Is mindfulness effectief bij centrale sensitisatie syndromen?

Side view profile portrait of a happy brunette woman relaxing breathing fresh air outdoors in summer Girl closed eyes doing deep breath exercises. Positive emotion success, peace of mind, zen concept.

Naar schatting heeft 19% van de mensen in Europa chronische pijnklachten. Binnen de nonspecifieke pijn valt een deel van de ziektes onder het Centrale Sensitisatie Syndroom (CSS). Dit zijn beelden met een hypersensitisatie van het somatosensorische systeem. Voorbeelden hiervan zijn fibromyalgie, chronische lage rugpijn of hoofdpijn en migraine. Deze ziektes tonen een versterking van de nociceptieve signalen door de aanwezigheid van een constante schadelijke perifere stimulus.

Cognitieve gedragstherapie (CBT) is een van de non-farmacologische behandelingen. Dit bevat psycho-educatie over pijn, cognitieve herstructurering, probleemoplossing, ontspanning en gedragsmatige activatie. In de laatste paar jaar is het perspectief van mindfulness toegenomen, met verschillende aanpakken, zoals mindfulness-based cognitieve therapie (MBCT), MBCT voor chronische pijn, therapie gebaseerd op mindfulness voor het verminderen van stress en de mindfulness-oriented recovery enhancement (MORE). Deze interventies zijn gericht op de toekomst, met het doel om bewustzijn en acceptatie te van het emotionele en het fysieke lijden te vergroten. Er worden bij mindfulness verschillende significante verbeteringen gevonden op pijninterferentie, zelf-effectiviteit in pijncontrole, acceptatie, vermindering van catastroferen en vermindering in de dagelijkse pijnpieken. Deze effecten zijn vergelijkbaar met wat gevonden wordt bij andere psychologische interventies als CBT.

Het doel van deze review was om de effectiviteit tussen verschillende mindfulnessinterventies op chronische pijn vast te stellen, bij verschillende aandoeningen waar pijn bij optreedt, en daarnaast wat het verschil is met cognitieve gedragstherapie.

Methode en resultaten

De onderzoekers includeerden 18 RCT’s die de effectiviteit van MBCT, MBSR, mindfulness interventies, mindfulness-based interventies (MBI) MBCT voor chronische pijn en MORE onderzocht, die vergeleken werden met mindfulnessinterventies of CBT en een controlegroep. In totaal deden er 2.567 patiënten mee aan de studies. Uitkomstmaten waren pijnperceptie, fysiek functioneren, emotioneel functioneren en/of algemene verbetering.

TIP:  Stressmanagement voor het spastische darmsyndroom

In 5 studies werd fibromyalgie onderzocht, in 5 lage rugpijn, 4 hoofdpijn/migraine en 4 nonspecifieke chronische pijn. MBSR was het meest onderzocht; dit werd gebruikt in 13 studies.

Bij fibromyalgie was mindfulness based stress reduction (MBSR) effectiever op impact en symptomen dan de gebruikelijke zorg of het psycho-educatieve programma FibroQol. Deze effecten waren na een jaar nog zichtbaar. Bij lage rugpijn was MBSR effectiever van de gebruikelijke zorg op fysiek functioneren en pijnintensiteit, maar niet beter dan cognitieve gedragstherapie. Bij hoofdpijn/migraine waren er trends te zien dat mindfulnessinterventies superieur waren, maar deze studies hadden hoog risico op bias en waren niet goed te vergelijken. Hierdoor kunnen er geen conclusies worden getrokken. Voor nonspecifieke chronische pijn konden geen conclusies getrokken worden over gedifferentieerde effectiviteit tussen mindfulness en CBT, maar mindfulnessinterventies waren wel effectiever dan de gebruikelijke zorg bij deze ziektebeelden.

Conclusie en opmerkingen

Mindfulnessinterventies zijn effectiever dan gebruikelijke zorg bij alle diagnoses, maar het is niet mogelijk om te concluderen of het ook beter is dan cognitieve gedragstherapie. MBSR is het meest onderzocht en vergelijkingen tussen mindfulnessinterventies zijn nauwelijks gemaakt.

De onderzoekers vinden het meest interessante resultaat van deze studie dat de diagnoses die deel uitmaken van CSS (fibromyalgie, chronische lage rugpijn en hoofdpijn/migraine) een gemeenschappelijke verbetering hebben met betrekkring tot pijn (impact en symptomen van fibromyalgie, pijnintensiteit en fysiek functioneren bij lage rugpijn en zelf-effectiviteit bij hoofdpijn), terwijl dat bij non-specifieke pijn niet het geval is. De auteurs suggereren dat de mindfulness-interventies efficiënter zijn bij de diagnoses waarbij een CSS-etiologie betrokken is. Het is ook mogelijk dat de categorie van niet-specifieke chronische pijn te veel heterogene diagnoses omvat, waardoor het moeilijker om duidelijkere trends te vinden. Om meer duidelijkheid te krijgen moet er worden gedifferentieerd op basis van syndromen om tot nauwkeurigere conclusies te komen.

TIP:  Mindfulness leidt tot meer objectieve afstand tot eigen piekergedachten en minder reactiviteit hierop

Voor fysiotherapeuten die mindfulness willen leren inzetten tijdens hun behandeling of in groepen is er de cursus de Mindful Fysiotherapeut.

Bron: Pardos-Gascón, E.M., Narambuen, L., Leal-Costa, C. van-der Hofstadt-Román, C.J. (2021). Differentiële werkzaamheid tussen cognitieve gedragstherapie en op mindfulness gebaseerde therapieën voor chronische pijn: systematische review. International Journal of Clinical and Health Psychology ,Volume 21, Issue 1 , januari – april 2021,

Foto bij artikel door sun ok/ Shutterstock

Bron

Marjolein Streur

Marjolein Streur

Fysiotherapeut/fysiotherapiewetenschapper. Referent/samenvatter. Speerpunt leefstijlcoaching en psychologie. Volgde de universitaire focusopleiding ‘klinische en gezondheidspsychologie’.

Zin in een leuke en boeiende cursus?

Kijk dan hier voor inspiratie!

" 3000+ tevreden fysiotherapeuten gingen je voor. "

Nieuwsbrief

Elke twee weken 3 samenvattingen voor fysiotherapeuten. Gratis, al 17 jaar. 6000+ fysiotherapeuten gingen je voor.

Volg ons op facebook:

Database met 1500+ artikelen

Voorjaar 2023

Werken met beleving en emotie binnen de fysiotherapie

3 dagen. Start 15 mei 2024. Prijs € 595,- …

Acceptance and Commitment Therapy bij pijn

3 dagen. Start 7 juni 2024. Prijs € 495,-…

Pijn- en Stressmanagement technieken

3 dagen. Start 31 mei 2024. Prijs € 595,-…

Vrouw doet pilates oefeningen en voorkomt daardoor rugpijn.

Fysiopilates opleiding

9 dagen. Start 10 september 2024. Prijs € 1395,-…

De Mindful Fysiotherapeut

8 dagen. Start 12 september 2024. Prijs € 1395,-…

Dansante Fysiotherapie op basis van Laban/Bartenieff

8 dagen. Start 20 september 2024. Prijs € 1395,-…

Vrouw stretcht mindfull tegen rugpijn.

Belevingsgericht lichaamswerk binnen de fysiotherapie

5 dagen. Start 28 september 2024. Prijs € 995,-…

kngf-logo-klein
keurmerk-fysiotherapie-logo-klein
crkbo_instelling_rgb