Fysiotherapeuten enthousiast over Pilates blijkt uit onderzoek

Chronische musculoskeletale pijn is een belangrijk probleem. De pijnklachten zijn maanden tot jaren aanwezig en vaak moeilijk te behandelen. In het algemeen worden fysiotherapeutische bewegingsvormen bij chronische musculoskeletale pijn aanbevolen. Een bewegingsvorm die geschikt is voor pijnrevalidatie is de pilates methode. Er zijn systematische reviews die aantonen dat pilates de pijn en de beperkingen kan verminderen. De oefeningen van pilates kunnen individueel toegepast worden, maar lenen zich ook uitstekend voor een groepssetting. Er zijn aanwijzingen dat pilates in groepssetting tot meer therapie trouw een betere uitkomsten leidt. De vraag ligt nog open hoe pilates het best toegepast kan worden bij chronische pijnproblemen. En met name binnen een fysiotherapeutische setting was hier meer onderzoek nodig. Kwalitatief onderzoek leent zich goed om een indruk te krijgen hoe fysiotherapeuten pilates inzetten binnen een fysiotherapeutische setting. In Engeland worden de pilates lessen vaak door fysiotherapeuten gegeven, en dan doorgaans in de eerste lijn. De onderzoekers richtten zich tot deze fysiotherapeuten.

Methode

Er werd gekozen voor een kwalitatieve beschrijvende methode. Daartoe werd een vragenlijst ontwikkeld die hoofdzakelijk uit open vragen bestond. Daardoor kon de fysiotherapeut goed zijn mening kwijt. Het beantwoorden van de vragenlijst duurde ongeveer 15 minuten. Fysiotherapeuten die benaderd werden waren formeel geschoold in de pilates methode en gaven wekelijks pilates lessen in hun praktijk. Er werd gestreefd om 15 fysiotherapeuten te includeren in het onderzoek. Via thematische analyse werden de responsen op de open vragen samengevoegd tot een overzichtelijk geheel.

Resultaten

De overgrote meerderheid van de fysiotherapeuten waren vrouwelijk (12 van de 15). Ze gaven wekelijks les aan patiënten tussen de 30 en 70 jaar, met een verscheidenheid aan musculoskeletale klachten: artrose, nek en rug pijn, heup, knie en schouderpijn, fracturen, postoperatieve condities et cetera. Er werden 1-5 pilates klassen per week gedraaid, met 4-10 deelnemers per klas. Binnen de klas werden in het algemeen de oefeningen aangepast op het individuele niveau van de patiënt. Dit is een van de sterke kanten van de pilates methode: elke oefening kent een verscheidenheid aan varianten, zodat voor iedere deelnemer de optimale belasting opgezocht kan worden. In het algemeen is er een beginners klas van 4-6 lessen van een uur. Daarna kan de patiënt doorstromen naar een meer gevorderde doorlopende groep. Veel deelnemers blijven maanden tot jaren aan deze fysiopilates groepen deelnemen.

De gevonden thema’s

Fysieke voordelen van pilates: verbeterde functie en toegenomen niveau van activiteiten. Dit is door een toename in core-kracht, betere houding en lichaamsbewustzijn, betere mobiliteit, betere gewrichtsstabiliteit, en betere balans. Deze verbeteringen in bewegend functioneren vonden de fysiotherapeuten zeer belangrijk voor hun oudere patiënten en patiënten met chronische aandoeningen. Pilates vermindert bovendien een zittende levensstijl, en de norm voor gezond bewegen wordt beter behaald. Aanbeveling was wel om ook cardiovasculaire trainingen, zoals stevig doorwandelen, in de leefstijl op te nemen. Een aanzienlijke groep neemt twee keer in de week deel aan de pilates klassen, en aanvullend soms nog daarbuiten een bewegingsles.

