Is er bewijs voor krachtenoverdracht langs myofasciale ketens?

Fascia is een mechanisch actief weefsel met proprioceptieve en nociceptieve functies. In tegenstelling tot eerdere aannames vormen de fascia een netwerk waarbij de skeletale spieren van het lichaam zijn verbonden. Dit is belangrijk omdat fasciaal weefsel in staat is om de mate van elastische rek te veranderen. Volgens verschillende onderzoekers is de mate van kracht die zo in het fasciale weefsel kan ontstaan voldoende om de musculoskeletale dynamiek te veranderen.
Een van de hypotheses van verschillende auteurs is dat hydratatie een rol speelt bij het beïnvloeden van de fasciale tensie. In een eerdere studies vonden de onderzoekers een verband tussen stijfheid en een verandering in de vochtinhoud van de fasciale weefsels. Een andere theorie is dat spiercontracties direct invloed hebben op de fascia en daarbij stijfheid in aanliggende weefsels verandert.
Onafhankelijk van de onderliggende mechanismes is de mogelijkheid van de fascia om de mechanische eigenschappen aan te passen potentieel interessant voor therapie en training. Als de spanning van fasciale weefsels verkleind of vergroot kan worden in reactie op bewegingen, kan de kracht overgedragen worden op aanliggende structuren. In een systematisch review toonde Wilke al aan dat er goed bewijs is voor het bestaan van drie myofasciale ketens: de superficial backline (SBL: plantaire fascia, gastrocnemius, hamstrings en erector spinae), de back functional line (BFL: latissimus dorsi, contralaterale gluteus maximus, vastus lateralis) en de front functional line (FFL: adductor longus, contralaterale rectus abdominis, pectoralis major). Het doel van deze studie was om een systematisch overzicht te geven van longitudinale krachtenoverdracht in myofasciale ketens gebaseerd op kadaverstudies en in vivo experimenten.

Methode

Anatomische dissectiestudies en in vivo experimenten werden geïncludeerd. Deze studies waren gericht op de krachten overdracht door directe myofasciale connecties tussen de componenten van de SBL, BFL en FFL.
Om de methodologische kwaliteit vast te stellen scoorden twee onafhankelijke onderzoekers de studies op de QUACS en de PEDro-schaal.

Resultaten

Negen studies werden geïncludeerd, met een matige tot excellente methodologische kwaliteit.

Superficial backline (SBL)
Twee studies rapporteren krachtenoverdracht tussen de plantaire fascie en de achillespees (matige bewijssterkte). **Voor een toelichting over bewijs sterkte zie eind van dit artikel. Een onderzoek vond een krachtenoverdracht tussen bewegingen van het bekken of hamstring en de m. Gastrocnemius (matige bewijssterkte). Drie studies concludeerden dat er een krachtenoverdracht is tussen de hamstrings en het sacrotuberale ligament of de thoracolumbale fascia. (matige bewijssterkte).

Back functional line (BFL)
Drie studies vonden een krachtenoverdracht tussen de latissimus dorsi en de controlaterale gluteus maximus en de TLF (matige bewijssterkte). Voor een overdracht tussen gluteus maximus en de vastus lateralis werd geen bewijs gevonden.

Front functional line (FFL)
Matige bewijs sterkte voor een lichte, maar niet significante krachtenoverdracht op één transitie.

Conclusie en opmerkingen

Voor de superficial backline (SBL) en back functional line (BFL) is er bewijs van matige sterkte dat er inderdaad een overdracht is van krachten op alle drie de transities (gebaseerd op 6 studies), of op één of twee transities (drie studies). In de front functional line (FFL) geeft één studie aan dat er bewijs is van matige sterkte voor een lichte, maar niet significante krachtenoverdracht op één transitie. Deze resultaten uit dit review laten zien dat er via de fascia mogelijk krachten overgedragen kunnen worden tussen sommige van de aanliggende structuren. Krachtentransfer kan een impact hebben bij overbelasting en op de sportuitvoering. De auteurs benadrukken dat bij musculoskeletale klachten een holistische benadering beter op zijn plaats is dan focussen op enkele lokale structuren, zeker bij overbelasting en uitstralende pijn.

Voorbeelden van klinische toepassingen zijn:

• Superficial backline (SBL): een stijf gastrocnemius-achilles pees complex is geassocieerd met faciitis plantaris. Waarschijnlijk door krachten overdracht via de fascia. Het stretchen van een stijf gastrocnemius-achilles pees complex is daarom een behandel optie.
• Front functional line (FFL): krachten disbalans tussen adductor longus en onderste buikspieren is geassocieerd met liespijn. Rekken van de gespannen adductor longus en versterken van de slappe buikspieren is daarom een behandel optie.

Myofasciale ketens een rol spelen bij de bewegingsuitvoering. Eerdere studies lieten zien dat:

• De ROM van de enkel lijkt samen te hangen met een voorovergebogen houding van het hoofd.
• Passieve hamstring stretching vergroot de de ROM van de cervicale wervelkolom.
• Zelf toegepaste myofasciale release van de fascia plantaris vergroot de score op de sit-and reach.
• De ROM van de enkel wordt ook beïnvloed door de positie van de heup.

Er is echter nog veel meer onderzoek nodig naar dit onderwerp, want verschillende methodieken gebruikt in de studies verlagen de vergelijkbaarheid van de resultaten. 

**Levels of evidence were classified as:

• strong (consistent findings among multiple high-quality studies),
• moderate (consistent findings among multiple low-quality studies and/or one high-quality study),
• limited (one low-quality study),
• conflicting (inconsistent findings among multiple studies),
• no evidence (no studies available)