Hoe woordkeuze invloedt heeft op pijnbeleving

Woorden die gebruikt worden tijdens pijnlijke medische procedures hebben invloed op de mate van pijn en ongemak tijdens de procedure. Pijn gerelateerde woorden kunnen de pijn-neuromatrix activeren. Patiënten rapporteren meer pijn en ongemak als de uitleg van de procedure gaat over hoe pijnlijk het is en als de procedure wordt uitgelegd aan de hand van pijngerelateerde woorden. Ziekte gerelateerde woorden verlagen de pijntolerantie.

Dit kan verklaard worden aan de hand van twee verschillende theorieën: motivational priming theory (Lang, 1995) en de theorie van de neurale netwerken (Hebb, 1949). De motivational priming theory stelt dat het gebruik van negatieve of pijngerelateerde woorden de arousal en de pijnemotie vergroten. Bovendien maakt het de herinnering aan pijn in reactie op schadelijke prikkels groter. Dit lijkt niet alleen te gelden voor woorden, maar bijvoorbeeld ook voor afbeeldingen. In een eerdere studie naar deze theorie werd aangetoond dat mensen die onprettige plaatjes zagen voordat ze een pijnlijke prikkel kregen sterkere toename in hartfrequentie, nociceptieve flexie-reflex en huidgeleiding hadden dan mensen die neutrale plaatjes te zien kregen. De theorie van neurale netwerken (TNN) stelt dat er sterke synaptische verbindingen worden gevormd tussen het semantische geheugen en motorische of somatosensorische neurale netwerken, op het moment dat deze hersengebieden tegelijkertijd worden geactiveerd. Deze effecten kunnen blijven bestaan na het horen van het pijngerelateerde woord, ook als er geen pijnlijke prikkel wordt toegediend.

Doel en methode

In deze studie kijken de onderzoekers via fMRI hoe pijnregelateerde woorden, neutrale woorden en niet-pijngerelateerde negatieve woorden die samengaan met een pijnlijke prikkel worden verwerkt in het brein. Daarnaast onderzoeken ze hoe de pijnervaring wordt gescoord na het zien van de woorden uit de drie verschillende categorieën.

Zeventien gezonde deelnemers tussen 20 en 31 jaar kregen pijngerelateerde, niet-pijngerelateerde negatieve en neutrale woorden te zien. In de helft van de gevallen kregen ze een korte pijnprikkel, nadat vastgesteld was wat hun pijndrempels waren voor lage intensiteit pijn en hoge intensiteit pijn. In de andere helft van de gevallen volgde er geen stimulus na het zien van het woord. De reactie in de hersenen werd vastgelegd via fMRI en de ervaren pijn werd gemeten op een VAS-schaal.

Resultaten

Fysiek identieke pijnprikkels werden pijnlijker ervaren als ze werden voorafgegaan door een pijngerelateerd woord, dan wanneer er een negatief niet-pijngerelateerd woord werd gevonden. Dit was alleen significant bij de pijnprikkels van hoge intensiteit en niet bij lage intensiteit. De fMRI liet activatiepatronen zien die bij beide theorieën waren beschreven. Schadelijke stimuli die werden voorafgegaan door pijngerelateerde of negatieve woorden leidden tot sterkere activatie van somatosensorische cortices, primaire motorische cortex, premotor cortex, thalamus, putamen en precuneu dan door neutrale woorden.

Pijngerelateerde woorden activeerden -vergeleken met negatieve niet-pijngerelateerde woorden- ook hersengebieden die relevant zijn voor motorische activiteiten, zoals pijnlijke gezichtsuitdrukkingen en terugtrekreacties. Daarnaast vergrootte pijngerelateerde, maar niet negatieve, woorden de activiteit in motorische gebieden die wijzen op pijngerelateerde semantiek van dit woord. Pijngerelateerde woorden activeren lichaams- en actiegerelateerde gebieden van de somatosensorische en motorische gebieden van het brein. Dit was ook te zien als er na een pijngerelateerd woord geen pijnprikkel volgde.

Conclusie en opmerkingen

Uit dit onderzoek blijkt dat beide theorieën toepasbaar zijn. Na het zien van zowel negatieve als pijngerelateerde woorden werden sterkere maten van activatie in verschillende hersengebieden gezien en ook sterkere pijnintensiteit vastgelegd, dan na het zien van de neutrale woorden. Dit past binnen de motivational priming theorie. Daarnaast waren de pijnscores en de activatie in bepaalde hersengebieden sterker voor pijngerelateerde woorden dan voor negatieve woorden. Dit ondersteunt de theorie van de neurale netwerken.

Voor fysiotherapeuten zijn deze inzichten belangrijk omdat ervaren pijn en ongemak tijdens een behandeling versterkt kunnen worden door verbale communicatie. Fysiotherapeuten doen er goed aan zicht te concentreren op het gebruik van neutrale of niet-pijngerelateerde woorden bij het uitleggen van een procedure of behandeling, omdat dit mogelijk van invloed is op het verloop van de behandeling.

Bron: Ritter, A., Franz, M., Miltner, W.H.R., Weiss, T. (2019). How words impact on pain. Brain Behav. Sep; 9(9): e01377

Foto bij artikel door Christoph Burgstedt/ Shutterstock

Samenvatter: Marjolein Streur
Redactie: Peter van Burken.