Indicaties voor Tai Chi binnen de Fysiotherapeut

Overzicht
Er zijn diverse indicaties voor het gebruik van Tai Chi. In dit hoofdstuk zullen we de indicaties behandelen die onderzocht zijn in relatie met Tai Chi.
Tai Chi kan op een zeer breed gebied ingezet worden. In veel onderzoeken ging het om oudere patiënten, maar ook bij kinderen werden de voordelen van Tai Chi gevonden (Chang 2008). Tai Chi is verder ook zeer goedkoop bevonden in vergelijking met andere vormen van therapie (Li 2001, Klein 2004).

Er is veel onderzoek gedaan naar de effecten van Tai Chi, al is de kwaliteit van deze onderzoeken zeer wisselend (bijlage VII). De meerderheid van de onderzoeken concluderen positieve effecten op zowel fysieke als geestelijke gezondheid.

In een onderzoek naar de vraag of mensen op zoek zijn naar een andere manier van therapie, zoals Tai Chi, kwam naar voren dat deze er wel degelijk is. Onder 249 patiënten met chronisch lage rugpijn wilde 41% Tai Chi proberen wanneer deze door de huisarts werd aanbevolen en er geen extra kosten aan verbonden waren. Ook kwam naar voren dat 91% geen kennis had van de therapie (Sherman 2004).

Een voordeel van Tai Chi is dat het als zeer goedkoop bevonden is, in vergelijking met andere therapievormen (Li 2001, Klein 2004). Het belang van een frequent trainen voor een langere tijd zou de effecten ten goede komen. Hoe langer de periode dat Tai Chi beoefend wordt, des te duidelijker de effecten (Taylor-Piliae 2004). Hij geeft aan dat mensen met de meest passieve levenstijl de grootste resultaten boeken.

Er zijn diverse indicaties voor de toepassing. In dit hoofdstuk zullen we de indicaties behandelen die onderzocht zijn in relatie tot Tai Chi. Wat opvalt, is dat Tai Chi zeer breed inzet baar is. In veel onderzoeken ging het om oudere patiënten, maar ook bij kinderen werden de voordelen van Tai Chi gevonden (Chang 2008).

Hieronder volgt een selectie indicaties die naar voren komen uit verschillende onderzoeken:

• Stress
• Pijn
• Kracht
• Coördinatie
• Flexibiliteit
• Looppatroon
• Balans en zelfredzaamheid bij ouderen
• Osteoporose
• Longfunctie
• Hartfunctie
• Bloeddruk
• Cholesterol
• Immuunfunctie

Stressgerelateerde klachten

Stressvermindering is een belangrijke factor geworden binnen onze samenleving. Er zijn diverse pogingen gedaan om een beleid te voeren dat dit kan bewerkstelligen.
Bij Tai Chi wordt er gestreefd na een zo rustig mogelijke uitvoering van de oefeningen, waardoor het lichaam tot rust zou komen. Er zijn echter weinig onderzoeken die gericht zijn op het effect van Tai Chi op stressvermindering. Een systematische review die verschillende onderzoeken bestudeerd heeft, trok als conclusie dat Tai Chi positieve invloed heeft op stress (Norlander 2000). Een kanttekening die hierbij gemaakt moet worden is dat de lengte waarin Tai Chi beoefend wordt, invloed heeft op het effect. In een onderzoek wordt aangetoond dat er in een vroeg stadia van het leren juist verhoging van stress wordt waargenomen. Bij het langer uitoefenen van de oefeningen, nam de stress echter weer af.
Stress in combinatie met Tai Chi werd onderzocht onder HIV patiënten. Er werd een betere kwaliteit van leven gevonden, vermindering in stress en een verandering in de copingstijl (Robins, 2006).

Pijn

Pijn is een veel voorkomende klacht. In een kritische review van Klein (2004) werden 200 gepubliceerde onderzoeken opgenomen uit de periode tussen 1985-2003. Zeventien onderzoeken voldeden aan de voorafgestelde eisen. Hierin kwam naar voren dat Tai Chi voordelen had voor mensen met chronische pijnklachten door artritis of lage rugklachten. De patiënten hadden een duidelijke vermindering in pijn na het uitvoeren van Tai Chi. In dit onderzoek komt verder naar voren dat Tai Chi positieve effecten had op de volgende punten: kwaliteit van leven, bloeddruk, long capaciteit, balans, immuunrespons, flexibiliteit, kracht en bewegingsgevoel.

