Het effect van een vierweeks revalidatieprogramma bij atleten met chronische enkelinstabiliteit

Klachten die na een inversietrauma aanwezig blijven worden gezien als chronische instabiliteit. Het is een combinatie van mechanische en functionele instabiliteit, met restklachten gerelateerd aan het inversietrauma; pijn, zwelling, zwakte, instabiliteit en giving away. Vooral bij jonge patiënten kan dit leiden tot een verminderde kwaliteit van leven, obesitas en andere gezondheidsproblemen. Bij volwassenen is het veelvuldig onderzocht, echter bij pubers en jongeren zijn de effecten op de mate van fysieke activiteit onbekend. Over het algemeen is een conservatieve behandeling geïndiceerd bij chronische instabiliteit en dit is effectief bij volwassenen, echter nog onbekend bij jongeren. Eerdere onderzoeken die zijn uitgevoerd bij jongeren hebben praktische beperkingen en zijn daardoor niet goed toepasbaar. Het doel van dit onderzoek is om het effect te onderzoeken van enkele en meervoudige interventies bij jongeren met chronische enkelinstabiliteit.

Methode

Er is een single-blinded randomized controlled clinical trial uitgevoerd om het effect van drie revalidatieprogramma’s te onderzoeken bij jongeren met chronische instabiliteit. Uitkomstmaat is de uitkomst op vragenlijsten (PROMs) en de mate van balans. Er hebben 43 jongeren deelgenomen en zij hadden overeenkomstige kenmerken. Er diende sprake te zijn van een voorgeschiedenis met minimaal 1 duidelijk inversietrauma waarvoor behandeling nodig was, herhaaldelijke aanwezigheid van pijn, zwelling, zwakte en instabiliteit, regelmatige episodes van giving away en een score van 25 of lager op de Cumberland Ankle Instability Tool. Als er sprake was van andere klachten aan de onderste extremiteit in de afgelopen drie maanden, een inversietrauma in de laatste 6 weken, voorgeschiedenis met operatie aan de onderste extremiteit of als er een fractuur of dislocatie aanwezig was geweest, is de deelnemer geëxcludeerd.

Bij aanvang zijn leeftijd, lengte, gewicht, geslacht, beenlengte en zijde van klachten vastgelegd. De deelnemers zijn uitgebreid onderzocht op o.a. de mate van laxiteit van de ligamenten van de enkel, mate van statische en dynamische balans en functioneel onderzoek d.m.v. een aantal vragenlijsten. Vervolgens zijn de deelnemers willekeurig in vier interventiegroepen verdeeld. Na de interventie zijn de metingen herhaald die ook bij aanvang zijn uitgevoerd. De statische balans is gemeten met de Time-in-Balance Test en de Foot-Lift Test. De dynamische balans met de Star Excursion Balance Test. Functioneel prestatievermogen is gemeten met de Side-Hop Test en de Figure-8 Hop Test. De vragenlijsten die zijn afgenomen zijn de Foot and Ankle Ability Measure en de Cumberland Ankle Instability Tool.

De deelnemers zijn verdeeld in vier verschillende revalidatiegroepen, gericht op specifieke vormen van therapie;

• weerstandsband,
• balansbord (Biomechanical Ankle Platform System),
• combinatie van deze twee,
• controlegroep.

De therapeuten die de training gaven, hebben dit gedaan op basis van specifieke instructies. Gedurende 4-6 weken werden er 12 oefensessies uitgevoerd, waarbij er minimaal 2 keer per week getraind diende te worden. De interventie met een weerstandsband bestond uit het oefenen met een theraband in vier bewegingsrichtingen (plantairflexie, dorsaalflexie, inversie en eversie). Dit werd in drie sets van 10 herhalingen uitgevoerd, zitten op de grond met de knie in extensie, zodat de oefening alleen uitgevoerd werd met de enkel. Per week werd er een theraband gebruikt met een zwaardere weerstand (rood-groen, blauw, zwart). Het oefenprogramma met het balansbord werd uitgevoerd staand, bij een muur. De deelnemer staat hierbij op één been, eventueel met de vingertoppen tegen de muur, en daarbij worden er met het standbeen cirkels gemaakt, zowel links- als rechtsom. De opbouw bestond uit het maken van een grotere ronde. De oefeningen werden uitgevoerd gedurende 40 seconden en dat werd vijf keer herhaald. Om de tien seconden werd de bewegingsrichting veranderd. De deelnemers in het combinatieprogramma ondergingen een combinatie van oefeningen met de theraband en het balansbord. De controlegroep voerde geen oefeningen uit.

Resultaten en discussie

Uit de resultaten blijkt dat iedere revalidatiegroep beter presteerde dan de controlegroep op de testen na afloop van de interventieperiode. Geen van de revalidatiegroepen is beter dan de anderen. In vergelijking met de controlegroep scoorde iedere revalidatiegroep beter op de statische en dynamische balans en functioneel prestatievermogen. Er wordt aangeraden om een revalidatieprogramma aan te bieden die uit meerdere vormen van behandeling bestaat bij mensen met chronische enkelinstabiliteit.

De statische balans is onderzocht door middel van de time-in-balance en foot-lift testen. Uit dit onderzoek bleek dat er sprake was van positieve veranderingen op deze testen. Vooral de revalidatiegroep die de gecombineerde vormen van therapie uitvoerden, had een goede verbetering op de statische balans.

De star excursion balance test is ingezet om de dynamische stabiliteit te onderzoeken. Ook hierbij was er sprake van een positieve verandering na de revalidatie. Dit sluit aan bij eerdere onderzoeken die zijn gedaan, echter zijn de veranderingen in dit onderzoek groter. De verandering op deze test is van belang omdat dit een veelvoorkomende handeling is tijdens het sporten.

Om het functionele prestatievermogen te meten zijn de side-hop en figure-8 hop test uitgevoerd. Ook hier was er sprake van een positieve verandering en dit sluit aan bij eerdere onderzoeken die gedaan zijn bij volwassenen en jongeren met chronische instabiliteit die vergelijkbare revalidatieprogramma’s hadden gevolgd.

De vragenlijsten die zijn afgenomen laten ook positieve veranderingen zien na het volgen van de revalidatieprogramma’s. Ook dit was in overeenstemming met andere onderzoeken.

Het is opvallend dat er geen uitspraak te doen is over welk revalidatieprogramma leidt tot het beste resultaat. Het wordt aangeraden om vooral een combinatie van interventies aan te beiden bij chronische enkel instabiliteit.

Er zijn een aantal beperkingen van dit onderzoek te benoemen. Allereerst was het niet mogelijk om de patiënten volledig te blinderen. Daarnaast zijn de vragenlijsten die gehanteerd zijn, gevalideerd bij een volwassen populatie en niet bij jongeren.

Conclusie

De drie revalidatieprogramma’s die in deze studie zijn onderzocht, leiden tot een verbetering in balans en functioneren. Er is geen uitspraak te doen over welk revalidatieprogramma superieur is. Het voordeel van deze interventies is dat ze gemakkelijk toe te passen zijn en niet altijd onder begeleiding van een fysiotherapeut uitgevoerd hoeven te worden. Aangeraden wordt om zowel fysieke testen als vragenlijsten in te zetten om het effect te evalueren.

Bron: Cain, M. S., Ban, R. J., Chen, Y.-P., Geil, M. D., Goerger, B. M., & Linens, S. W. (2020). Four-Week Ankle-Rehabilitation Programs in Adolescent Athletes With Chronic Ankle Instability. Journal of Athletic Training, 55(8), 801–810. https://doi.org/10.4085/1062-6050-41-19