Het verband tussen chronische pijn en persoonlijkheid

Gezicht van een jongeman wordt geanalyseerd met software.

Er is bewijs dat de manier waarop mensen omgaan met aanhoudende pijn beïnvloed wordt door hun persoonlijke karaktertrekken. Er zijn veel onderzoeken naar een soort van ‘pijn-persoonlijkheid’, wat suggereert dat mensen met chronische pijn een bepaalde persoonlijkheid hebben. Zo hebben bijvoorbeeld patiënten met fibromyalgie een andere persoonlijkheid dan patiënten met reuma.  De combinatie sterk leedvermijdend gedrag (harm avoidance) en weinig zelfsturing (self-directedness) (gemeten op de Temperament en Karakter Vragenlijst (TCI)) lijkt het best de ‘pijn-persoonlijkheid’ te typeren. Meerdere onderzoeken geven aanwijzingen dat mensen met migraine, spanningshoofdpijn, fibromyalgie of musculoskeletale pijn hier afwijkend op scoren.

Mensen die overmatig leedvermijdend gedrag vertonen zijn over het algemeen voorzichtig en angstig en kunnen passief of pessimistisch zijn. Ze hebben meer bevestiging en aanmoediging nodig dan anderen en zijn gevoelig voor kritiek en straf.
Mensen die laag zijn in zelfsturing worden beschreven als onvolwassen en kwetsbaar en ze lijken een gebrek te hebben aan interne locus of control waardoor ze moeite hebben met het vaststellen en nastreven van doelen. Er zijn aanwijzingen dat de combinatie van hoog leedvermijdend en laag zelfsturend geassocieerd is met een Cluster C persoonlijkheidsstoornis (vermijdend, obsessief-compulsief, afhankelijk en passief-agressief).

Er is nog weinig kennis over de verschillende vormen van chronische pijn en persoonlijkheid. Chronische pijn kan grofweg onderverdeeld worden in twee hoofd-types: neuropathisch en nociceptief. Deze twee types hebben verschillende etiologie en andere somatosensorische symptomen, maar zijn geassocieerd met overeenkomende psychosociale factoren. Als de aard van de ervaren pijn niet relevant is in de psychische beleving van chronische pijn, dan bestaat er wellicht een overeenkomstig persoonlijkheidsprofiel. Chronische orofaciale pijnstoornissen geven een mooie mogelijkheid om nociceptieve en neuropathische pijn in dezelfde lichaamsregio te vergelijken. Mensen met trigeminusneuralgie (neuropathisch) en temporomandibulaire dysfuncties (‘nociceptief’) hebben aanhoudende pijn in dezelfde regio.

TIP:  Patiënten met chronische subjectieve duizeligheid gekenmerkt door neuroticisme en introversie

In deze studie vergelijken de onderzoekers neuropathische en nociceptieve chronische pijntypes en kijken ze of er een overeenkomstig persoonlijkheidsprofiel is bij chronische pijn, ondanks de sensorische verschillen.

Methode

Mensen met chronische orofaciale pijn en gezonde mensen werden geïncludeerd. De mensen met chronische pijn hadden of (a) trigeminusneuralgie of (b) een temporomandibulaire dysfunctie. Om de pijnintensiteit in kaart te brengen vulde iedere deelnemer gedurende 1 week een pijndagboek in, waarin ze 3x per dag hun pijnniveau op een 10cm VAS-schaal rapporteerden. Om het persoonlijkheidsprofiel vast te stellen, vulde iedere deelnemer de TCI (Cloninger 1994) in. De TCI is gebaseerd op Cloningers biopsychosociale model van persoonlijkheid en bestaat uit:

  • 4 – temperamentschalen; Prikkelzoekend (40 items), Leedvermijdend (35 items), Sociaalgericht (24 items) en Volhardend (8 items).
  • 3 – karakterschalen; Zelfsturend (44 items), Coöperatief (42 items) en Zelftranscendent (33 items).

In dit onderzoek gaat het alleen om de temperamentschaal ‘leedvermijdend’ en de  karakterschaal  ‘zelfsturend’.

Resultaten

Er waren 32 mensen in de groep met chronische pijnklachten: 23 met trigeminusneuralgie en 15 met temporomandibulaire dysfunctie. Alle deelnemers waren vrouwen en de gemiddelde leeftijd was 53,8. In de controle groep zaten 37 vrouwen zonder pijn (gem leeftijd 51,8).