Zelfmanagement voordelen van pilates: de meeste fysiotherapeuten waren van mening dat de pilates lessen ook het zelfmanagement van de deelnemer ten aanzien van pijn verbetert. Men weet bijvoorbeeld beter een gezonde houding te handhaven. Daartoe geven de fysiotherapeuten vaak individuele aanpassingen voor de oefeningen die ze thuis kunnen uitvoeren. Bijvoorbeeld specifiek gericht op evenwicht of core-stabiliteit en specifiek afgestemd op de belastbaarheid van de patiënt. Een aantal fysiotherapeuten vonden dat kleine groepen zich beter lenen om de patiënt te scholen en te trainen ten aanzien van zelfmanagement. De fysiopilates lessen gegeven door de fysiotherapeut bevinden zich als het ware in een positie tussen de gangbare fysiotherapie en gangbare pilates lessen. De pilates lessen gegeven door de fysiotherapeut (fysiopilates) vormen zo een brug voor patiënten naar bewegingsaanbod elders. De fysiotherapeut is de meest geschikte persoon om pilates lessen te geven aan cliënten met musculoskeletale klachten.

Flexibiliteit en werkzaamheid van pilates groep: een aantal fysiotherapeuten vinden een reeks van zes lessen een mooie start voor de patiënt om enige trainingsregelmaat krijgen. De lessen in de wijk aanbieden maakt pilates toegankelijk. De sociale interactie in de groep, de gezelligheid, is absoluut ondersteunend voor veel cliënten. Bovendien zijn de oefeningen heel mooi op de individuele patiënt af te stemmen. Juist de fysiotherapeut kan vanuit zijn kennis van de anatomie en de pathologie, individu specifieke aanpassingen voorstellen.

De optimale combinatie van oefeningen: de meest voorkomende oefencombinatie die de fysiotherapeuten gebruiken bij pilates zijn oefeningen gericht op de rechte- en schuine buikspieren, de bil spieren en de heupspieren. Dit in combinatie met het versterken van de onderste- en bovenste extremiteit, en aangevuld met balans en mobiliteitsoefeningen. De oefenbelasting wordt opgevoerd door de lastarm groter te maken, de snelheid te verhogen of te verlagen, en de duur te verlengen. Binnen de oefeningen bestaan er vaak niveaus, qua zwaarte onderverdeeld in niveau 1,2, en 3. Eenderde van de fysiotherapeuten wisselt de oefeningen elke week. Ook wordt gebruik gemaakt van een bal of elastische band.

Wat vinden de fysiotherapeuten de belangrijkste oefeningen: globaal blijken de fysiotherapeuten dit te typeren in drie groepen:

• stabilisatie en betere bewegingspatronen. De meest belangrijke concepten daarbij zijn: het uitvoeren van correcte techniek, het behouden van een neutrale wervelkolom, betere stabiliteit en controle over de beweging.
• rechte en schuine buikspieroefeningen. En oefeningen met multidirectionele uitdagingen.
• achterste keten en bilspieroefeningen.

Met welke situaties en oefeningen moet men voorzichtig zijn: er werden veel zaken genoemd waaronder rode vlaggen, acute hernia, verergering van neurologische symptomen, total hip, ernstige SI problematiek. Een pijn niveau boven de vijf op een schaal van 10. Langdurige flexie romp en nek bij nekpijn, geen extensie of buiklig bij spondylolistesis of stenose, geen zware lasten bij discus hernia zoals bilaterale SLR in combi met rotatie. De fysiotherapeuten pasten klinische redeneren toe om te bepalen of oefeningen geschikt of juist ongeschikt waren.

Opmerking samenvatter

Fysiopilates, individueel of in groepslessen, wordt op dit moment al veel door fysiotherapeuten aangeboden. Dat is interessant want binnen de eerste lijn kun je dit beweegaanbod doen in de leefomgeving van de patiënt. Dat maakt het toegankelijk. Fysiotherapeuten zijn experts in bewegen en worden door het publiek ook op die manier gezien. Fysiotherapeuten bieden veilige en betrouwbare hulpverlening om pilates lessen binnen een fysiotherapeutische context aan te bieden in de vorm van fysiopilates.

Voor een opleiding in Pilates specifiek gericht op fysiotherapeuten: zie Fysiopilates.