Het effect van gelijktijdig rekken van de achillespees en plantaire fascia bij fascitis plantaris

Fascitis plantaris komt veel voor, vooral bij mensen tussen 40 en 60 jaar. Meestal ervaren mensen pijn aan de mediale zijde van de hiel bij steunname, die het ergst is bij de eerste stappen lopen in de ochtend. Biomechanische factoren lijken een rol te spelen in het ontstaan; stijfheid van de achillespees en fascia plantaris, verminderde kracht in voet- en onderbeenspieren en afwijkende voetenstand. Het rekken van de achillespees en/of fascia plantaris is een effectieve fysiotherapeutische behandelmethode. Rekken van de achillespees leidt tot een vermindering van voet- en enkelpijn, maar ook tot een verbeterd functioneren van de voet en enkel. Rekken van de fascia plantaris geeft nog betere resultaten dan het rekken van de achillespees.
De huidige studie onderzoekt het effect van het gelijktijdig rekken van de achillespees en de fascia plantaris.

Methode

50 patiënten tussen 40 en 60 jaar met eenzijdige fascitis plantaris hebben deelgenomen. Voorwaarde voor deelname was klachten gedurende minimaal 1 maand, pijn bij palpatie van de mediale hiel, pijn (NPRS 4 op 10) bij het zetten van de eerste stappen in de ochtend en afname van klachten bij het voorzetten van wandelen. Bij eerder ondergane behandelingen, aanwezigheid van diabetes mellitus, fractuur van de onderste extremiteit in het verleden, aanwezigheid van neurologische symptomen en zwangerschap, werden mensen geëxcludeerd.
De volgende gegevens zijn geobjectiveerd: pijn bij de eerste stappen in de ochtend (NPRS), gemiddelde pijn aan de mediale hiel gedurende de laatste 24 uur (NPRS), pijn pij druk d.m.v. een algometer, Range of Motion (ROM) van de enkel, beperkingen van de enkel en voet d.m.v. de VAS-foot and ankle (VAS-FA) vragenlijst, globaal ervaren effect (GPE) vragenlijst en medicatiegebruik.

De deelnemers zijn gerandomiseerd verdeeld in twee groepen.

• Groep 1 werd geïnstrueerd om de achillespees te rekken.
• Groep 2 moest een rekoefening uitvoeren waarbij zowel de achillespees als de fascia plantaris gerekt werd.

Beide groepen voerden gedurende 4 aansluitende weken, twee maal per dag, 5 sets van 20 seconden uit, met 20 seconden rust. Na vier weken werden de baselinemetingen herhaald.

Resultaten

De meeste deelnemers waren therapietrouw, in beide groepen. In groep 2 was er een grotere afname in pijn bij palpatie, dan in groep 1, dit is een significant verschil tussen de twee groepen. Op de overige variabelen waren er geen significante verschillen tussen de twee groepen. De beide interventies hebben geleid tot een vermindering van pijn bij de eerste stappen in de ochtend en afname van gemiddelde pijn aan de mediale zijde van de hiel. Er was een toename in de hoeveelheid druk die gezet kan worden bij palpatie van de mediale hiel, toename in de VAS-FA score en dorsaalflexie ROM.
Na drie maanden is er een follow-up uitgevoerd; de gemiddelde pijn en de VAS-FA score was bij beide groepen licht veranderd in vergelijking met de metingen na vier weken. In deze tussenliggende periode is er geen interventie uitgevoerd. Alle deelnemers hebben ervaren dat de klachten waren verminderd na de interventie van vier weken. In groep 2 waren er meer deelnemers die als globaal ervaren effect (GPE) aangaven dat hun klachten veel verbeterd waren (96%) ten opzichte van groep 1 (76%).

Discussie en conclusie

De resultaten van dit onderzoek suggereren dat het uitvoeren van gelijktijdig rekken van de achillespees en fascia plantaris de pijnklachten kunnen verminderen na vier weken. Vooral de palpatiepijn was minder bij het gelijktijdig rekken, net als het globaal ervaren effect GPE, in vergelijking met alleen rekken van de achillespees. Bij groep 2 heeft 56% aangegeven na vier weken volledig klachtenvrij te zijn, in groep 1 was dit maar 28%.

Eerdere onderzoeken hebben hetzelfde aangetoond, echter in dit onderzoek is het effect groter. Mogelijk is dit toe te schrijven aan karakteristieken van de deelnemers. Het resultaat van het gelijktijdig rekken is mogelijk toe te schrijven aan een grotere rek die wordt bereikt in vergelijking met één rekking tegelijk, waardoor flexibiliteit en ROM meer toenemen.

Beperkingen van deze studie zijn er ook. Deelnemers ervaarden gedurende minimaal één maand klachten, mogelijk is het effect van gelijktijdig rekken niet hetzelfde bij mensen die al langer klachten ervaren. Ook hadden de deelnemers minimale beperkingen in de functionaliteit van de voet. Bij grotere beperkingen zijn de resultaten van het gelijktijdig rekken mogelijk ook anders.

Concluderend kan gesteld worden dat gelijktijdig rekken van de achillespees en fascia plantaris gedurende vier weken, bij mensen met fascitis plantaris leidt tot een vermindering van pijnklachten. 56% geeft zelfs aan volledig hersteld te zijn na vier weken.