Fysiotherapie aangevuld met dans effectiever bij Parkinson

Fysiotherapie wordt aanbevolen als een essentiële component bij de behandeling van de ziekte van Parkinson. Daardoor kunnen zowel de motorische als de niet-motorische symptomen verminderen. Naast fysiotherapie zie je dat patiënten met Parkinson vaak ook aanvullende beweegvormen kiezen zoals dans, yoga en tai-chi. Vooral voor dans is er veel bewijs dat dit de klachten kan verminderen van patiënten met de ziekte van Parkinson. De auteurs van het artikel dat we hier bespreken ontwikkelden een programma waarbij één uur fysiotherapie aangevuld werd met één uur danstherapie. De vraag was of deze combinatie sterker de motorische symptomen verminderde dan één uur fysiotherapie gevolgd door een tweede uur fysiotherapie.

Methode

Dit onderzoek werd uitgevoerd bij 38 patiënten met de ziekte van Parkinson. Ze werden behandeld in een regionaal revalidatiecentrum. De patiënten hadden een matige ernst van Parkinson. Ze waren meer dan vier weken op een stabiel niveau qua dopaminetherapie.

Interventies

Zowel de experimentele groep als de controlegroep kregen beide één uur conventionele fysiotherapie. De controlegroep kreeg na een pauze van 30 minuten een tweede sessie fysiotherapie van één uur. De experimentele groep kreeg na een pauze van 30 minuten één uur danstherapie. Beide groepen kregen dit gedurende vijf weken lang, drie keer per week aangeboden. Het was dus een tamelijk intensief fysiek programma.

Metingen

De primaire uitkomstmaat was het motorisch functioneren. Deze werd gemeten met de MDS-UPDRS-III. Naast de totaalscore werden ook de subscores van het bovenlichaam, onderlichaam en axiale lichaam berekend. De secundaire uitkomstmaten bestonden uit een uitgebreide batterij van testen gericht op functioneel bewegen, evenwicht, cognitieve taken, depressie, angst, vallen en  sensorische beperkingen. Ook werd het motorisch functioneren via observatie van video’s beoordeeld.

De patiënten werden random aan een van de beide groepen toegewezen. De onderzoekers waren blind voor de groepstoewijzing.

Resultaten

Van de 120 patiënten die gescreend werden konden er 38 meedoen aan dit onderzoek. 19 in de experimentele groep en 19 in de controlegroep. Opvallend in het onderzoek is dat er geen uitval was.

Beide groepen gaan significant vooruit op de MDS-UPDRS-III, maar er is verschil in effectiviteit. De experimentele groep gaat meer vooruit op de totaalscore en de bovenlichaam scoren (moderate effect size) dan de controlegroep (large effect size).

Ten aanzien van de secundaire uitkomstmaten werden er op angst na, geen statistisch significante verschillen tussen de groepen gevonden. Tan aanzien van angst bleek de controlegroep een grotere reductie in angst te hebben dan de experimentele groep.

Opmerkingen samenvatter

Dit onderzoek laat zien dat het introduceren van danstherapie of dansant bewegen binnen een fysiotherapeutische setting haalbaar, acceptabel en effectief is. In dit onderzoek werd de danstherapie in de experimentele groep uitgevoerd door een danstherapeut. Als een danstherapeut aanwezig is die verstand heeft van neurologische beperkingen dan is samenwerking tussen een fysiotherapeut en een danstherapeut een uitstekende keuze.

Ik wil hier echter ook een pleidooi doen voor de fysiotherapeut als het gaat om het inzetten van elementen van dans binnen zijn behandeling. Er zijn veel fysiotherapeuten met affiniteit voor dans als bewegingsvorm en ook veel fysiotherapeuten die dit graag willen integreren binnen hun behandeling. Scholing is dan noodzakelijk. Als de fysiotherapeut zich niet schoolt is de kans groot dat hij/zij vervalt in een beperkt palet van stereotiepe dansbewegingen of oefeningen. De fysiotherapeut moet getraind worden in het kijken naar bewegen van de patiënt vanuit een meer kwalitatief en expressief oogpunt. Niet alle fysiotherapeuten doen of kunnen dat. Vaak kijken ze naar bewegen vanuit een anatomisch en biomechanisch perspectief. Het meest inspirerende systeem voor fysiotherapeuten als aanvullende kijk op bewegen is het Laban-Bartenieff systeem.

Terugkijkend naar de uitkomst van dit onderzoek blijkt dat meer fysiotherapie geven in de vorm van ‘meer van hetzelfde’, minder effectief is dan fysiotherapie aanvullen met elementen van dansant bewegen. Belangrijke opmerking is dat de fysiotherapeut bij dans zeker niet alleen aan ballroom dansen of volksdans moet denken. Het zijn juist de meer creatieve, expressieve, en belevingsgerichte dansvormen die ontwikkeld zijn binnen de moderne dans, die het klinisch redeneren en interveniëren van de fysiotherapeut enorm kunnen verrijken.

Een ander punt is is dat dit onderzoek weer gedaan is bij patiënten met Parkinson. Er zijn echter veel aanwijzingen dat dansant bewegen ook bij andere fysiotherapeutisch relevante patiëntengroepen een zinvolle aanvulling is. De fysiotherapeut kan dan denken aan patiënten met chronische pijn, longproblematiek, evenwichtsproblemen en valproblematiek, en natuurlijk ook patiënten met spanning gerelateerde problemen. Want ten opzichte van deze laatste groep geldt dat dansant bewegen heel goed ingezet kan worden als een psychosomatisch fysiotherapeutische interventie.

Voor een opleiding in dansante fysiotherapie: Dansante Fysiotherapie op basis van Laban/Bartenieff.

Foto bij artikel door SeventyFour / Shutterstock.

Bron: Frisaldi, E., Bottino, P., Fabbri, M., Trucco, M., De Ceglia, A., Esposito, N., Barbiani, D., Camerone, E. M., Costa, F., Destefanis, C., Milano, E., Massazza, G., Zibetti, M., Lopiano, L., & Benedetti, F. (2021). Effectiveness of a dance-physiotherapy combined intervention in Parkinson’s disease: a randomized controlled pilot trial. Neurological Sciences, 42(12), 5045–5053. https://doi.org/10.1007/s10072-021-05171-9