gezondheid hebben vaker musculoskeletale problemen en mensen met musculoskeletale klachten hebben vaak mentale klachten als onhanteerbare stress, angst en depressieve symptomen. Deze klachten kunnen weer leiden tot een verminderde pijndrempel en de fysieke capaciteit en beperkingen weer versterken. Mensen met stressklachten hebben vaak ook een ongezondere leefstijl; roken meer, slapen slechter, hebben vaker overgewicht, eten ongezonder en zijn minder fysiek actief. Het toevoegen van interventies om stress te verminderen kunnen bijdragen aan het verminderen van het musculoskeletale probleem, en vergroten de zelf-effectiviteit, het doorzettingsvermogen en de ervaren controle. Op die manier heeft de patiënt meer controle over de klacht op de korte en lange termijn, wat bijdraagt aan een goede therapie uitkomst en het herstel. Mensen die fysiek actief zijn rapporteren minder mentale klachten.

Opmerkingen samenvatter

Dit narrative review heeft verschillende onderzoeken die de relatie tussen leefstijl en musculoskeletale gezondheid analyseerden naast elkaar gelegd. Sommige van deze uitkomsten zijn maar gebaseerd op één of twee onderzoeken, dus moeten voorzichtig worden geïnterpreteerd. Wel is duidelijk dat leefstijlfactoren zeer nauw samenhangen met musculoskeletale klachten. Het toevoegen van leefstijlinterventies aan bestaande (multidisciplinaire) behandelingen zou een verrijking zijn met zeer waarschijnlijk positieve klinische uitkomsten. Voor de fysiotherapeut is het belangrijk aandacht te hebben voor de individuele leefstijlfactoren die hierboven genoemd zijn, om zo tot een behandelplan op maat te kunnen komen. Ook op het gebied van wetenschappelijk onderzoek naar de onderbouwing hiervan liggen mooie uitdagingen.