Hoe zet je dansante fysiotherapie in bij laag belastbare patiënten?

Mensen met kanker hebben symptomen die deels toe te schrijven zijn aan de ziekte, maar ook de behandeling kan voor klachten zorgen. De klachten bestaan op fysiek, mentaal en/of sociaal niveau. Een biopsychosociale benadering is een belangrijk onderdeel in veel revalidatieprogramma’s die zich richten op re-integratie van de patiënt in de familie, sociale activiteiten en op werk. Fysieke activiteit is van groot belang tijdens en na een behandeling om zowel de fysieke als mentale kracht te vergroten. Door actief te blijven verminderen klachten zoals vermoeidheid.
Fysiotherapeuten kunnen hier een bijdrage leveren in de kracht- en conditietraining. De vraag is echter of dit altijd op de loopband, fiets of met halters moet plaatsvinden. Dansante elementen invoegen in de training kan de training stukken plezieriger en onderhoudender maken.

Dansant bewegen is een vorm van beweging die verschillende biopsychosociale aspecten aanspreekt. De fysieke intensiteit kan hierbij variëren van heel laag tot hoog-intensief en bovendien zijn er allerlei sociale aspecten te integreren, zoals in tweetallen de dansante fysiotherapie uitvoeren. Dansant bewegen met een fysiotherapeutisch doel kan vele vormen aannemen, van traditionele dansvormen (zoals ballroom dansen) tot vrije bewegingsimprovisaties.
In deze systematische review bekijken de onderzoekers wat er wetenschappelijk bekend is over de effecten van dansen bij mensen met kanker.

Methode

In de reviewstudie werd gekeken naar mensen die behandeld werden voor kanker of een behandeling afgerond hadden. De deelnemers waren ouder dan 18 jaar en kregen een bepaalde vorm van dansant bewegen.

Resultaten

De gegevens werden verzameld uit zes gecontroleerde studies. De types van dansen varieerden. Uit analyse van de resultaten bleek dat dansant bewegen positieve effecten heeft op het welzijn, fysieke uithoudingsvermogen, vermoeidheid en copingmechanismes tijdens en na de behandeling.
Voor het opzetten van een dansant bewegen voor mensen met kanker zijn er een aantal punten waar rekening mee gehouden moet worden.

• Een sterk gestructureerde training lijkt voor deze groep mensen niet wenselijk of haalbaar te zijn. Uit de studies blijkt dat de patiënten en hun partners meer tijd nodig hadden om de stappen te leren dan in een reguliere ballroomklas. In die zin zijn gestructureerde bewegingsimprovisaties een betere keuze.
• De deelnemers waarderen het erg dat de training wordt aangepast aan hun fysieke mogelijkheden.
• Ondanks dat veel mensen vermoeidheid rapporteerden, kon iedereen 90 minuten dansant bewegen met telkens een aantal minuten pauze goed volhouden.
• Een belangrijke voorwaarde voor veel deelnemers was dat de training in een besloten kleine groep plaatsvond.

Er waren geen contra-indicaties om mee te doen aan danstrainingen, behalve algemene contra-indicaties voor fysieke activiteit. De auteurs concluderen dat dansen bij mensen met kanker de kwaliteit van leven lijkt te vergroten, ook als er sprake is van vermoeidheidsklachten.

Pilotstudie

Aan de hand van de resultaten uit dit systematische review zetten de auteurs een pilotstudie op naar de effecten van ballroomdansen. De 27 deelnemers kregen 1 keer per week een training van 90 minuten, met een korte rust van 5 tot 10 minuten in zoveel pauzes als ze zelf nodig hadden. De meeste deelnemers kwamen trouw iedere week, ook bij een verergering van de symptomen. Meer dan 90% van de deelnemers was erg tevreden met de aanpassingen van de training aan hun fysieke mogelijkheden, de opbouw van de training en de mogelijkheden om te oefenen. Ook deze groep gaf aan een kleine vaste groep belangrijk te vinden. Vooral de sfeer en het sociale aspect van de trainingen werd gewaardeerd en alle deelnemers wilden de training nog langer blijven volgen.

Opmerkingen samenvatter

Dansen blijkt mensen met kanker fysiek actiever te maken. De wekelijkse activiteit heeft een positieve invloed op verschillende psychosociale factoren, maar het bewijs is nog beperkt. Interessant voor dansante fysiotherapeuten is dat deze laag belastbare groep een duidelijke voorkeur voor de opzet van de training:

• geen sterk gestructureerde dansante bewegen,
• dansant bewegen aangepast aan hun draagkracht,
• korte zelfgekozen pauzes toestaan,
• kleine besloten groep.

Juist deze voorwaarden zorgen dat dansante fysiotherapie veel te bieden heeft, want dansscholen voldoen hier doorgaans niet aan.
Bij Psychfysio bieden we chronische pijnpatiënten met veel succes het programma ‘Dans je vrij van pijn’ aan. De groepen die we ondertussen gedraaid hebben geven exact dezelfde voorkeuren aan als in het bovenbeschreven onderzoek. Dat doet vermoeden dat dit een algemene voorkeur is voor laag belastbare patiënten. Wij hebben gemerkt dat chronische pijnpatiënten enorm blij zijn een ruimte te hebben waarin ze vrijelijk kunnen experimenteren met dansant bewegen, en waarbij het heel gewoon is om even niet mee te doen. Voor bijna iedereen is dit dansante bewegen binnen een fysiotherapeutische setting een weldaad voor het lichaam en natuurlijk de psyché.