Is yoga effectief bij COPD?

Een Cochrane review uit 2015 vond dat revalidatieprogramma’s met fysieke oefeningen gunstig zijn voor het verbeteren van de gezondheidsgerelateerde kwaliteit van leven en trainingscapaciteit voor mensen met COPD. De combinatie van fysieke, ademhalings- en meditatieve oefeningen bij yoga vormen mogelijk een interessante alternatieve activiteit voor mensen met COPD. Yoga wordt nu door heel weinig mensen met COPD beoefend, terwijl mensen met astma juist behoren tot de groep die het meest gebruik maken van yoga. In het review uit 2015 werd yoga geëxcludeerd, en de voordelen van yoga bij COPD zijn niet goed systematisch onderzocht. Het doel van dit systematische review was om de effectiviteit en de veiligheid van yoga-interventies op ziekte-symptomen, kwaliteit van leven en het functioneren van patiënten met COPD.

Methode

De onderzoekers includeerden alleen gerandomiseerde onderzoeken, met als uitkomstmaten:

• Kwaliteit van leven
• Dyspnoe
• Trainingscapaciteit (gemeten met de 6-minuten wandeltest)
• Pulmonaire functie (FEV1)

Veiligheid was een secundaire uitkomstmaat. Het risico op bias werd vastgelegd met de Cochrane tool.

De interventies werden opgesplitst in 2 groepen; yoga met ademhalingsoefeningen en geen fysieke houdingen, meditatie of leefstijladviezen en complexe yoga-interventies met ademhaling en minstens 1 andere vorm erbij (houdingen, meditatie, leefstijladvies). De controle-interventies waren geen behandeling, placebo-yoga of andere actieve oefeningen.

Resultaten

Er werden 11 RCT’s geïncludeerd, met een totaal van 586 patiënten met een gemiddelde leeftijd van 57,6 jaar. De duur van de meeste yoga-interventies was 12 weken met een frequentie van 5 keer per week. Uit de meta-analyse bleek dat ademhalings-yoga significant gunstige effecten had op kwaliteit van leven, trainingscapaciteit en FEV (forced expiration volume), vergeleken met geen behandeling. De effecten op trainingscapaciteit en pulmonaire functie waren robuust; dit waren uitkomsten van studies met weinig methodologische bias. Bij de complexe yoga-interventies was er alleen een significante verbetering te zien op trainingscapaciteit. Wat betreft negatieve bijwerkingen gaven de studies geen uitsluitsel. Hoewel in 2 studies gezondheidsproblemen optraden bij deelnemers, was het niet bekend of dit te maken had met de interventie of niet. Wel bleek uit de artikelen dat de gezondheidsproblemen in de yoga-groep lager waren dan die in de interventiegroep.

Conclusie en opmerkingen

Deze meta-analyse vond robuuste effecten van yoga op trainingscapaciteit en pulmonaire functies bij patiënten met COPD. Yoga gericht op ademhalingstechnieken kan een effectieve aanvullende interventie zijn voor mensen met COPD. Zowel complexe yoga als yoga specifiek gericht op ademhaling waren effectief voor het verbeteren van de trainingscapaciteit. Daarnaast verbeterden met ademhalingsyoga ook dyspnoe en FEV1. De veiligheid van yoga bij deze patiëntengroep zou nog verder onderzocht moeten worden. De auteurs beschrijven dat er verschillende manieren zijn waarop yoga gunstig is voor mensen met COPD. Fysieke activiteit is een van de belangrijkste factoren bij het omgaan met de ziekte, maar mensen met COPD zijn significant minder actief dan hun gezonde leeftijdsgenoten. Mensen met COPD kunnen oefeningen doen op een niveau dat effectief is voor fysiologische veranderingen. Mogelijk is yoga intensief genoeg om deze veranderingen in gang te zetten gezien de vergrote trainingscapaciteit. Daarnaast kan yoga ook een rol spelen door de positieve impact van ademhalings-gerelateerde yoga stijlen op dyspnoe en FEV, mogelijk door training van de ademhalingsspieren of mogelijke afname van  sympathische activatie en toename van parasympatische activatie, zoals al in meerdere onderzoeken gevonden is.

Gezien de geïncludeerde mensen in de groep zijn de resultaten van dit onderzoek goed te vertalen naar de praktijk, aldus de auteurs. Ook blijkt uit het kleine verloop tijdens de duur van de trainingsprogramma’s dat yoga goed uit te voeren is voor deze patiëntengroep.

Bron: Holger Cramer, Heidemarie Haller, Petra Klose, Lesley Ward, Vincent Ch Chung, Romy Lauche (2019) The risks and benefits of yoga for patients with chronic obstructive pulmonary disease: a systematic review and meta-analysis. Clin Rehabil. Dec;33(12):1847-1862.

Foto bij artikel door alvarez / iStock.