Communicatieve vaardigheden zijn in medische setting goed te trainen

Een groot aantal studies laten zien dat communicatieve vaardigheden aangeleerd kunnen worden, maar dat er in de loop van de tijd ook weer terugval kan optreden. Terugval in de kwaliteit van de communicatie treedt bij medische studenten vooral op in de jaren dat zij klinisch leren redeneren. Deze terugval kan met meer rigoureuze training voorkomen worden.
Studenten leren het meest (interviewen) tijdens de interactie met patiënten in een klinische setting. Voorafgaande training is echter nodig om in die periode een kader te bieden voor communicatie. Alvorens communicatieve vaardigheden aan te leren moet de student elementaire kennis hebben van medische communicatie, een positieve attitude verwerven (het nut en belang er van inzien). Dat kan bijvoorbeeld door observatie van positieve rolmodellen (Bandura). Studenten moeten getraind worden in specifieke communicatieve vaardigheden en de gelegenheid krijgen om dit in te oefenen met patiënten.
De huidige studie wil de relatie onderzoeken tussen de student zijn ‘exposure’ en ‘confidence’ in de eigen communicatieve vaardigheden, evenals de relatie tussen exposure en de daadwerkelijke kwaliteit van uitvoering van medische communicatie.
Met exposure (blootstaan aan) wordt bedoeld (a) het observeren, (b) assisteren bij of (c ) het daadwerkelijk uitvoeren van de communicatieve vaardigheid. Het onderzoek betreft vaardigheden met betrekking tot simpele communicatie in een interview tot en met complexe vaardigheden als het slecht nieuwsgesprek, crisis management en counseling.

Methode

De proefpersonen waren 172 eerste en tweede jaars medische studenten. Een zelfontwikkelde vragenlijst naar exposure en confidence werd ontwikkeld. Deze bestond uit 10 communicative vaardigheden (taken) onderverdeelt in vier categorieën:

• Interviewing
  • General adult history
  • General pediatric history
  • Eliciting sexual history
  • Eliciting history of drug or alcohol abuse
  • Eliciting history of sexual or physical abuse
• Breaking bad news
  • Breaking bad news (patient or relative)
• Crisis management
  • Managing a patient exhibiting drug-seeking behavior
  • Managing a voilent or hostile patient
• Counseling
  • Providing counseling for drug or alcohol abuse
  • Providing counseling for victim of physical or sexual abuse

Gevraagd werd het niveau van exposure en confidence per vaardigheid (taak) in te schalen. ‘Exposure’: nooit tegengekomen, alleen geobserveerd, een senior stafmedewerker geassisteerd, één keer zelf uitgevoerd, twee of meer keren uitgevoerd. ‘Confidence’ meting bestond uit een VAS van 6 cm met aan de uiteinden ‘laag’ ‘hoog’.
De studenten namen deel aan een 2 uur durende ‘Objective Structured Clinical Examination’ (OSCE) en aan een communicatie station. Bij dit communicatie station moest men drie keer tien minuten een rollenspel spelen met een getrainde patiënt. De rollen betroffen: (a) een orgaandonatie vragen aan een man waarvan zijn vrouw hersendood verklaard was. (b) het counselen van een vrouw van middelbare leeftijd met een depressie (c) het omgaan met een 70 jarige vrouw die na een val door haar dochter op de eerste hulp binnen gebracht werd.
Elk station werd door een getrainde arts door middel van een observatiescoringslijst beoordeeld. Na dit examen, aan het eind van de medische opleiding, werd bovengenoemde communicatie vragenlijst in de wachtzaal vóór de examenuitslag ingevuld.

Resultaten

De response rate was 88%. ‘Exposure’: de meeste studenten (tussen 99-94%) hadden de eerste vier vaardigheden één of meer keren uitgevoerd. Seksueel misbruik bespreken (59,6% één of meer keer). De complexere vaardigheden werden minder vaak genoemd. Bijvoorbeeld: het slecht nieuwsgesprek had 50,7% van de studenten één of meer keer gedaan en 43,3% alleen geobserveerd of geassisteerd. Omgaan met geweld bijvoorbeeld 37,8% één of meer keer uitgevoerd en 48,6% alleen geobserveerd. Counseling van slachtoffers van fysiek of seksueel misbruik had 55,6% nooit gedaan, 33,8% nooit gezien of geassisteerd, en 10% één of meer keer gedaan.
‘Confidence’: het vertouwen in de uitvoering dat men heeft van de eerste categorieën is veel hoger dan van de complexe vaardigheden zoals crisis management en counseling. Het niveau van vertrouwen neemt toe naarmate men meer exposure gehad heeft. De complexiteit van de vaardigheid kan het vertrouwen niet verklaren omdat de relatie tussen de mate van exposure en confidence blijft bestaan ook al berekent men hem telkens binnen één vaardigheid. Degenen die alleen geobserveerd en/of geassisteerd hadden, hadden meer vertrouwen dan mensen die de omschreven communicatieve taak nooit tegengekomen waren. Degene die deze taken daadwerkelijk uitgevoerd hadden weer opvallend hoger dan degene die alleen geobserveerd of geassisteerd had.
Kwaliteit van de communicatieve vaardigheid: de communicatieve prestatie op de drie OSCE stations werden gesommeerd. Het bleek dat de prestaties op deze communicatie stations toenamen van de lage exposure, naar de medium, naar de hogere exposure groep (statistisch).

Discussie

Observeren of assisteren lijkt te helpen, maar het daadwerkelijk zelf op een patient toepassen van vaardigheden geeft de meeste vaardigheids- en vertrouwens winst. Alternatieve verklaring: de relatie kan ook omgekeerd zijn, het is mogelijk dat de student met minder vertrouwen de exposure in de praktijk vermijdt.
De afgestudeerden hadden meer exposure aan simpele vaardigheden tijdens de studie ondergaan, en minder aan complexe. Het vertouwen in eerst was hoger dan in de tweede. In de opleiding van deze studenten werd ook meer informatie en oefening gegeven in simpele communicatieve vaardigheden zoals het interview en veel minder aan de complexe. Dit zou in een andere curriculum een aandachtspunt kunnen worden.