De studie van Abbott (2007) toont aan dat Tai Chi positieve effecten heeft op de algemene gezondheid bij mensen met hypertensie hoofdpijn. De resultaten werden gemeten aan de hand van de HIT-6 en SF-36v2. De HIT-6 is een evaluatielijst die aantoont wat de impact van de hoofdpijnklachten zijn in hun functioneren. De SF-36v2 meet de factoren van de gezondheid, bestaande uit algemene gezondheid, fysieke functioneren, lichamelijk pijn, sociale functioneren, rol beperkingen tijdens emotionele problemen en emotioneel welzijn.

Kracht

In een onderzoek naar de kracht veranderingen werd een significante verbetering gezien na het beoefenen van Tai Chi. De kracht van de musculus Quadriceps steeg met 43,3% en mensen konden 67,8% langer op een been staan. Deze twee hebben waarschijnlijk een nauw verband met elkaar (Qin 2005).

Coördinatie

Motoriek is een belangrijk aspect om goed te kunnen functioneren. Pei (2006) toont aan dat de interventiegroep die op reguliere basis Tai Chi beoefend in de afgelopen 3 jaar een beter resultaat behaalde bij het meten van oog-hand coördinatie. Er is sprake van een meer nauwkeurige plaatsing van de hand in een korter tijdsbestek.

Flexibiliteit

Verminderde flexibiliteit is een belangrijk probleem bij patiënten met Spondylitis Ankylopoetica. Hierdoor worden zij beperkt in hun ADL. Uit een onderzoek onder patiënten met Spondylitis Ankylopoetica werd een verbeterde flexibiliteit gevonden evenals een vermindering van de ziekte activiteit (Lee, 2007). In het onderzoek kregen beide groepen de standaard medicatie, de interventiegroep volgde een Tai Chi programma van acht weken. Het placebo effect kon echter bij dit onderzoek niet volledig worden uitgesloten.

Looppatroon

Uit een onderzoek van Greenspan (2007) met vrouwen boven 70 jaar is gebleken dat na een jaar lang Tai Chi beoefenen de zelfredzaamheid, evenals de mobiliteit van het lopen verbetert.
In een ander onderzoek werd een verbetering van de 6-min looptest waargenomen van 25% (Yeh, 2004).

Balans en zelfredzaamheid bij ouderen

Het is algemeen bekend dat de samenleving aan het vergrijzen is. Daarom wordt er ook steeds meer aandacht aan de ouderen besteed. Vallen is een bekend risico bij veel ouderen en komt steeds vaker voor (Stevens 2005). Om een juiste therapie aan te bieden voor valpreventie is al veel onderzoek gedaan. Om ouderen preventief te beschermen tegen vallen is het goed om oefeningen te doen (Hakim 2003). Uit diverse onderzoeken is gebleken dat Tai Chi zorgt voor een betere balans bij ouderen (Hakim 2003, McGibbon 2005, Verhagen 2004). Hiernaast gaat ook de zelfredzaamheid en de fysieke capaciteit vooruit (Li 2001).

Bij ouderen duurt het langer voor dat er resultaten merkbaar zijn (Hong 2000). Daarom is het van belang dat de therapie langere tijd wordt volgehouden, zoals dit bij Tai Chi het geval is (Li 2001, Klein 2004). Een probleem dat vaak gezien wordt bij ouderen is dat zij zich niet meer vlot kunnen voortbewegen en dat de zelfredzaamheid daalt. Uit een onderzoek onder oudere vrouwen is gebleken dat na een jaar lang Tai Chi beoefenen de zelfredzaamheid verbetert (Greenspan 2007).
Uit onderzoek blijkt dat ouderen Tai Chi ook een leuke vorm van oefenen vinden. De voornaamste reden is het feit dat er geen benodigdheden voor nodig zijn en de oefeningen niet te complex zijn (Yau 2002).

Osteoporose

Naarmate men ouder wordt gaat de kwaliteit van het bot omlaag. Het bot wordt dunner en de samenstelling verandert. Hierdoor wordt het bot zwakker en kan er osteoporose ontstaan. Taylor (2008) schrijft in een Canadees blad het volgende: Factoren die de kans op osteoporose vergroten zijn:
– familiaire aanleg
– laag lichaamsgewicht
– inactieve levensstijl
– drinken van meer dan 4 koppen cafeïnehoudende dranken per dag
Om de sterkte van het bot weer te doen toenemen is lichaamsbeweging geïndiceerd. Yoga en Tai Chi zijn hier uitermate geschikt voor. Uit een ander onderzoek kwam ook naar voren dat de kwaliteit van het bot verbeterde na het beoefenen van Tai Chi (Qin 2005).

