Langetermijn effecten van kyfose-oefeningen bij ouderen

Zo’n 40 procent van de ouderen heeft een hyperkyfose. Dat wil zeggen: een thoracale kyfosehoek van meer dan 40 graden. Dit neemt toe met de leeftijd. Bij vrouwen van 55 tot 80 jaar is dat naar schatting vijf graden per decennium. Hoe dat bij mannen zit, is niet goed onderzocht. Een kyfosehoek van meer dan 50 graden hangt samen met een verminderde kwaliteit van leven, achteruitgang in fysiek functioneren, vallen, en een verhoogd fractuurrisico.

De auteurs van dit artikel onderzochten in een eerdere studie of gerichte oefeningen de progressie van de leeftijdsgebonden kyfose kunnen verminderden. Honderddrie zestigplussers, mannen en vrouwen, met een kyfosehoek van minstens 40 graden, volgden drie maanden lang, tweemaal per week het oefenprogramma. Aan het eind van de interventie hadden ze een statistisch significante afname van de thoracale kyfosehoek.

Een kortdurende interventie heeft dus effect. Maar de onderzoekers vroegen zich af of dit op de lange termijn nog zichtbaar is. En of dat voor mannen anders is dan voor vrouwen.

Methode

De oefeningen in de interventiestudie waren in groepsverband onder leiding van een fysiotherapeut: krachtoefeningen rugspieren, mobiliserende oefeningen wervelkolom, en houdingscorrigerende oefeningen. In de loop van het onderzoek werden de oefeningen intensiever. De deelnemers kregen een folder mee met daarin afbeeldingen van een goede houding tijdens activiteiten van het dagelijks leven. Ze kregen ook de instructie om minstens drie keer per dag een goede houding zelfstandig te oefenen.

De primaire uitkomstmaat was verandering van de in thoracale kyfose. Met een kyphometer werd daarvoor de hoek tussen T2-T3 en T11-T12 gemeten. De verandering in de lumbale lordose was een secundaire uitkomstmaat: gemeten met de kyphometer tussen T11-T12 en S1-S2.

Andere uitkomstmaten waren:

• De Modified Physical Performance Test (PPT): een observatietest met zeven gestandaardiseerde functionele taken (opstaan, een boek oppakken en op een plank leggen, jas aan- en uitrekken e.d.).
• Loopsnelheid (m/s) over vier meter.
• De Timed Up and Go test (TUG).
• De Timed Loading Standing Test: een test voor het gecombineerde uithoudingsvermogen van romp en schouders. De deelnemer staat met een halter van een kilo in elke hand, armen in 90° anteflexie en de ellebogen gestrekt. De tijd in seconden is de uitkomstmaat.
• De 6-minuten wandeltest.
• Physical Activity Scale for the Elderly (PASE): een vragenlijst over frequentie, duur en intensiteit van de fysieke activiteit in de afgelopen week. Scores variëren van 0 tot 793, waarbij hogere scores duiden op meer lichamelijke activiteit.
• De modified Scoliosis Research Society (SRS-30): een wervelkolom-specifiek instrument om kwaliteit van leven te meten.
• De Patient Reported Outcomes Measurement Information System (PROMIS): een vragenlijst over gezondheidsgerelateerde kwaliteit van leven. Vragen in drie domeinen: lichamelijke gezondheid, mentale gezondheid, lichamelijk functioneren.

Resultaten

Drieënveertig deelnemers die aan de interventiestudie hadden meegedaan, kwamen terug voor het follow-up onderzoek. Gemiddeld drie jaar na afloop van de interventie. De deelnemers (zevenentwintig vrouwen en zestien mannen, gemiddeld 73,8 (±6,1) jaar) hadden een kyfose van gemiddeld 48,9° (±11,9°) bij de follow-up meting. In de periode na de interventie was de kyfosehoek gemiddeld anderhalve graad afgenomen. Deze verandering was niet statistisch significant anders dan de vermindering van de kyfosehoek tijdens de drie maanden interventie.

De lordosehoek werd in de follow-up periode 8,9° groter. Dat verschilde statistisch significant met de interventieperiode.

De loopsnelheid nam tijdens de follow-up periode toe met 0,08 m/s. De score op de Timed Loading Standing Test verbeterde met 17,7 seconden. Ook de mate van fysieke activiteit (vier punten op de PASE) en kwaliteit van leven (alleen de vragen die betrekking hadden op de psychische gezondheid) verbeterden. Deze verbeteringen verschilden niet significant van de verbeteringen tijdens de interventieperiode.

Wat betreft het lichamelijk functioneren, verslechterden de scores op de PPT, TUG en 6-minuten wandeltest tijdens de follow-up periode. Tijdens de interventieperiode waren deze uitkomsten verbeterd, en het verschil in uitkomst met de follow-up periode was statistisch significant. Dat gold ook voor de gezondheidsgerelateerde kwaliteit van leven (SRS-30, en PROMIS vragen over lichamelijke gezondheid en lichamelijk functioneren).

De vrouwen verbeterden tijdens de follow-up periode meer dan mannen op de Timed Loaded Standing Test en de PASE. Maar bij vrouwen daalden de scores op de POMIS (psychische en lichamelijke gezondheid) tijdens de follow-up periode meer dan bij mannen.

Discussie en conclusie

Drie jaar na afloop van een kyfosegericht oefenprogramma zijn de effecten nog zichtbaar. De thoracale kyfose werd niet groter zoals verwacht met het ouder worden. Sterker nog, de kyfosehoek werd zelfs gemiddeld anderhalve graad kleiner. Ook de lumbale lordose, de loopsnelheid, en het gecombineerde uithoudingsvermogen van romp en schouders verbeterden na de interventieperiode verder. Daarnaast werden mensen lichamelijk actiever en gaven ze hun psychische gezondheid over het algemeen een hoger cijfer.

Dat de scores op andere uitkomstmaten, zoals 6-minuten wandeltest, de PPT en andere domeinen van kwaliteit van leven, verminderden gedurende de drie jaar na de interventie, was volgens de auteurs normaal zoals verwacht bij het ouder worden.

De thoracale kyfosehoek wordt groter tijdens het ouder worden. Er is geen zorgstandaard waarin beschreven staat hoe we dit als hulpverleners kunnen vertragen. Deze follow-up studie is wat dat betreft hoopvol. Een relatief kortdurend oefenprogramma, heeft op de lange termijn nog effect.

Bron: Katzman, W. B., Parimi, N., Gladin, A., Wong, S., &amp Lane, N. E. (2021). Long-term efficacy of treatment effects after a kyphosis exercise and posture training intervention in older community-dwelling adults: A cohort study. J Geriatr Phys Ther 44(3):127-138. https://doi.org/10.1519/JPT.0000000000000262

Foto bij artikel door Charday Penn / iStock.