Hardloopblessures voorkomen door training van de voet

Hardlopen is een populaire en laagdrempelige sport. Het aantal blessures neemt daarmee ook toe. Preventieve maatregelen zoals een warming-up, cooling-down en rekoefeningen worden wel uitgevoerd, maar hebben beperkte evidentie. Er is ook veel onderzoek gedaan naar risicofactoren voor het ontwikkelen van hardloopblessures. Alleen bij een eerdere blessure en een onregelmatige of afwezige menstruatie, is er een hoger risico op een blessure. Het versterken van de spieren in de onderbeenregio om de posturale controle en balans te verbeteren, is effectief gebleken bij andere populaties.

De stabiliteit van de voet is erg belangrijk omdat het wordt gezien als een musculoskeletaal subsysteem wat zorgt voor input en stabiliteit, gedurende zowel statische als dynamische beweging. Het doel van deze single-blind, randomized controlled trial is om te onderzoeken wat het effect is van een spierversterkend oefenprogramma van de voet op het verminderen van hardloopblessures bij recreatieve langeafstandslopers.

Methode

Er is een 12 maanden durend onderzoek uitgevoerd. Een hardloopblessure is gedefinieerd als musculoskeletale pijn of een blessure, veroorzaakt door hardlopen en wat leidt tot een verandering in de vorm, duur, intensiteit en frequentie van training, gedurende minimaal één week. Deelnemers dienden tussen 18-55 jaar te zijn, minimaal één jaar tussen 20-100 kilometer per week hard te lopen  en geen blessure te hebben gehad in de voorgaande twee maanden. Bij andere gezondheidsklachten of operaties, is de deelnemer geëxcludeerd. De deelnemers zijn gerandomiseerd verdeeld over een interventiegroep en een controlegroep.

De interventie bestond uit een 8 weken durende training, gericht op de spieren van de voet- en enkelregio. Hierbij zijn er 12 oefeningen uitgevoerd die per week intensiever werden. De deelnemers werden eenmaal per week begeleid door een fysiotherapeut en oefenden drie keer per week zelfstandig. De controlegroep voerde drie keer per week een vijf minuten duren statisch rekprogramma uit. Beide groepen voerden het programma gedurende een jaar uit. De therapietrouw werd geregistreerd en het aantal hardloopkilometers werd bijgehouden. Evaluatie vond plaats bij aanvang van het onderzoek, na 8 en na 16 weken. Hierbij is de Foot Posture Index afgenomen en er is een kwalitatieve evaluatie van het looppatroon uitgevoerd. Tevens is de kracht van de musculatuur en de drukverdeling in de voet gemeten.

Resultaten

Er zijn 118 deelnemers geïncludeerd; 57 in de interventiegroep en 61 in de controlegroep. Er was bij aanvang van het onderzoek geen verschil in karakteristieken tussen de twee groepen. De deelnemers in beide groepen liepen 60-110 kilometer per maand.

Er was een significante correlatie tussen de score op de Foot Posture Index en de verstreken tijd tot een blessure. Dit impliceert dat bij een hogere score op de Foot Posture Index, het langer duurt voordat er een hardloopblessure ontstaat. Er is echter geen significant verschil op de Foot Posture Index tussen deelnemers die wel of niet geblesseerd raakte.

De tijd tot het ontwikkelen van een blessure was gecorreleerd met de kracht in de voet. Ook was er een significante correlatie tussen de Foot Posture Index en het BMI, net als tussen het hardloopvolume en het tempo. Er zijn geen andere significante verschillen gevonden tussen de twee groepen.

Bij 28 deelnemers is er gedurende het onderzoek een blessure ontstaan, waarvan 20 in de controlegroep. Op basis van statische berekeningen is te concluderen dat deelnemers in de controlegroep 2.42 keer vaker een hardloopblessure ontwikkelen, dan de deelnemers in de interventiegroep. Daarnaast bleek dat als leeftijd als co-variant wordt gehanteerd, ieder jaar in toegenomen leeftijd leidt tot een 1.07 toegenomen risico op een hardloopblessure. Uit dit onderzoek kwam geen significante relatie tussen een eerdere hardloopblessure en het opnieuw ontwikkelen van een blessure.

Discussie

De hypothese was dat oefeningen gericht op de kracht en stabiliteit van de voet, het risico op een hardloopblessure kunnen verminderen. En dat is bevestigd in dit onderzoek, omdat de deelnemers in de controlegroep significant meer blessures ontwikkelden dan in de interventiegroep. In dit onderzoek bleek dat alleen leeftijd een significante voorspeller was van blessures; ieder jaar dat iemand ouder werd, werd het risico hoger. Een geleidelijke opbouw in de belasting van de training is effectief om het risico op een hardloopblessure te verminderen. Na vier tot acht maanden uitvoeren van het oefenprogramma waren de verschillen tussen de controle- en interventiegroep het duidelijkst zichtbaar.

Het is opvallend dat er geen andere risicofactoren significant van invloed zijn. Mogelijk heeft dit te maken met het feit dat er alleen ervaren hardlopers met een BMI onder 30 hebben deelgenomen. Wel blijkt uit dit onderzoek dat hoe sterker de voet is, hoe langer het duurt voordat er een blessure ontstaat. Eerder onderzoek heeft aangetoond dat het versterken van de intrinsieke voetmusculatuur effectief is in het verminderen van blessures. Het is aannemelijk dat ook deze musculatuur versterkt is na het volgen van dit trainingsprogramma. Niet alleen voetblessures waren verminderd, ook blessures in de rest van de onderste extremiteit.

Een beperking van dit onderzoek is er dat geen verschil is gemaakt tussen de types hardloopblessures. Hierdoor is er geen uitspraak te doen over een bepaald type blessure of het mechanisme erachter. Daarnaast is er gedurende het onderzoek geen rekening gehouden met bijvoorbeeld veranderingen in de kennis van de hardlopers of het effect van een placebo. Ook is er mogelijk sprake van selectie bias door de specifieke onderzoeksgroep.

Conclusie

De deelnemers in de interventiegroep hadden 2.42 keer minder kans op een hardloopblessure, in vergelijking met de controlegroep. Dit betekent dat er evidentie na vier tot 8 maanden is voor het verminderen van de kans op een hardloopblessure na het uitvoeren van een trainingsprogramma. Het exacte mechanisme hierachter is echter nog onbekend en zal in toekomstig onderzoek verder onderzocht moeten worden.

Bron: Taddei, U. T., Matias, A. B., Duarte, M., & Sacco, I. C. (2020). Foot Core Training to Prevent Running-Related Injuries: A Survival Analysis of a Single-Blind, Randomized Controlled Trial. The American Journal of Sports Medicine, 48(14), 3610–3619. https://doi.org/10.1177/0363546520969205