Goede voeding vermindert risico heropname ziekenhuis voor ouderen

Goede voeding met voldoende energie en voedingsstoffen, kan het risico op heropname in het ziekenhuis voor 65-plussers verminderen. Dat schrijven Noorse onderzoekers in het International Journal of Behavioral Nutrition and Physical Activity. Het aantal patiënten dat binnen korte tijd na ontslag onverwachts opnieuw in het ziekenhuis belandt, kan iets zeggen over de kwaliteit van de zorg. Het kan zijn dat de nazorg thuis niet goed geregeld is. Of dat er thuis problemen optreden die niet waren voorzien. Lichamelijke achteruitgang en ondervoeding zijn risicofactoren voor ongeplande heropnames. Dit artikel gaat over voedingsinterventies en beweegprogramma’s tijdens of na een ziekenhuisopname. De auteurs wilden weten of deze interventies de kans op een heropname kunnen verkleinen.

Methode

Ze zochten in de wetenschappelijke literatuur naar gerandomiseerde gecontroleerde studies waarin de deelnemers 65 jaar en ouder waren. Ze vatten de resultaten van de afzonderlijke studies samen.

Resultaten

In totaal werden elf artikelen geïncludeerd: vijf voedingsinterventies, vijf oefeninterventies en één gecombineerde interventie. Vijf interventies vonden alleen in het ziekenhuis plaats; vijf interventies zowel thuis als in het ziekenhuis; in een studie werd de interventie uitgevoerd bij de patiënt thuis na ontslag.

De oefenprogramma’s bestonden uit krachtoefeningen, al dan niet in combinatie met balansoefeningen en lopen. De duur van de oefensessies varieerde van twintig minuten tot twee uur. De frequentie varieerde ook: in één studie trainden de deelnemers drie keer per week, vier weken lang; in drie andere studies trainden de deelnemers twee keer per dag tijdens de ziekenhuisopname. In elke studie was de oefenintensiteit individueel afgestemd. De therapietrouw varieerde tussen 42 en 95,6 procent.

Alle resultaten van de studies naar beweeginterventies samengevat, was het relatieve risico op heropname 1,05 (95% BI 0,84-1,31; p=0,662). De oefengroep had een iets hoger risico op heropname, maar dit was niet significant.

In de onderzochte voedingsinterventies kregen de ouderen gewone voeding, voedingssupplementen of een combinatie daarvan, om aan de individuele energie- en eiwitbehoefte te voldoen. Bij de meeste interventies was een diëtist betrokken. In vijf van de zes studies, kregen patiënten na ontslag nog een follow-up bezoek thuis of een telefoontje. De resultaten van de studies naar voedingsinterventies samengevat, was het relatieve risico op heropname 0,84 (95% BI 0,70-1,0; p=0,049). Een voedingsinterventie leidde tot een statistisch significant verminderde kans op heropname.

Discussie

In dit onderzoek hadden beweeginterventies tijdens en/of na een ziekenhuisopname geen invloed op het aantal ongeplande heropnames. Voedingsinterventies bleken wel het risico op een heropname te verminderen. Door te voldoen aan de energie- en eiwitbehoefte verminderde de kans op een ongeplande heropname met zestien procent.

Er is voldoende wetenschappelijk bewijs voor de positieve effecten van bewegen bij kwetsbare ouderen. Hoe valt dat te rijmen met deze review? De auteurs denken dat de beweeginterventies in hun literatuurstudie te kort duurden; in drie van de vijf studies alleen tijdens de ziekenhuisopname. Terwijl uit andere systematische reviews blijkt dat interventies van langer dan vijf maanden meer effect hebben op allerlei gezondheidsuitkomsten dan interventies van kortere duur. Een andere reden waarom de beweeginterventies niet effectief waren, kan zijn dat de intensiteit te laag was. In het algemeen heeft een oefenprogramma met een hogere intensiteit een positiever effect dan een lagere intensiteit. Aan de andere kant, leidt een te zwaar programma tot minder therapietrouw, vooral bij oudere patiënten.

Wat betekent dit voor de praktijk? Voordat een patiënt uit een ziekenhuis met ontslag naar huis gaat, moet er goed gekeken worden wat er nodig is om thuis in beweging te blijven. Is er een mantelzorger die erbij kan ondersteunen? Is er een buurtsportcoach die betrokken kan worden? Is er een fysiotherapeut nodig? Een goede overdracht vanuit het ziekenhuis naar de eerstelijnsfysiotherapeut is dan erg belangrijk. De fysiotherapeut moet zich er bewust van zijn dat ondervoeding bij ouderen die uit het ziekenhuis komen vaak voorkomt. Het zou goed zijn als de fysiotherapeut aandacht heeft voor voeding en ernaar vraagt in de anamnese. En waar nodig de diëtist weet te vinden.

Bron: Lærum-Onsager, E., Molin, M., Olsen, C. F., Bye, A., Debesay, J., Hestevik, C. H., Bjerk, M., & Pripp, A. H. (2021). Effect of nutritional and physical exercise intervention on hospital readmission for patients aged 65 or older: a systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. The international journal of behavioral nutrition and physical activity, 18(1), 62. https://doi-org.eur.idm.oclc.org/10.1186/s12966-021-01123-w

Foto bij artikel door DimaBerkut / iStock