Fysiotherapie bewezen effectief bij pijn

Pijn is een complex fenomeen en heeft vele behandelmogelijkheden, waarvan medicamenteuze behandelingen het meest gekozen worden. In de niet-medicamenteuze behandeling is fysiotherapie het meest voorkomend. Het toenemende gebruik en de effectiviteit van fysiotherapie in combinatie met weinig problemen met de veiligheid van de interventies, zorgt ervoor dat fysiotherapie in verschillende internationale richtlijnen voor pijnbestrijding is opgenomen. ‘Fysiotherapie’ is echter niet heel makkelijk te definiëren. De variatie binnen fysiotherapeutische behandelingen wordt in wetenschappelijk onderzoek meestal gevangen in de term ‘routine behandeling’, die de dagelijkse klinische praktijk reflecteert. Wat deze routine behandeling is, varieert per aandoening, per praktijk en per land. Deze variaties compliceren de evaluatie van de uitkomst van de behandeling van de pijnklachten. Dit review richt zich dan ook op de vraag of fysiotherapie ‘over het algemeen’ effectief is bij de behandeling van pijnklachten. Het doel van de studie is om de effecten van fysiotherapie bij populaties met pijn vast te stellen, door middel van een meta-analyse.

Methode

In de studie zijn onderzoeken geïncludeerd die voldeden aan het CONSORT (Consolidated Standards of Reporting Trials) Statement, zodat de rapportage van de onderzoeken aan de minimale aanbevelingen voldoet. Onderzoeken vanaf 2004 werden doorzocht, met termen gerelateerd aan fysiotherapie en pijn. RCT’s met volwassenen, waarbij de pijnklachten werden behandeld door een fysiotherapeut en vergeleken met een controlegroep werden geïncludeerd. Pijnintensiteit moest een van de uitkomstmaten zijn.

Resultaten

Na het screenen van de literatuur en selectie op in- en exclusiecriteria bleven er 174 RCT’s over, waarvan 43 meer dan één vergelijking maakten. In totaal konden er 224 vergelijkingen worden gemaakt met in totaal 14.687 deelnemers. Er waren veel variaties in de beschreven interventies, zelfs wanneer deze interventies vergelijkbaar waren. Interventies varieerden van een paar dagen tot een jaar bij de interventies; educatie, oefentherapie en elektrotherapeutische behandelmogelijkheden. Voor mechanische interventies en passieve therapie varieerde de behandeltijd tussen een aantal dagen en drie maanden. Multimodale behandeling -de meest gevarieerde aanpak met meer dan twee soorten interventies- liepen van 2 weken tot 1,5 jaar.
De analyse toonde aan dat fysiotherapie een statisch significant beter effect op pijn behaalde dan geen interventie of een placebo interventie (standardised mean difference (SMD) = 0,58). Deze effect sterkte geldt als matig en klinisch relevant. Bij het analyseren van de 25% trails met de grootste populaties bleef dit effect bestaan, maar was de effect sterkte verkleind naar SMD=0,45. Dit toont aan dat het over het algemeen zo is dat kleinere trials grotere voordelen vinden dan grotere trials, meestal door publicatie bias, minder methodologische kwaliteit en/of duidelijker meetbare verschillen tussen individuele therapeuten. Trials waarbij de therapie werd vergeleken met ‘geen interventie’ hadden een grotere effect sterkte dan bij vergelijking met een placebo behandeling.
Naar musculoskeletale aandoeningen is het meeste onderzoek gedaan. Therapeutische oefeningen en mechanische behandelvormen toonden grote, statistisch significante effect sterkte voor pijn bij deze klachten. In de onderstaande tabel worden de bevindingen samengevat.

Opmerkingen samenvatter

Deze meta-analyse laat zien dat fysiotherapie over het geheel bezien een effectieve behandeling is bij pijn. Het betrof pijn van verschillende oorsprong en alle verschillende behandel vormen bij elkaar genomen. Ook blijkt dat grotere trials over het algemeen kleinere effecten laten zien, wat kan impliceren dat de fysiotherapeutische behandeling van pijn in grotere populaties moet worden geoptimaliseerd. Er zijn vaak meerdere therapeuten betrokken, waardoor de onderzochte behandelmethode afhankelijk is van de therapeut die de behandeling uitvoert. Om goed onderzoek uit te kunnen voeren naar de effectiviteit van behandelingen, is er meer standaardisatie nodig tussen therapeuten, instituten en landen.
Interessant is dat mechanische behandeling en oefentherapie bij musculoskeletale pijn de beste cijfers hebben. Een patiënten categorie waar we als fysiotherapeut veel mee te maken hebben.