Inrichting van wijk hangt samen met het aantal valpartijen bij ouderen

Ouderen die in de stad wonen, schatten de beloopbaarheid van hun wijk (hoe makkelijk het is om in de buurt te lopen) lager in wanneer ze recent gevallen zijn. Dat is een conclusie van Amerikaanse onderzoekers in hun artikel in het tijdschrift Journal of Geriatric Physical Therapy.

De beloopbaarheid, of zogeheten walkability, in een wijk hangt af een aantal omgevingsfactoren. Zoals de diversiteit aan woonhuizen, winkels, recreatiemogelijkheden en bedrijven in de buurt; de aanwezigheid van wandel- en fietspaden; criminaliteit en veiligheid.

In een wijk die als goed beloopbaar wordt beoordeeld door de bewoners, is de drempel om naar buiten te gaan lager. Dat vertaalt zich in gezondere buurtbewoners, minder obesitas en diabetes.

Beloopbaarheid wordt beïnvloed door sociaaleconomische factoren. In buurten waar veel mensen met lagere inkomens wonen, gaan ouderen minder vaak een blokje om voor de ontspanning. Zij lopen vooral buiten met een bepaald doel, om boodschappen te doen bijvoorbeeld.

Een slechte staat van de straten, hoge stoepranden, het ontbreken van bankjes, gevaarlijke kruispunten, fietsers en skateboarders op de stoep, kunnen een gevoel van onveiligheid geven, en een belemmering zijn voor een ommetje. De omgevingsgevaren kunnen ook leiden tot valpartijen, en tot een grotere angst om te vallen.

Uit eerdere studies blijkt dat wanneer er rekeningen wordt gehouden met de inrichting van de buitenruimte, mensen eerder naar buiten gaan. Maar in een stedelijke omgeving zijn de mogelijkheden om de bebouwde omgeving te veranderen beperkt. Daarom richtten de auteurs van dit artikel zich op ouderen die in een stad wonen. Ze vroegen zich af of ouderen de beloopbaarheid in de buurt anders ervaren wanneer ze onlangs gevallen zijn.

Methoden

Aan dit onderzoek deden 132 oudere stadsbewoners uit de Amerikaanse stad Flint mee. Aan de hand van een enquête beantwoordden ze vragen over hun valgeschiedenis, gezondheid en mate van lichamelijke activiteit.

Daarnaast kregen ze een vragenlijst over hun perceptie van de beloopbaarheid van de buurt, de Neighborhood Environment Walkability Scale-Abbreviated (NEWS-A). De NEWS-A heeft vragen op een 4-punts likertschaal over:

• bewoningsdichtheid (hoe vaak komen vrijstaande eengezinswoningen, rijtjeshuizen, appartementen of flatgebouwen voor in uw directe woonomgeving?)
• diversiteit (hoe lang moet u lopen naar winkels, bibliotheek, sportgelegenheden, etc?)
• toegankelijkheid (winkels zijn gemakkelijk te voet te bereiken; er zijn veel plaatsen om naartoe te gaan op loopafstand bij mijn huis; het is gemakkelijk om van mijn huis naar een bushalte te lopen)
• straatconnectiviteit (de afstand tussen kruispunten in mijn buurt is meestal kort; er zijn veel alternatieve routes om van plaats naar plaats te gaan in mijn buurt)
• infrastructuur en veiligheid (er zijn trottoirs in de meeste straten in mijn buurt, mijn buurt is ’s avonds goed verlicht, wandelaars en fietsers op straat kunnen gemakkelijk gezien worden door mensen in hun huizen, er zijn oversteekplaatsen bij drukke straten)
• verkeersveiligheid (er is zoveel verkeer langs de straten dat het moeilijk is om in mijn buurt te wandelen, de snelheid van het verkeer op de meeste straten is meestal laag, de meeste chauffeurs overschrijden de toegestane snelheid tijdens het rijden in mijn buurt)
• criminaliteit (er is veel criminaliteit in mijn buurt, de criminaliteit in mijn buurt maakt het onveilig om overdag te wandelen).

De onderzoekers verdeelden de ouderen, op basis van hun recente valgeschiedenis, in twee groepen. Ouderen die in de afgelopen vier weken waren gevallen kwamen in de ene groep; degenen die niet gevallen waren in de andere. De groepen werden vergeleken wat betreft hun perceptie van de beloopbaarheid in hun wijk.

Resultaten

45,4% van de 132 ondervraagden meldde één of meer keren te zijn gevallen in de afgelopen vier weken. De vallers hadden een hogere BMI, meer visusproblemen, sensibiliteitsstoornissen in de voeten, polyfarmacie (gebruik van vijf of meer geneesmiddelen), en gebruikten vaker een loophulpmiddel.

De antwoorden op de vragen over diversiteit en toegankelijkheid verschilden statistisch significant tussen de groepen. De vallers vonden de bereikbaarheid van voorzieningen in hun buurt (bus- en tramhaltes, winkels etc.) slechter dan de niet-vallers.

Andere constructen van de NEWS-A (straatconnectiviteit, voetgangers- en verkeersveiligheid, loop- en fietspaden of criminaliteit) werden door de recente valgroep weliswaar lager beoordeeld dan de andere groep. Maar deze verschillen waren niet statistisch significant.

Bij nadere analyse, waarbij de auteurs rekening hielden met andere factoren die het verschil tussen de groepen kunnen verklaren (leeftijd, hoeveelheid lichamelijke activiteit, visusproblemen, medicatie, en BMI), bleek er een verband tussen de perceptie van diversiteit en toegankelijkheid en vallen. Met andere woorden: naarmate het moeilijker werd om naar een bushalte of winkel te lopen, hoe groter de kans op vallen.

Discussie

Fysiotherapeuten geven vaak wandeladviezen als onderdeel van een oefenprogramma. De auteurs van dit artikel vinden dat therapeuten in een gesprek met oudere patiënten ook omgevingsbarrières moeten bespreken die kunnen belemmeren om in hun buurt te wandelen. Vooral bij ouderen die recent gevallen zijn. Hoe makkelijk kunt u in uw buurt naar de winkel lopen? Hoe makkelijk/ moeilijk is het om de bushalte te bereiken? Als de patiënt aangeeft dat het moeilijk is om naar de winkel of bushalte te lopen, dan is dat een mooie aanleiding om voorlichting over valpreventie te geven. Want, zo blijkt uit dit onderzoek: hoe moeilijker ouderen dit vinden, hoe groter de kans op vallen.

Het is goed om te weten dat in veel gemeenten in Nederland problemen in de buitenruimte (kapot bankje, losliggende stoeptegels, kapotte straatverlichting e.d.) makkelijk en snel gemeld kunnen worden via de BuitenBeter app. Dus als dit soort belemmeringen naar voren komen in een gesprek met de patiënt, kan de fysiotherapeut ook een rol spelen bij het verbeteren van de buitenruimte.

Bron: Blackwood, J., Suzuki, R., & Karczewski, H. (2022). Perceived Neighborhood Walkability is Associated with Recent Falls in Urban Dwelling Older Adults. Journal of geriatric physical therapy (2001), 45(1), E8–E15. https://doi-org.eur.idm.oclc.org/10.1519/JPT.0000000000000300

Foto bij artikel door funky-data / iStock.