Longfunctie

Tai Chi wordt gezien als een milde oefentherapie, omdat het vaak niet meer dan 55% van de maximale zuurstofopname vraagt (Li 2001, Yeh 2007). Dit maakt Tai Chi gangbaar voor mensen die geen zware inspanning kunnen of mogen leveren.
Vergeleken met andere oefeningen heeft Tai Chi een lagere ventilatie equivalent (Li 2001). Dit zou betekenen dat het beoefenen van Tai Chi een rendementvoller zuurstofverbruik tot gevolg heeft. Ook bij mensen met astma werd een verbetering in longfunctie gevonden (Chang 2008).

Hartfunctie

Het trainen voor een verbetering in hartfunctie is een veel voorkomende indicatie bij fysiotherapie. Vaak wordt dit gedaan op een cardiofitness apparaat zoals een hometrainer, crosstrainer of loopband. Volgens westerse maatstaven wordt de training met een bepaalde intensiteit en duur gedaan. Hierdoor is het van belang dat degene dit ook leuk vind om vol te houden. Een alternatief voor cardiofitness kan Tai Chi zijn. In meerdere onderzoeken komt namelijk naar voren dat dit positieve effecten laat zien (Verhagen 2004). Volgens een onderzoek door Taylor-Piliae (2004) heeft Tai Chi een positief resultaat op het aëroob vermogen. Young (1999) ondersteunt dit, hij onderbouwt dit met een gerandomiseerde controle studie. Hij toont aan dat individuen die op reguliere basis oefenen een daling hebben van hun systolische bloeddruk in rust. De controle groep hield een duidelijk hogere waarde over na het afleggen van een loopprogramma. Yeh (2004) geeft een verklaring voor de betere prestatie. Uit zijn onderzoek blijkt dat B-type natriuretic peptide levels stijgen, wat een verbetering van de druk suggereert tijdens het vullen van het hart.

Bloeddruk

In Nederland is een verhoogde bloeddruk doodsoorzaak nummer één. Het is ook één van de belangrijkste risicofactoren voor hart- en vaatziekten. In het bijzonder bij ouderen is een verhoogde bovendruk een veelvoorkomend probleem (Leent-Loenen 2008).
De onder-en bovendruk verandert positief na het beoefenen van Tai Chi (Tsai, 2003).
Uit onderzoek blijkt dat Tai Chi ook een verandering in het bloed bewerkstelligt. Er treedt namelijk een vermindering op in de bloedsuikerspiegel (A1C level). Hiernaast neemt het aantal afweercellen in het bloed toe (Yeh 2007).

Cholesterol

De laatste jaren heeft de invloed van cholesterol ook steeds meer bekendheid gekregen. Cholesterol is namelijk één van de belangrijkste risico factoren voor het krijgen hart- en vaatziekte. Een op de drie volwassen Nederlanders heeft een verhoogd cholesterol gehalte volgens het Cholesterol Informatie Centrum (www.cholesterol.nl). Uit onderzoek blijkt dat cholesterolwaardes daalde na het beoefenen van Tai Chi (Tsai, 2003).

Immuunsysteem

Irwin (2004), geeft aan dat ouderen vatbaarder zijn voor ziektes, vanwege een verminderde immuunfunctie. In zijn onderzoek krijgt de interventiegroep 15 weken lang een Tai Chi programma waarin zij 3 maal per week 45 minuten oefenen. Dit resulteert in een hogere cell-mediated immunity (CMI). Dit resulteert in een betere immuun functie.

In de studie van Yeh (2006) word aangetoond dat als men op reguliere basis Tai Chi beoefend, er veranderingen op celniveau zich afspelen. Het betreft hier over een toename van T-cellen. Deze cellen hebben een belangrijke functie in het immuunsysteem en deze toename heeft als gevolg een verminderde kans op ziektes.

Concluderend

Dit is echter een selectie van indicaties waar Tai Chi voor gebruikt kan worden. Het werkveld van een fysiotherapeut is echter breder dan de beschreven indicaties. Uit verder onderzoek zal moeten blijken dat er meerdere indicaties zijn waar Tai Chi een positief effect kan hebben.

© www.PsychFysio.nl