Hoe bevordert mindfulness het welzijn van de MS patiënt?

Multiple Sclerose heeft over het algemeen een grillig verloop, wat een grote psychische belasting kan zijn voor mensen die hiermee moeten leven. Vooral de mensen met relapsing remitting MS zijn vaak onderwerp van studies hiernaar, maar ook mensen met een primair of secundair beeld moeten leren omgaan met een ziekte waardoor ze achteruit gaan en steeds meer beperkingen krijgen.
Mindfulness training, bijvoorbeeld aangeboden door een fysiotherapeut, kan mensen helpen bij dit proces. Het mindful reageren op uitdagingen leidt tot een vergrote mate van controle en leert mensen coping strategieën om beter met moeilijkheden om te gaan. Het is bekend dat mindfulness training het psychisch welzijn van mensen met chronische aandoeningen verbetert. Bij MS blijkt dat het zorgt voor verminderde emotionele onrust, verbeterde kwaliteit van leven, minder depressie en vermoeidheid, betere balans en minder pijn. De mechanismes hierachter zijn nog niet bekend. Het doel van dit onderzoek was om vast te stellen welke mechanismes een rol spelen bij de positieve invloed van mindfulness bij MS patiënten, om op die manier mensen gerichter te kunnen helpen.

Methode

De onderzoekers gebruikten een mix van een RCT en een kwalitatief onderzoek, waarin ze door middel van interviews probeerden te achterhalen hoe de effecten tot stand kwamen. De veertig deelnemers werden gesplitst in twee groepen, waarvan één groep gedurende acht weken een mindfulness sessie van een uur via Skype kreeg in een groep van drie tot vijf personen. De andere groep kwam eerst op een wachtlijst. Na acht weken volgden zij dezelfde training. Binnen twee weken na het eindigen van de training werden de deelnemers geïnterviewd. Ook werden bij baseline, na de interventie en drie maanden later gestandaardiseerde vragenlijsten afgenomen om het effect te bepalen.

De volgende lijsten werden gebruikt:

• The General Health Questionnaire-12 (GHQ-12, Goldberg 1988): emotionele onrust
• Acceptance Action Questionnaire (AAQ-II, Hayes 2006): mate van mogelijkheid tot acceptatie
• Experiences Questionnaire (EQ, Fresco 2007): mate van [url=https://psychfysio.nl/7_18_3/]decentratie[/url]
• Self-Compassion Scale Short Form (SCS-SF, Raes 2011): mate van zelf-compassie
• Self-efficacy for managing chronic disease (SEMCD, Lorig 1996): mate van eigen-effectiviteit
• Self-reported Expanded Disability Status Scale (EDSS; Bowen 2001): mate van beperkingen

Resultaten

De training had een groot effect op decentratie en een matig effect op zelf-compassie en acceptatie. Decentratie (decentering) is het vermogen om gevoelens en gedachten vanuit een neutrale instelling  te observeren, alsof een buitenstaander ernaar kijkt. Op eigen-effectiviteit was een klein effect te zien.
Het effect op acceptatie was na drie maanden groter dan direct na de interventie. Veel participanten beschreven het leren accepteren als een doorlopend proces. Bij decentratie gaven de mensen vooral aan dat ze hadden geleerd de automatische reactie te herkennen en die te vervangen door een meer ‘overwogen’ reactie. Hierdoor ging de emotionele lading er wat uit. Zelfcompassie was een mechanisme dat moeilijk was en dat de mensen ook geleidelijk aan leerden. Mensen die meer zelfcompassie hadden rapporteerden dat ze zich minder vaak schuldig voelden en vaker tijd voor zichzelf namen, wat ze ook als waardevol beschouwden. Door een vergrote eigen-effectiviteit kregen de mensen een positievere blik op de wereld. Ze waren blij om zich verlost te voelen van de strijd om externe situaties te controleren, waardoor ze zich meer ontspannen en lichter voelden.
De groepsdynamiek werd door de meeste mensen als positief beschouwd.

Opmerkingen samenvatter

Door de mindfulness training waren de meeste MS patiënten beter in staat om met het verloop van hun ziekte om te gaan. Decentratie, zelfcompassie, acceptatie en eigen-effectiviteit waren belangrijke mechanismes hierin. Ook de groepsdynamiek speelde een belangrijke rol bij het slagen van de training. Fysiotherapeuten zijn, na enige scholing, uitstekend in staat om patiënten mindfulness training aan te beiden. Het zou prachtig zijn als iedere fysiotherapie praktijk standaard een mindfulness training voor zijn patiënten aanbiedt, min of meer als een vanzelfsprekende service. Chronische patiënten en ook patiënten met stress gerelateerde problematiek hebben daar veel baat bij. Bovendien kan het de effectiviteit van gangbare fysiotherapeutische interventies ondersteunen.

Voor een opleiding tot mindfulness trainer binnen de fysiotherapie, zie: de Mindful Fysiotherapeut.