Fysiotherapie in combinatie met autogene training verbetert de motoriek bij Parkinson

Fysiotherapeutische oefeningen helpen bij Parkinson. Ze verlichten de motorische problemen. Relaxatietraining kan ook een belangrijke interventie zijn om de rigiditeit en bijkomende symptomen van Parkinson te verlichten (Schenkman, e.a., 1989). In die zin ligt de combinatie van oefenen en ontspanningstraining voor de hand. Maar heeft dit dan ook voordelen ten aanzien van de motorische problemen? Met andere woorden: heeft fysiotherapie in combinatie met ontspanningstraining een groter effect op de motorische problemen bij Parkinson dan fysiotherapie alleen. Dat is precies wat de auteurs van dit artikel onderzochten. Voor de relaxatie training kozen ze voor de autogene training van professor J. Schultz. Autogene training is een vorm van zelfontspanning, wat goed past binnen de moderne kaders van zelfregulatie en zelfmanagement.

Methode

Het onderzoek vond plaats op een fysiotherapie afdeling van een Kliniek voor bewegingsstoornissen. De inclusie criteria waren als volgt:

• Parkinson stadium 2-3 (Hoehn&Yahr),
• Leeftijd 55-65 jaar,
• 30-40% wat betreft ernst op de motorische subschaal van de Unified Parkinson Disease Rating Scale (UPDRS),
• Mini Mental State Examination 27 of meer,
• Constant medicatie regiem voor 3 maanden,
• Stabiele respons op medicatie zonder fluctuaties of dyskinesie,
• Geen eerdere fysiotherapeutische oefeningen hebben gehad.

66 patiënten werden random toegewezen aan a) autogene training met oefentherapie of a) alleen oefentherapie. Twee neurologen analyseerden de uitslagen op de Unified Parkinson Disease Rating Scale (UPDRS) op drie momenten: voor aanvang van de fysiotherapie, aan het eind van de fysiotherapie 8 weken later, en bij een follow-up op 12 weken. De beide groepen kregen 5 keer per fysiotherapie. Voor de controlegroep bestond deze fysiotherapie uit één uur fysieke oefeningen (met om de 15 minuten 5 minuten pauze). De experimentele groep kreeg even eens 60 minuten oefeningen, maar direct daaraan voorafgaande kregen ze 15 minuten autogene training.

Resultaten

De patiënten in de experimentele groep die aanvullend autogene training kregen verbeterden significant meer op de motorische subschaal van de UPDRS dan de patiënten die alleen de fysiotherapeutische oefeningen kregen. De verbetering was respectievelijk 52% versus 35%. Dit verschil ten gunste van de autogene training groep werd in essentie behouden tot de follow-up: 31% versus 21%. De autogene training groep deed het dus beter zowel direct na de behandeling als vier weken later op de follow-up, terwijl er bij aanvang van de fysiotherapie geen verschillen waren. Enkele voorbeelden waarin de autogene training groep sterker verbeterde zijn: gezichtsexpressie, rigiditeit, rust tremoren, vinger tikken, handbewegingen en snel alternerend bewegen.

Opmerkingen samenvatter

De bevindingen zijn opmerkelijk. Natuurlijk kan men relaxatie training toevoegen aan het behandelprogramma voor patiënten met Parkinson, bijvoorbeeld om stress te verminderen en het welzijn te verhogen. Dat alleen is al een mooi streven. Dit onderzoek toont echter dat relaxatie training ook helpt om meer centrale doelen van fysiotherapie te behalen: beter motorisch functioneren. De strategie om autogene training direct voor aanvang van het oefenen aan te beiden, lijkt een slimme keuze. De patiënt profiteert dan direct van effecten die bij relaxatietraining horen, zoals toegenomen ontspanning, verbeterde reflexen en beter motorische controle, betere concentratie en meer optimisme. Deze fysiek-mentale ‘opkikker’ kan vervolgens de daaropvolgende fysiotherapeutische oefeningen effectiever maken. Voor fysiotherapeuten die meer willen met ontspanning, zie de cursus: pijn en stressmanagementtechnieken.