Tussen de twee groepen met chronische pijn werden geen verschillen gevonden tussen de duur en de intensiteit van de pijn. De mensen met chronische pijn hadden significant hogere scores in leedvermijdend gedrag dan de gezonde groep. Dit gold voor beide pijn typen.
Op 3 subschalen van leedvermijdend gedrag werd in de groep mensen met chronische pijn hogere waardes gevonden in vergelijking met de gezonde controle groep. De scores bij de mensen met chronische pijn waren hoog op pessimisme, niet-assertief en zwakheid. Op de domeinen ‘prikkelzoekend’, ‘volhardend’ en ‘sociaalgericht’ waren er geen verschillen tussen de gezonde groep en de pijngroepen.
Op de karakterschalen hadden de mensen in beide pijngroepen een significant lagere score op ‘zelfsturend’ dan de mensen in de controlegroep op 2 subschalen (externe locus of control en moeite met doelstelling in het leven). Op de schalen ‘coöperatief’ en ‘zelftranscendent’ waren er geen verschillen tussen de groepen met en zonder chronische pijn.

TIP:  Het biopsychosociale perspectief op chronische pijn

Conclusie en opmerkingen

De onderzoekers vinden in deze studie dat mensen met chronische neuropathische pijn en chronische nociceptieve pijn significant hogere scores hebben in de domeinen ‘leedvermijding’ en lagere scores op ‘zelfsturing’ vergeleken met gezonde mensen en een groep algemene mensen. Ze concluderen dat mensen met verschillende types chronische pijn een overeenkomstig persoonlijkheidsprofiel laten zien op leedvermijding en zelfsturing. Aanvullend kan gesteld worden dat er geen verschillen zijn in de andere domeinen waaronder sociaal gericht zijn, cooperatief zijn, volhardend zijn.

De auteurs beschrijven dat dit belangrijke implicaties heeft voor de behandeling van mensen met chronische pijn. Bij mensen met chronische pijn is het belangrijk dat er aandacht wordt besteed aan de psychologische dimensie van de pijn en niet alleen aan het zoeken naar biologische oorzaken. Bij de behandeling van chronische pijn kunnen daarom deze specifieke aspecten van persoonlijkheid meegenomen worden. Mogelijk hebben deze persoonlijkheidsaspecten iets te maken met kleine veranderingen in de breinanatomie. Een recente studie laat zien dat zelfs kleine veranderingen in regionale breinanatomie die geassocieerd zijn met aanhoudende pijn kunnen zorgen voor subtiele veranderingen in depressieve eigenschappen. Fysiotherapeuten kunnen als vuistregel hanteren dat chronische pijn patiënten mogelijk que persoonlijkheid wat meer angst-voorzichtig zijn en wat minder zelfsturend.

Bron

Gustin, S.M., Burke, L.A., Peck, C.C., Murray, G.M., Henderson, L.A.(2016). Pain and Personality: Do Individuals with Different Forms of Chronic Pain Exhibit a Mutual Personality? Pain Pract. Apr;16(4):486-94.

Marjolein Streur

Marjolein Streur

Fysiotherapeut/fysiotherapiewetenschapper. Referent/samenvatter. Speerpunt leefstijlcoaching en psychologie. Volgde de universitaire focusopleiding ‘klinische en gezondheidspsychologie’.

Zin in een leuke en boeiende cursus?

Kijk dan hier voor inspiratie!

" 3000+ tevreden fysiotherapeuten gingen je voor. "

Nieuwsbrief

Elke twee weken 3 samenvattingen voor fysiotherapeuten. Gratis, al 17 jaar. 6000+ fysiotherapeuten gingen je voor.

Volg ons op facebook:

Database met 1500+ artikelen

Voorjaar 2023

Werken met beleving en emotie binnen de fysiotherapie

3 dagen. Start 15 mei 2024. Prijs € 595,- …

Acceptance and Commitment Therapy bij pijn

3 dagen. Start 7 juni 2024. Prijs € 495,-…

Pijn- en Stressmanagement technieken

3 dagen. Start 31 mei 2024. Prijs € 595,-…

Vrouw doet pilates oefeningen en voorkomt daardoor rugpijn.

Fysiopilates opleiding

9 dagen. Start 10 september 2024. Prijs € 1395,-…

De Mindful Fysiotherapeut

8 dagen. Start 12 september 2024. Prijs € 1395,-…

Dansante Fysiotherapie op basis van Laban/Bartenieff

8 dagen. Start 20 september 2024. Prijs € 1395,-…

Vrouw stretcht mindfull tegen rugpijn.

Belevingsgericht lichaamswerk binnen de fysiotherapie

5 dagen. Start 28 september 2024. Prijs € 995,-…

kngf-logo-klein
keurmerk-fysiotherapie-logo-klein
crkbo_instelling_rgb